លោក ការ៉ែល ឌឺហ្គាច់ (Karel De Gucht)ប្រធានគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុបបានឲ្យដឹងបន្ទាប់ពីជួបប្រជុំជាមួយលោក ស៊ុន ចាន់ថុល រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកាលពីម្សិលមិញថា លោកមិនមានផែនការដាក់ចេញនូវប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតករណីចម្ការអំពៅដែលរងការរិះគន់យ៉ាងច្រើនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។ សរុបមកអត្ថប្រយោជន៍នៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជានាំទំនិញចេញទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបនៅតែមិនមានបញ្ហាក្នុងពេលអនាគតដែលអាចព្យាករបាន។
ដំណឹងនេះត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយកាលពីម្សិលមិញ ចំពេលដែលក្រុមហ៊ុនប៉ិបស៊ី ដែលជាក្រុមហ៊ុនភេសជ្ជៈដ៏ធំមួយបានប្រកាសថា ខ្លួនកំពុងតែសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនកូកាកូឡា ដែលជាក្រុមហ៊ុនប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួន ក្នុងការប្រកាសចំណាត់ការ “គ្មានការអត់ឱន” ចំពោះសកម្មភាពទន្ទ្រានយកដីធ្វើឡើងដោយអ្នកផ្គត់ផ្គង់ស្ករស។ បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរកំពុងចាប់ផ្ដើមពិនិត្យសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់របស់ខ្លួន ដែលនឹងជិតមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាហើយ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក ឌឺហ្គាច់ លើកឡើងថា សហភាពអឺរ៉ុបមិនមានផែនការស៊ើបអង្កេតចម្ការទាំងនោះទេ។ លោកបាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាលពីម្សិលមិញក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចមកប្រទេសនេះ វៀតណាម និងប្រទេសភូមា ក្នុងគោលបំណងជំរុញពាណិជ្ជកម្មរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬហៅថា អាស៊ាន។
លោក ឌឺហ្គាច់ បានមានប្រសាសន៍ទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានបន្ទាប់ពីជួបប្រជុំអស់រយៈពេលមួយថ្ងៃជាមួយលោក ស៊ុន ចាន់ថុល លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ និងលោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
លោក ឌឺហ្គាច់ បានហៅកិច្ចពិភាក្សាទាំងនេះថា ជា “ជំហានដ៏សំខាន់មួយ”។ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយកិច្ចប្រជុំទាំងបី ភាគីទាំងពីរមិនទាន់បានឯកភាពគ្នាសូម្បីតែលើចំនួនគ្រួសារដែលមានសិទ្ធិទាមទារស្របច្បាប់នៅឡើយទេ។ នៅពេលត្រូវបានសួរថា តើប្រទេសកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុបមានចំនួនគ្រួសារទាំងនោះខុសគ្នាកម្រិតណា លោកប្រធានគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបរូបនេះ បានលើកឡើងថា មិនទាន់ដល់ពេលនិយាយអំពីតួលេខទាំងនេះទេ។
លោកបានលើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថា នឹងនាំអ្នកជំនាញការឯករាជ្យពីរនាក់មក ដើម្បីសិក្សាពីកម្រិតទាមទាររបស់គ្រួសារប្រជាជនមានសិទ្ធិទាមទារទាំងនោះ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “គ្រួសារប្រជាជនដែលមិនទាន់ត្រូវបានសងជំងឺចិត្ត គួរតែត្រូវបានសងជំងឺចិត្តឆាប់ៗតាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន”។
ពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុប បានកើនឡើងកាន់តែច្រើនឡើងៗ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ (Everything But Arms) របស់សហភាពអឺរ៉ុប ជាហេតុនាំឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបក្លាយជាគោលដៅទីផ្សារដ៏សំខាន់ខ្លាំងសម្រាប់ទំនិញនាំចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសនេះទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប បានកើនឡើង៣០ភាគរយ ដល់៣,៣ពាន់លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំមុន ជាពិសេសផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ បន្ទាប់មកស្បែកជើង កង់ និងអង្ករ។
ក៏ប៉ុន្តែសកម្មភាពនាំចេញស្ករសពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលបានកើនឡើងជាងបីដងដល់៥៣លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំមុន។ ទោះជាយ៉ាងណា សកម្មភាពនេះបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងបំផុត។
អំឡុងពេលអនុវត្តយុទ្ធនាការដោយអង្គការអក់ស្វាមអន្តរជាតិ ទៅលើក្រុមហ៊ុនទិញស្ករសធំៗនៅលើពិភពលោក ក្រុមហ៊ុនកូកាកូឡា បានដាក់ចេញនូវការត្រួតពិនិត្យផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គមនៅតាមក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ស្ករសសំខាន់ៗរបស់ខ្លួននៅជុំវិញពិភពលោក កាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន។ ក្រុមហ៊ុននេះ បានបញ្ជូនក្រុមការងារមួយមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាសម្រាប់បំពេញទស្សនកិច្ចពេញមួយសប្ដាហ៍នៅតាមសហគមន៍ដែលអះអាងថា ខ្លួនរងការរំលោភបំពានពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនចម្ការអំពៅកាលពីខែមុន។
