សេចក្តីប្រកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលកាលពីថ្ងៃពុធថា ក្រុមដែលចង់ចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការចម្ការកៅស៊ូ ប្រហែលជាអាចគេចចេញពីបម្រាមលើការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ ដោយកាន់កាប់បន្តលើដីចាស់ៗដែលគ្មានសកម្មភាព ជាហេតុនាំឲ្យវិនិយោគិនថ្មីៗនៅក្នុងទីក្រុងកាលពីម្សិលមិញ បានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍ទៅលើរឿងនេះ។
លោក លី ផល្លា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានចម្ការកៅស៊ូនៃក្រសួងកសិកម្ម បានថ្លែងទៅកាន់វិនិយោគិនថ្មីៗនៅថ្ងៃដំបូងនៃកិច្ចប្រជុំរយៈពេលថ្ងៃស្តីពីវិស័យកៅស៊ូ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយមានវត្តមានចូលរួមពីសំណាក់អ្នកជំនាញការ អ្នកពិគ្រោះយោបល់ និងអ្នកជំនួញមកពីទូទំាងតំបន់។
លោកបានឲ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមដីជិតមួយលានហិកតាដែលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានជួលសម្រាប់ធ្វើចម្ការកៅស៊ូ មានតែមួយចំណែកប៉ុណ្ណោះត្រូវបានប្រើប្រាស់ ចំណែកដីផ្សេងៗទៀតដែលនៅសល់ត្រូវបានទន្ទ្រានយក។
ទោះជាយ៉ាងណា អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានាបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា ការជំរុញឲ្យវិនិយោគិនថ្មីៗឲ្យកាន់កាប់បន្តបែបនេះគឺជាការមិនទទួលខុសត្រូវ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់ដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងប្រព័ន្ធសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងមិនទាន់បានបញ្ចប់ដំណើរការពិនិត្យដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចមានស្រាប់នៅឡើយផងដែរ។
លោក មាធូ ភើឡឺរីន (Mathieu Pellerin) ទីប្រឹក្សាផ្នែកបញ្ហាសិទ្ធិដីធ្លីនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា “ស្តាប់ទៅដូចជាយករទេះដាក់នៅពីមុខគោ”។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានាបានរិះគន់ប្រព័ន្ធផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ ដោយសារតែដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចគឺជាមូលហេតុដ៏សំខាន់ដែលនាំឲ្យមានសកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងទន្ទ្រានយកដីកើតឡើងជាច្រើន។ អង្គការទាំងនោះបានឲ្យដឹងថា ប្រជាជនខ្មែរប្រមាណជា៧០០.០០០នាក់បានរងផលប៉ះពាល់ដោយសារដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈពេលការបណ្តេញចេញ ការបាត់បង់ដីធ្លី ឬក៏ការរានព្រៃ តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក។
ក្នុងពេលដែលមានសំឡេងរិះគន់កាន់តែច្រើនឡើងៗកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសចំណាត់ការផ្អាកការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ។ រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសសកម្មភាពចាប់ផ្តើមពិនិត្យដោយស្របច្បាប់លើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលមានស្រាប់ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ក៏ប៉ុន្តែ មិនបានបង្ហាញសញ្ញាវឌ្ឍនភាពខ្លះទេតាំងពីពេលនោះមក។
លោក ភើឡឺរីន បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ យើងមិនទាន់ឃើញមានសកម្មភាពពិនិត្យជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលត្រូវបានផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុននានាទេ បើគិតរហូតមកទល់ពេលនេះ ហើយវាជាជម្រើសមិនល្អទេដែលត្រូវនិយាយអំពីការផ្ទេរសិទ្ធិលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលមានស្រាប់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនថ្មី”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “វាហាក់ដូចជាប្រញាប់ប្រញាល់និយាយអំពីការបែងចែកទ្រព្យដ៏ច្រើន… ដែលអាចនាំឲ្យមានកម្មសិទ្ធិឯកជនដែលបណ្តាលឲ្យមានវិវាទដីធ្លីដដែលៗ”។ លោក ឆាយ ធី អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកប្រចាំខេត្តរតនគិរីដែលជាខេត្តសាបព្រោះវិស័យកៅស៊ូក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានលើកឡើងថា លោកមិនបានឃើញមានភាពរីកចម្រើនខ្លាំងទេ តាំងពីចំណាត់ការផ្អាកការផ្តល់ដីសម្បទានថ្មីៗត្រូវបានដាក់ចេញមក។
