កាលពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហម ម្ដាយចុងខ្ញុំនិងខ្ញុំបានទទួលដីស្រែតូចមួយនៅក្នុងស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល។
យើងបានទទួលដីទំហំ៨៩៦ម៉ែត្រក្រឡាពីប្រធានក្រុមសាមគ្គីរបស់យើង។ ដីនេះនៅជាប់ប្រឡាយមួយ ដែលខ្ញុំបានជួយជីកកាលពីខ្ញុំនៅក្មេង អំឡុងសម័យខ្មែរក្រហមត្រួតត្រាប្រទេស។ ដីនេះល្អសម្រាប់ធ្វើស្រែ។ខ្ញុំធ្លាប់បានធ្វើ ស្រែជាមួយម្ដាយចុងរបស់ខ្ញុំអស់រយៈពេលបីទសវត្សរ៍ក្រោយមក សូម្បីតែនៅពេលខ្ញុំធ្វើការជាអ្នកយកព័ត៌មានរបស់កាសែត ខេមបូឌា ដេលី ។
កាលពីចុងឆ្នាំមុន គេបានយកដីក្រួសចាក់យ៉ាងខ្ពស់ព័ទ្ធជុំវិញដីរបស់ខ្ញុំ។ នៅពេលមានភ្លៀង ដីគ្រួសបានហូរចូលស្រែខ្ញុំធ្វើឲ្យវាបាត់បង់គុណភាពសម្រាប់ធ្វើស្រែ។ កាសែត ខេមបូឌា ដេលី បានសរសេររឿងជាច្រើនអំពីការរំលោភយកដីធ្លី អំពីសហគមន៍ក្រីក្រ ដែលតស៊ូប្រឆាំងនឹងការអភិវឌ្ឍដែលធ្វើឲ្យពួកគេក្រីក្រ និងអំពីប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានបង្ខំឲ្យចាកចេញពីដីដែលពួកគាត់បានធ្វើស្រែចម្ការអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍។
ខ្ញុំបានសរសេរអំពីជម្លោះដីធ្លីរាប់មិនអស់ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនដែលគិតថា ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ជួបរឿងបែបនេះទេ។ ខ្ញុំមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីផ្លូវការពីរដ្ឋាភិបាល។ ខ្ញុំគិតថា ដីរបស់ខ្ញុំមានសុវត្ថិភាពហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានគិតខុស។
នៅពេលខ្ញុំទៅមើលដីខ្ញុំកាលពីខែធ្នូ និងបានឃើញថា គេបានចាក់ដីចូលដីខ្ញុំ ខ្ញុំបានដើរសំដៅទៅរោងចក្រធំនោះ ដែលកំពុងសាងសង់នៅចម្ងាយប្រហែលពីរបីរយម៉ែត្រ។ នៅក្នុងរោងចក្រនោះខ្ញុំបានជួបអ្នកគ្រប់គ្រងមួយក្រុមដែលនិយាយភាសាចិនមកពីតៃវ៉ាន់ និងនិយាយភាសាអង់គ្លេស ហើយខ្ញុំបានសួរពួកគេថា ហេតុអ្វីបានជាមានក្រួសថ្មហូរចូលដីខ្ញុំ។ ខ្ញុំបានបង្ហាញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីខ្ញុំដល់ពួកគេ ហើយពួកគេគ្មានអ្វីនិយាយច្រើនទេ។ ប៉ុន្តែពួកគេបានឲ្យខ្ញុំនិយាយតាមទូរស័ព្ទជាមួយស្ត្រីខ្មែរម្នាក់ដែលបានប្រាប់ខ្ញុំកុំឲ្យខឹង ពីព្រោះក្រុមហ៊ុនមានកំហុសនៅពេលពួកគេចាក់ដីចូលលើដីខ្ញុំ។
ខ្ញុំបានប្ដឹងទៅលោក ផៃ ប៊ុនឈឿន អភិបាលខេត្តកណ្ដាល។ លោកអភិបាលខេត្តរូបនេះបានថ្លែងថា ខ្ញុំគួរតែដោះស្រាយជម្លោះនេះជាមួយអ្នកគួកជេដីម្នាក់ឈ្មោះ ជុំ លីសុវណ្ណារិទ្ធ។ ប្រសិនបើយើងមិនអាចរកដំណោះស្រាយជាមួយគ្នាបានទេ អភិបាលខេត្តរូបនេះបានណែនាំខ្ញុំឲ្យប្ដឹងទៅតុលាការ។
នៅរសៀលថ្ងៃមួយ លោក លីសុវណ្ណារិទ្ធ បានជិះរថយន្តឡង់គ្រីស័រមក។ យើងបាននិយាយគ្នាអំពីដីរបស់ខ្ញុំ ដែលត្រូវមានដំណាំស្រូវ ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុននេះមិនបានចាក់ដីមានក្រួសថ្មនៅជុំវិញវាទេ។