កាលពីម្សិលមិញ ក្រុមហ៊ុន ប៉ិបស៊ី បានប្រកាសផែនការរបស់ខ្លួនដូចផែនការរបស់ក្រុមហ៊ុនកូកាកូឡាផងដែរ ដោយដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយដីធ្លីថ្មីឲ្យស្របតាមចំណាត់ការ “គ្មានការអត់ឱន” ចំពោះសកម្មភាពទន្ទ្រានយកដី និងចាប់ផ្ដើមពិនិត្យក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ធំៗរបស់ខ្លួន ដោយចាប់ផ្ដើមពីប្រទេសប្រេស៊ីល។
លោក ប៉ូល បូយកាស (Paul Boykas) អនុប្រធានផ្នែកគោលនយោបាយសាធារណៈក្រុមហ៊ុនប៉ិបស៊ី បានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាមគេហទំព័ររបស់ក្រុមហ៊ុននេះថា“ ទោះបីជាទំនិញមានប្រភពមកពីណាក៏ដោយ ទោះដោយផ្ទាល់ ឬដោយមិនផ្ទាល់ក៏ដោយ ទោះមកពីកសិដ្ឋាន ឬផ្នែកកែច្នៃក៏ដោយ ក៏គោលនយោបាយដីធ្លីនេះកំណត់គោលបំណង និងសកម្មភាពរបស់យើងដែលយើងក្នុងនាមជាក្រុមហ៊ុនមួយនឹងអនុវត្តដើម្បីទទួលស្គាល់សិទ្ធិដីធ្លីនៅគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់របស់យើង”។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនអង្គការអក់ស្វាម បានលើកឡើងថា ផែនការរបស់ក្រុមហ៊ុន ប៉ិបស៊ី មានទាំងការពិនិត្យវិវាទដីធ្លីដែលអង្គការនេះបានបង្ហាញនៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៣មួយ ដែលមានទាំងវិវាទនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
ទោះជាមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងច្រើនមកលើផលិតផលស្ករសកម្ពុជាក៏ដោយ ប៉ុន្តែផលិតផលដែលត្រូវបាននាំចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប គឺសម្លៀកបំពាក់ទៅវិញ។ ទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាដ៏ធំមួយក្នុងវិស័យកាត់ដេរ លោក ឌឺហ្គាច់ បានឲ្យដឹងថា លោកបានជំរុញឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាបន្តដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា និងកែលម្អលក្ខខណ្ឌការងារ។
កាលពីខែធ្នូ វិស័យកាត់ដេរដែលជាវិស័យដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានរងសម្ពាធកូដកម្មអស់រយៈពេលជាច្រើនសប្ដាហ៍ ក្នុងគោលបំណងទាមទារឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា។ កូដកម្មទាំងនេះបានជំរុញឲ្យរោងចក្រជាង៥០០ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបិទទ្វារមួយរយៈ។លើសពីនេះទៅទៀត កូដកម្មទាំងនេះបានបណ្ដាលឲ្យមានអំពើហិង្សាកើតឡើង ហើយក្រោយមកក៏បានបញ្ចប់កាលពីដើមខែមករាឆ្នាំនេះ បន្ទាប់ពីនគរបាលបាញ់សម្លាប់កម្មករតវ៉ាប្រាំនាក់ និងចាប់ខ្លួនជាង២០នាក់ផ្សេងទៀត។
នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ឌឺហ្គាច់ បានឲ្យដឹងថា លោកបានជំរុញ លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា ធ្វើឲ្យប្រាកដថា តុលាការបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ពីភាពខុសគ្នារវាងអ្នកតវ៉ាដោយសន្តិវិធី និងជនល្មើស។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំជឿថា បញ្ហានេះនឹងត្រូវបានសម្រេចដោយតុលាការ ហើយយើងនឹងតាមដានយ៉ាងដិតដល់ចំពោះចំណាត់ការរបស់តុលាការ”។
លោក ឌឺហ្គាច់ បានឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា សហភាពអឺរ៉ុបក៏សង្ឃឹមថា នឹងមានកិច្ចព្រមព្រៀងវិស័យកាត់ដេរដែលមានការពាក់ព័ន្ធពីភាគីនានាជាមួយប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែខាងមុខ ដូចដែលខ្លួនមានជាមួយប្រទេសបង់ក្លាដែសដែរ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “សិទ្ធិនៃការប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធីពិតជាត្រូវបានការពារ ហើយអ្វីដែលយើងកំពុងរៀបចំគឺយើងនឹងដាក់ចេញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធបួន គឺរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សហភាពអឺរ៉ុប ផលិតករក្នុងស្រុក និងក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុបដែលកំពុងទិញផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ទាំងនេះ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយភាគីទាំងនេះ ដើម្បីឲ្យមានសុវត្ថិភាពនៅកន្លែងធ្វើការ”។
លោក សំ ប្រជាមានិត អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ បានលើកឡើងថា លោកមិនបានដឹងអំពីកិច្ចប្រជុំរវាងលោក វង្សវឌ្ឍានា និងប្រធានគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុបទេ។
លោក កែន រដ្ឋា អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មបានឲ្យដឹងថា លោក ស៊ុន ចាន់ថុល បានប្រាប់ប្រធានគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុបថា កម្ពុជានឹងផ្ញើរបាយការណ៍ពេញលេញ ដែលបង្ហាញពីការគ្រប់គ្រងសកម្មភាពតវ៉ាខុសច្បាប់ទៅឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបនៅពេលឆាប់ៗនេះ។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវការពេលវេលាបន្ថែមទៀតដើម្បីដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផលិតផលស្ករស។ គណៈប្រតិភូសភាអឺរ៉ុបគ្រោងនឹងមកដល់ប្រទេសកម្ពុជានៅដំណាច់ខែនេះដើម្បីពិភាក្សាអំពីវិស័យស្ករស និងកាត់ដេរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបន្ថែមទៀត៕ សុធា
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ហ៊ុល រស្មី)