ក្នុងរយៈពេលជិតពីឆ្នាំតំាងពីមានបម្រាមនេះ និងមានការពិនិត្យដីសម្បទានចាស់ៗមក លោក ឆាយ ធី បានឃើញមានតែក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូមួយប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងខេត្តនេះ ត្រូវបានស្នើឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពរានដីជាបណ្តោះអាសន្ន។
ទាក់ទងនឹងផែនការរបស់លោក លី ផល្លា សម្រាប់ចាប់ផ្តើមផ្ទេរដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចាស់ៗឲ្យទៅម្ចាស់ថ្មីនោះលោក ឆាយ ធី បានលើកឡើងថា “ វាមិនមែនជារឿងល្អទេ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានដោះស្រាយបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចាស់ៗដែលបានទន្ទ្រានយកដីរបស់ប្រជាជន និងមានសកម្មភាពកាប់ដើមឈើក្នុងព្រៃ…។ ក្រុមហ៊ុនថ្មីៗដែលចង់ចាប់ផ្តើមធ្វើចម្ការកៅស៊ូ និងអនុវត្តតាមសកម្មភាពរបស់ក្រុមហ៊ុនមុនៗតែប៉ុណ្ណោះ”។
លោក អា៊ង វុទ្ធី ប្រធានអង្គការសមធម៌កម្ពុជា (Equitable Cambodia)ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា ខ្លួនចង់ដោះស្រាយបញ្ហាដីសម្បទានជាច្រើន ដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្តោតសំខាន់ទៅលើការប្រគល់ដីឲ្យប្រជាជនដែលបាត់បង់ដីនោះវិញ មិនមែនផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀតទេ។
ទាក់ទងនឹងករណីជាច្រើន លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចមិនគួរបានផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនទេ…។ ដូច្នេះ ឥឡូវនេះរដ្ឋាភិបាលមិនអាចផ្តល់ដីទាំងនោះឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្សេងបានទេ គឺឲ្យប្រជាជនវិញ”។
ងាកមករឿងពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីកៅស៊ូវិញ សេចក្តីប្រកាសរបស់លោក ផល្លា កាលពីថ្ងៃពុធ កំពុងតែសាយភាយយ៉ាងទូលំទូលាយ។ នៅពេលសួរថា តើគួរតែណែនាំឲ្យមានការវិនិយោគនៅក្នុងវិស័យកៅស៊ូរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមហ៊ុនស្រីលង្កាមួយឈ្មោះថា ឡាំងគេម (Lankem) ដែលកំពុងទំនាក់ទំនងទិញចម្ការមានស្រាប់មួយនៅខេត្តកំពង់ធំ បានលើកឡើងថា ផែនការរបស់លោក ផល្លាជាមូលហេតុសំខាន់ដែលនាំឲ្យក្រុមហ៊ុននេះអាចនឹងទិញចម្ការនោះ។
លោក ស្រុីយ៉ាន អេរីយ៉ាហ្គាម៉ា (Sriyan Eri-yagama) នាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន ឡាំងគេមបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានឮដំណឹងល្អមួយចំនួនពីឯកឧត្តម លី ផល្លា ថា គេកំពុងពិនិត្យដីសម្បទានទាំងនេះក្នុងគំនិតសុទិដ្ឋិនិយម”។
លោក រ៉ាន់វៀ ចូហាន (Ranveer Chau-han) នាយកគ្រប់គ្រងផ្នែកកៅស៊ូធម្មជាតិនៅក្រុមហ៊ុន អូឡាម អន្តរជាតិ (Olam Interna-tional) ដែលជាក្រុមហ៊ុនធ្វើពាណិជ្ជកម្មផ្នែកទំនិញពាណិជ្ជកម្មមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសសិង្ហបុរី បានលើកឡើងថា ក្រុមហ៊ុនរបស់លោកបានសាុំទៅនឹងការងារនៅក្នុងតំបន់ជាច្រើនដែលក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀតយល់ឃើញថា មិនសូវជាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ក៏ប៉ុន្តែ លោកបានលើកឡើងបន្តទៀតថា ក្រុមហ៊ុន ឡាំងគេម បានចាប់អារម្មណ៍លើប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ឥឡូវនេះខ្ញុំមិនស្វែងរកគម្រោងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីស្តាប់អ្នក ខ្ញុំពិតជានឹងពិនិត្យមើលដោយយកចិត្តទុកដាក់”។
រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជាមានក្តីសង្ឃឹមថា ខ្លួននឹងធ្វើឲ្យវិស័យកៅស៊ូធម្មជាតិរបស់ខ្លួនក្លាយជាវិស័យកសិឧស្សាហកម្មធំបំផុតរបស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីអង្ករ។
កាលពីឆ្នាំមុន ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះសម្រេចបានផលចំណូល១៧០លានដុល្លារពីសកម្មភាពនាំចេញផលិតផលកៅស៊ូចំនួន៧៤.២០០តោន។ ដោយមានសកម្មភាពដាំដើមកៅស៊ូថ្មីៗបន្ថែម ប្រទេសកម្ពុជាសង្ឃឹមថា ខ្លួននឹងរកចំណូលបាន៣.០០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំយ៉ាងយូរនៅឆ្នាំ២០២០ ។ សុធា
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ឃួន ណារីម)