យោងតាមរបាយការណ៍ចុះស្រង់មតិរបស់និយោជកជាង៣០០នាក់ ដែលអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (International Labor Organization) ហៅកាត់ ILO បានអនុវត្តកាលពីឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែ ចេញផ្សាយលទ្ធផលកាលពីម្សិលមិញ បានបង្ហាញថា អំពើពុករលួយនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំបំផុតសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ ILO ដែលមានចំណងជើងថា “បរិស្ថានល្អសម្រាប់សហគ្រាសមាននិរន្តរភាព” ដែលបានបង្ហាញថា ទោះបីជាមានច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយក៏ដោយ អំពើពុករលួយនៅតែត្រូវបានចាត់ទុកជាកត្តាគំរាមកំហែងធំបំផុតចំពោះអាជីវកម្មក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
របាយការណ៍មានខ្លឹមសារថា “លទ្ធផលទទួលបានពីសកម្មភាពចុះស្ទង់មតិនេះបានបង្ហាញថា និយោជកជាញឹកញាប់បំផុតចាត់ទុកអំពើពុករលួយជាបញ្ហាប្រឈមធំបំផុតចំពោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា”។
របាយការណ៍ដដែលបានមានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា “ វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចសាកលលោកបានចាត់ទុកអំពើពុករលួយជាបញ្ហាធំបំផុតដែលបង្កឧបស័គ្គក្នុងការប្រកបអាជីវកម្មនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគិតត្រឹមឆ្នាំ២០១២ ហើយយោងតាមទិន្នន័យបា៉ន់ស្មាន បានបង្ហាញថា ១០ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់ដោយសារអំពើពុករលួយ”។
បើប្រៀបធៀបទិន្នន័យប៉ាន់ស្មាននេះជាមួយទិន្នន័យផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប របស់ប្រទេសកម្ពុជាចំនួន១៧,២ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ព្យាករណ៍ដោយធនាគារពិភពលោក (World Bank) ឃើញថា ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបជាង១,៧ពាន់ដុល្លារនឹងត្រូវបាត់បង់ពីសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារអំពើពុករលួយក្នុងឆ្នាំនេះ។
ទោះបីជារបាយការណ៍របស់អង្គការ ILO មានការកត់សម្គាល់ថា “ភាពរីកចម្រើនខ្លះៗ ក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថាប័ន និងកិច្ចប្រតិបត្តិលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានបង្កើតបរិយាកាសស្ថិរភាពជាងមុនសម្រាប់វិស័យវិនិយោគក៏ដោយ ក៏របាយការណ៍នេះបានលើកឡើងថា “ អំពើពុករលួយជាបញ្ហាដ៏ធំមួយ”។
របាយការណ៍ដដែលនេះបានលើកយកខ្លឹមសារមួយផ្នែករបស់អង្គភាពតាមដានសេដ្ឋកិច្ច (Economic Intelligence Unit) ដែលលើកឡើងថា “ លើសពីនេះទៀត ការកើតឡើងនៃបទល្មើសដែលត្រូវបានរៀបចំ និងមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងផ្នែកយោធា និងនគរបាលបានដាក់សម្ពាធកាន់តែខ្លាំងទៅលើសកម្មភាពធ្វើអាជីវកម្ម”។
របាយការណ៍នេះមានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា “ ប្រាក់សំណូកជាទូទៅត្រូវបានបង់ ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពសេវាកម្ម ក៏ប៉ុន្តែ មូលហេតុសំខាន់មួយដែលក្រុមហ៊ុនតូចៗជាច្រើនបង់ប្រាក់សំណូក គឺដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមន្ត្រីមូលដ្ឋាន”។