លោក លី សុវណ្ណារិទ្ធ មិនបានសូមអភ័យទោសចំពោះការខូចខាតនេះទេ ហើយចង់ទិញដីខ្ញុំក្នុងតម្លៃពី៨ដុល្លារទៅ១០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រក្រឡា។ តម្លៃដីបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងឃុំសៀមរាប ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល ខ្ញុំជឿថា មានតម្លៃខ្ពស់ជាងនេះឆ្ងាយណាស់។ ខ្ញុំបានប្រាប់លោក លីសុវណ្ណារិទ្ធ ថា ខ្ញុំមិនចាប់អារម្មណ៍ចំពោះការលក់ដូរដីនេះទេ ហើយថា គាត់ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការធ្វើឲ្យដីខ្ញុំមានសភាពដូចដើមវិញ។ គាត់មិនយល់ព្រមទេ ហើយយើងមិនបានត្រូវរ៉ូវគ្នាឡើយ។
កាលពីឆ្នាំ២០០៥ ខ្ញុំបានទទួលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីផ្លូវការសម្រាប់ដីរបស់ខ្ញុំដែលមានទំហំ១១ម៉ែត្រគុណនឹងជាង៨០ម៉ែត្រ ពីគម្រោងរៀបចំដែនដី និងរដ្ឋបាលដីធ្លី ដែលផ្ដល់មូលនិធិដោយធនាគារពិភពលោក។ ទោះជាយ៉ាងណា ខ្ញុំបានរកឃើញឯកសារមួយដែលបង្ហាញថា ដីរបស់ខ្ញុំពេលនេះស្ថិតនៅក្នុងដីដ៏ធំមួយដែលឥឡូវនេះជាដីរបស់ក្រុមហ៊ុនតៃវ៉ាន់នេះ។ ក្រុមហ៊ុននេះកំពុងសាងសង់របងដ៏ខ្ពស់ចូលមកលើដីរបស់ខ្ញុំ នៅជុំវិញដីដ៏ធំរបស់ពួកគេ។
ស្មៀនឃុំសៀមរាបបានថតចម្លងឯកសារមួយឲ្យខ្ញុំ ហើយឯកសារនោះបង្ហាញថា លោក លីន វេនជី ជនជាតិតៃវ៉ាន់ ដែលជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន សាន់លីត អីុនធើប្រាយ ខូអិលធីឌី (Sunlit Enterprises Co Ltd) បានទទួលដីទំហំ៣៨៦.៥៧៥ម៉ែត្រក្រឡា នៅក្នុងឃុំនេះ រួមជាមួយនឹងការអនុញ្ញាតឲ្យចាក់ដីបំពេញដីនោះ ដើម្បីប្រើជាដីអភិវឌ្ឍន៍។ យោងតាមផែនទីនៅក្នុងឯកសារនោះ ដីរបស់លោក លីន វេនជី ចូលលើដីខ្ញុំ អ៊ីចឹងហើយបានជាខ្ញុំចាប់ផ្ដើមតវ៉ា។
ឯកសារបញ្ជាក់កម្មសិទ្ធិរបស់លោក លីន វេនជី សរសេរថា “បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរឃុំបានចេញសេចក្ដីប្រកាសជាសាធារណៈរយៈពេល១៥ថ្ងៃ មិនមានការតវ៉ាទេ”។ ឯកសារដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយជំទប់ឃុំលោក មែន ប៉ាន់ នេះលើកឡើងថា លោក វេនជី គឺជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើដីទាំងអស់ ដែលមាននៅក្នុងប្លង់នេះ។ ដីរបស់ខ្ញុំ គឺជាដីតូចមួយនៅក្នុងដីរបស់គាត់។
ឯកសារនេះលើកឡើងទៀតថា “អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានវាយតម្លៃថា សំណើសុំជីកដីនិងចាក់បំពេញដីដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់លោក លី វេនជី សមស្របអាចចេញលិខិតអនុញ្ញាតបាន”។ ឯកសារនេះបញ្ជាក់ថា មន្ទីរឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពលខេត្ត ត្រូវត្រួតពិនិត្យនិងជួយសម្រួលដល់កិច្ចការនេះ។
