កាលពីម្សិលមិញ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានជួយសហគមន៍ចំនួន១០៥ដែលកំពុងជាប់គាំងនៅក្នុងវិវាទដីធ្លីដ៏អូសបន្លាយនៅទូទាំងប្រទេស ដាក់ពាក្យបណ្តឹងឡើងវិញទៅកាន់តុលាការមូលដ្ឋាននិងស្ថាប័នរដ្ឋផ្សេងទៀត ដើម្បីជួយជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយសំណុំរឿងរបស់ពួកគាត់។
ដោយរាប់បញ្ចូលករណីវិវាទដីធ្លីរាប់រយដែលកើតមានយ៉ាងសកម្មនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា សំណុំរឿងទាំង១០៥មានពាក់ព័ន្ធនឹងពលរដ្ឋចំនួន១១.០០១គ្រួសារ ដែលកំពុងតវ៉ា ដើម្បីទាមទារដីដែលមានទំហំសរុប២៦.៥០០ហិកតា នៅបណ្តាខេត្តចំនួន១៧មកវិញ ហើយនៅក្នុងចំណោមសំណុំរឿងទាំងនេះមានសំណុំរឿងខ្លះបានកើតឡើងជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។
ដោយដាក់ពាក្យបណ្តឹងឡើងវិញក្នុងពេលតែមួយ អង្គការអាដហុក សង្ឃឹមថា នឹងអាចទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បាន ហើយសង្ឃឹមថា នឹងអាចជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
លោក ធន សារាយ ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកបានមានប្រសាសន៍នៅឯសន្និសីទកាសែតស្តីពីការបើកយុទ្ធនាការពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទដីធ្លីនេះថា “យើងកំពុងក្រើនរំឭកដល់អាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដ៏អូសបន្លាយទាំងនេះ ព្រោះសំណុំរឿងខ្លះក្នុងចំណោមសំណុំរឿងទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋឈឺចាប់អស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ ដោយសារអាជ្ញាធររាជធានីនិងអាជ្ញាធរខេត្តមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះបាន”។
នៅក្នុងចំណោមសំណុំរឿងទាំង១០៥ដែលប្តឹងឡើងវិញដោយអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក កាលពីម្សិលមិញ មាន៧៧ ត្រូវបានដាក់ប្តឹងទៅកាន់អភិបាលខេត្ត ១៨ត្រូវបានប្តឹងទៅសាលាស្រុក ឬក៏មន្ទីរសុរិយោដីខេត្ត និង១០ផ្សេងទៀត ប្តឹងទៅកាន់សាលាដំបូងខេត្ត។
លោកស្រី ស្តេលឡា អាណាស្តាសៀ (Stella Anastasia) ជំនួយការផ្នែកបច្ចេកទេសនៅអង្គការអាដហុក បានឲ្យដឹងថា គ្រួសារដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិវាទដីធ្លីទាំងនេះ បានសម្រេចចិត្តរួចហើយមុននឹងសម្រេចថា តើនរណាដែលគួរតែត្រូវដាក់ពាក្យបណ្តឹងឡើងវិញទៅកាន់។
ទោះបីជាពួកគេគឺជាតុលាការ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដដែល ដែលធ្វើឲ្យមានការយឺតយ៉ាវជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនៅក្នុងការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីក៏ដោយ ក៏លោកស្រី អាណាស្តាសៀ នៅតែមានសង្ឃឹមថា យុទ្ធនាការនេះនឹងធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ។
លោកស្រីបានប្រសាសន៍ថា “យើងគ្រាន់តែចង់ដាស់តឿនក្រើនរំឭកដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចថា ពួកគេត្រូវតែអនុវត្តការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើច្បាប់”។
លោក រ៉ុង គី គឺជាពលរដ្ឋម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋដែលរងការឈឺចាប់នៅក្នុងវិវាទដីធ្លីទាំងនេះ។ គ្រួសាររបស់គាត់គឺជាគ្រួសារមួយដែលស្ថិតនៅក្នុងចំណោមគ្រួសារប្រហែល២០០ ដែលចោទប្រកាន់ក្រុមហ៊ុន Union Development Group គ្រប់គ្រងដោយចិនថា បានធ្វើឲ្យពួកគាត់បាត់បង់ដីស្រែរបស់ខ្លួន ដោយសារក្រុមហ៊ុននេះមានផែនការបង្កើតរមណីដ្ឋានទេសចរណ៍មួយលើដីទំហំ ៣៦.០០០ ហិកតាក្នុងខេត្តកោះកុង។
លោក គី បាននិយាយថា នៅឯសន្និសីទកាសែតនោះថា “យើងបានដាក់ពាក្យប្តឹងអាជ្ញាធរថ្នាក់ស្រុកនិងថ្នាក់ខេត្ត ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានរកដំណោះស្រាយឲ្យយើងឡើយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧មក។ ពួកគេ [បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន] បានមកបំផ្លាញផលដំណាំរបស់ពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែពួកគេមិនដែលមកដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យយើងឡើយ”។
មន្ត្រីមូលដ្ឋានបានអះអាងថា ក្រុមហ៊ុន បានឆ្ការរានតែដីស្រែរបស់អ្នកភូមិណាដែលបានទទួលយកសំណងពីក្រុមហ៊ុនប៉ុណ្ណោះ។
អំឡុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនៅមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតជាតិកាលពីខែកក្កដា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសន្យាម្តងហើយម្តងទៀតថា នឹងដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីដ៏អូសបន្លាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយស្តីអំពីយុទ្ធនាការថ្មីរបស់ខ្លួន អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានច្រានចោលនូវពាក្យសម្តីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថា ការសន្យាទាំងនេះគឺមានបំណងតែមួយគត់គឺដើម្បី “ទាក់ទាញសន្លឹកឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាការសន្យាពិតដើម្បីបម្រើការរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋឡើយ” ។
ចាប់តាំងពីខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ការកាន់កាប់លើដីធ្លីឯកជនទាំងអស់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ហើយបានបំផ្លាញឯកសារពាក់ព័ន្ធទាំងអស់រួចមក រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានសភាពយឺតយ៉ាវនៅក្នុងការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ដីធ្លីថ្មីទៅបុគ្គលនីមួយៗ ដោយបន្សល់ទុកឲ្យពលរដ្ឋលាននាក់់ មានភាពមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ខ្លួន។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនក៏បានចោទប្រកាន់ថាតុលាការបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយផងដែរ ដោយសារការសម្រេចគាំទ្រតែផលប្រយោជន៍របស់អ្នកជំនួញមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភនិងមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអ្នកមានអំណាច ដោយធ្វើឲ្យកសិករក្លាយជាជនរងគ្រោះ។
តែទោះជាយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលនៅតែទទួលបានការសរសើរមួយចំនួនចំពោះការផ្អាកការផ្តល់ដីសម្បទានថ្មីទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន ឧស្សាហកម្មធំៗ ហើយក្នុងពេលថ្មីៗនេះកំពុងតែចរចាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីជួយអ្នកភូមិជាច្រើនគ្រួសារដែលបាត់បង់ទីលំនៅ ដោយសារតែក្រុមហ៊ុនចម្ការអំពៅ។
លោក បេងហុង សុជាតិខេមរ៉ូ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុរិយោដី នគរូបនីយកម្មនិងសំណង់បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហានេះឡើយ ហើយបានបង្វែរសំណួរទៅលោក ឡៅ ដាវុធ ប្រធាននាយកដ្ឋានសុរិយោដីវិញ៕ស៊ុយឈាង
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Zsombor Peter)