យោងតាមលទ្ធផលនៃការចុះស្ទង់មតិរបស់និយោជកនេះ បានបង្ហាញទៀតថា អាជីវកម្មប្រហែលមួយភាគបីបានឆ្លើយតបទៅនឹងមន្ត្រីពុករលួយ ដោយមិនបានធ្វើអ្វីទេ ក៏ប៉ុន្តែ ម្ចាស់រោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងបានបង្ហាញថា ខ្លួនមិនសូវជាមានប្រតិកម្មទៅនឹងអំពើពុករលួយទេ ដែលនេះជារបកគំហើញមួយដែលអង្គការ ILO ចាត់ទុកថា “គួរឲ្យបារម្ភ”។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ ILO មួយនេះបានបង្ហាញទៀតថា ៣៣ភាគរយនៃចំនួនអាជីវកម្មដែលត្រូវបានចុះទៅសម្ភាសមិនបានចាត់វិធានការកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៃអំពើពុករលួយទេ ១៩ភាគរយបានបង្កើតគោលការណ៍ជាក់លាក់សម្រាប់បង្ក្រាបអំពើពុករលួយក្នុងសហគ្រាសរបស់ខ្លួន ១៦ភាគរយបានបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិករបស់ខ្លួនអំពីរបៀបដោះស្រាយស្ថានភាពមានអំពើពុករលួច ហើយមានតែ៥ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដែល “ ផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងសកម្មថា សហគ្រាសរបស់ពួកគេនឹងមិនបង់ប្រាក់ក្រៅផ្លូវការបន្ថែមទៀតទេ”។
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយមានការកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុងចំណោមសមាជិករបស់សហព័ន្ធនិយោជក និងសមាគមពាណិជ្ជក ម្មកម្ពុជា (CAMFEBA) ដែលបានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ស្តីពីផ្លូវឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាពកាលពីម្សិលមិញ ដែលមានខ្លឹមសារស្របគ្នានឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការ ILO។
សហព័ន្ធ CAMFEBA បានឲ្យដឹងថា របាយការណ៍របស់ខ្លួន ដែលបានបង្ហាញពីសកម្មភាពចុះស្ទង់មតិតំណាងសហគ្រាសជាង៣០០ បានបង្ហាញថា “អាជីវកម្មនានាចាត់ទុកអភិបាលកិច្ចល្អជាងមុនជាវិធីដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា”។
របាយការណ៍របស់សហព័ន្ធ CAMFEBA មានខ្លឹមសារថា “ លទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់យើងបានបង្ហាញថា ផលវិបាកនៃការបដិសេធមិនបង់ថ្លៃសេវាសម្របសម្រួលគឺសេវាកម្មសម្រាប់សហគ្រាស៧០ភាគរយត្រូវបានពន្យារពេល ឬក៏ទទួលបរាជ័យ”។
នៅក្នុងផ្នែកអនុសាសន៍គោលនយោបាយរបស់ខ្លួន សហព័ន្ធ CAMFEBA បានលើកឡើងថា ចាំបាច់បំផុតត្រូវលើកកម្ពស់ច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយដែលត្រូវបានអនុម័តកាលពីឆ្នាំ២០១២ និងត្រូវមានការខិតខំបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់សហគ្រាសនានា ដាក់ពាក្យបណ្តឹងអំពីអំពើពុករលួយនៅពេលអំពើនេះកើតឡើង។
សហព័ន្ធ CAMFEBA ក៏បានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយដែលរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយមន្ត្រីស្ម័គ្រស្មោះចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាចនោះ “ត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀតធ្វើជាតំណាងកាន់តែច្រើន”។
សហព័ន្ធ CAMFEBA ក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យមានការបង្កើតយន្តការមួយសម្រាប់វាយតម្លៃសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្នុងគោលបំណងលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ”។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានលើកឡើងថា របាយការណ៍ទាំងនេះមិនបានលើកឡើងពីកំណើនវិនិយោគបរទេសនៅក្នុងប្រទេសនេះទេ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា អំពើពុករលួយមិនជាកត្តាគំរាមកំហែងធំមួយទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អ្វីដែលពួកគេលើកឡើងគឺជាអ្វីដែលពួកគេលើកឡើង ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលយើងឃើញគឺថា ទឹកប្រាក់កាន់តែច្រើនដុល្លារត្រូវបានវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសនេះ”៕ សុធា
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ហ៊ុល រស្មី)