ដូច្នេះដីរបស់ខ្ញុំដែលធ្លាប់ជាដីស្រែដ៏មានគុណភាពនោះ ឥឡូវនេះជាផ្នែកមួយនៃដីដ៏ធំធេងនៅក្នុងដីរោងចក្ររបស់បរទេស ដែលកំពុងដំណើរការសាងសង់។ កម្មករកំពុងសាងសង់របងឥដ្ឋកម្ពស់បីម៉ែត្រនៅជុំវិញដីនោះ។ ពួកគេមិនបានបិទផ្លូវចូលដីខ្ញុំទេ គឺទុកប្រលោះតូចមួយនៅចន្លោះរបងព្រំដីពួកគេ។
ដោយមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះការអភិវឌ្ឍនេះ ខ្ញុំបានទៅជួបលោក ហ៊ុល ហែម មេឃុំសៀមរាប ដែលខ្ញុំបានជួបលើកដំបូងកាលពីជាង៣០ឆ្នាំមុននៅពេលគាត់ធ្វើជាឈ្លបភូមិកាលពីសម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលនៅពេលនោះដីនៅក្នុងឃុំសៀមរាប ត្រូវបានបែងចែកឲ្យអ្នកភូមិដូចជា ខ្លួនខ្ញុំសម្រាប់ធ្វើស្រែ។
លោក ហែម បាននិយាយថា គាត់មិនដែលបានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារណាមួយអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនណាមួយយកដីខ្ញុំ ឬដីផ្សេងទៀតនៅជុំវិញដីនោះឡើយ។
បន្ទាប់ពីមានការស្ងាត់ស្ងៀមជាច្រើនខែពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ខ្ញុំបានទទួលការហៅទូរស័ព្ទ ពីលោក លឹម គឹមនី ប្រធានទីចាត់ការអន្តរវិស័យ ដែលទទួលបន្ទុកដោះស្រាយវិវាទបែបនេះ។ លោក គឹមនី យល់ព្រមសម្របសម្រួលជាមួយអ្នកគួកជេដីឈ្មោះ លីសុវណ្ណារិទ្ធ ដែលកាលពីដំបូងបានទទួលស្គាល់ថា ជាតំណាងឲ្យក្រុមហ៊ុនតៃវ៉ាន់ សាន់លីត អីុនធើប្រាយ។
ការចាប់អារម្មណ៍ថ្មីពីមន្ត្រីខេត្តកណ្ដាលចំពោះជម្លោះដីខ្ញុំនេះ កើតមានឡើងដោយផ្ទាល់បន្ទាប់ពីលោក សយ សុភាព បានសរសេរអត្ថបទបញ្ចេញយោបល់មួយចេញផ្សាយនៅតាមគេហទំព័រព័ត៌មានដើមអម្ពិលរបស់គាត់ អំពីជម្លោះដីធ្លីរបស់ខ្ញុំនិងបានសម្ដែងការហួសចិត្ត ដែលគេមិនគោរពប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ខ្ញុំបានជួបលោក គឹមនី និងលោក លី សុវណ្ណារិទ្ធ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុននេះមិនមានអ្វីថ្មីផ្ដល់ឲ្យទេ។ ពួកគេចង់ឲ្យខ្ញុំលក់ដីខ្ញុំក្នុងតម្លៃ១០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រក្រឡា ហើយខ្ញុំជឿថា តម្លៃនេះទាបជាងតម្លៃទីផ្សារនៃដីនេះ។
លោក លីសុវណ្ណារិទ្ធ បាននិយាយនៅពេលជួបគ្នានោះថា ក្រុមហ៊ុនសាន់លីត អីុនធើប្រាយ មិនមានបំណងរំលោភសិទ្ធិនរណាម្នាក់ទេ ហើយបានសូមអភ័យទោសចំពោះការធ្វើឲ្យដីមានក្រួសថ្មហូរចូលដីខ្ញុំធ្វើឲ្យវាបាត់បង់ជីជាតិ។
គាត់ចង់ទិញដីខ្ញុំក្នុងតម្លៃដែលគាត់ឲ្យពីមុន ឬឲ្យដីមួយទៀតនៅកន្លែងផ្សេង។ ប៉ុន្តែគាត់បាននិយាយថា ការធ្វើឲ្យដីខ្ញុំមានសភាពដូចដើមវិញដោយការយកគ្រួសថ្មចេញនោះ គឺមិនអាចធ្វើទៅបានទេ។ ឥឡូវនេះខ្ញុំត្រូវប្ដឹងទៅតុលាការ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនចង់ដើរផ្លូវនេះទេ។ ខ្ញុំចង់ប្រមូលផលស្រូវខ្ញុំដូចដែលខ្ញុំធ្វើជាង៣០ឆ្នាំមកនេះ៕ គឹមហឿន