អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងបុគ្គលមួយក្រុមបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិក្នុងទីក្រុងឡាអេកាលពីម្សិលមិញ ដើម្បីប្តឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងការរំលោភសិទ្ធិ មនុស្សផ្សេងៗទៀត។
ពាក្យបណ្តឹងដែលមាន៣០ទំព័រនេះលើកឡើងថា មានមូលដ្ឋានច្បាប់សម្រាប់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិបើករឿងក្តីប្រឆាំងលោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក។
លោក Morton Sklar មេធាវីនៅអាមេរិក និងជានាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្សពិភពលោកដែលកំពុងតំណាងឲ្យដើមចោទទាំងនេះបានមានប្រសាសន៍ថា “មានអង្គហេតុសំខាន់ពីរនៅក្នុងពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អង្គហេតុទី១គឺការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបិទបាំងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍របស់របបខ្មែរក្រហមតាមរយៈការប្រឹងប្រែងរបស់លោកដើម្បីរារាំងដល់ការបើករឿងក្តីថ្មីៗនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម”។ លោកបានបន្ថែមថា អង្គហេតុទី២ “ផ្តោតលើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ជាប្រព័ន្ធ និងជាយូរមកហើយ មកលើប្រជាជនខ្មែរដោយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងការផ្តន្ទាទោស ការបណ្តេញប្រជាជនចេញពីដីធ្លីទាំងបង្ខំ និងការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាពលរដ្ឋ ព្រមទាំងការរំលោភបំពានផ្លូវភេទរបស់ជនជាប់ឃុំ”។
ពាក្យបណ្តឹងនេះចោទលោក ហ៊ុន សែន ថា បានជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការជួយឲ្យមានការប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ដោយការព្យាយាមរារាំងមិនឲ្យបើករឿងក្តីចំនួនពីរនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហមដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជនសង្ស័យខ្មែរក្រហមថ្នាក់កណ្តាលប្រាំរូបដែលជាប់ចោទពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។
លោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលផ្សេងៗទៀតបានប្រកាសម្តងហើយម្តងទៀតថា មិនអនុញ្ញាតឲ្យដំណើរការរឿងក្តីទាំងពីរទេ ព្រោះវាអាចគំរាមកំហែងដល់ស្ថិរភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ពាក្យបណ្តឹងនេះចោទថា រដ្ឋាភិបាលក៏បានបង្ហាញពីទង្វើបង្ក្រាបអ្នកប្រឆាំងជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធផងដែរ។ពាក្យបណ្តឹងនេះលើកឡើងពីការធ្វើកូដកម្មរបស់កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរកាលពីខែមករាដែលត្រូវបានកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលបង្ក្រាបដោយហិង្សារួមទាំងអង្គភាពទ័ពឆត្រយោងលេខ៩១១បញ្ជាដោយឧត្តមសេនីយ៍ ចាប ភក្តី ដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងពាក្យបណ្តឹងនេះដែរ។
ពាក្យបណ្តឹងនេះចាត់ទុកការបណ្តេញប្រជាជនចេញពីលំនៅដ្ឋានរបស់ពួកគាត់នៅទូទាំងប្រទេស ព្រមទាំងការរំលោភបំពានផ្លូវភេទស្ត្រីជាប់ពន្ធនាគារ និងការសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋពីសំណាក់កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលថា ជាសញ្ញាបង្ហាញថា កំពុងមានការប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ដើមចោទទាំងអស់ស្នើសុំឲ្យរដ្ឋអាជ្ញាតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ “បើកការសើុប អង្កេតបឋមលើការរំលោភបំពានដែលត្រូវបានចោទទាំងនេះ” ហើយប្រសិន បើចាំបាច់ត្រូវបើករឿងក្តីប្រឆំាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ។
ក្នុងចំណោមដើមចោទទាំងនោះមានលោក ងិន ប៊ុនរិទ្ធ ជាជនរងគ្រោះក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដែលបានចូលរួមនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម មូលនិធិមេបូន នៅអាមេរិកដែលធ្វើការជាមួយប្រជាជនរងផលប៉ះពាល់ដោយសារគ្រាប់មីន និងលោក រ៉ប ហាមីល ដែលបងប្រុសរបស់លោកឈ្មោះ ខេរី ហាមីល ត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។
ពាក្យបណ្តឹងនេះលើកឡើងថា ដើមចោទផ្សេងៗទៀតត្រូវរក្សាការសម្ងាត់ ដោយសារមានព័ត៌មានថា “រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន ទំនងជាកំពុងរៀបចំផែនការប្រឆាំងនឹងដើមបណ្តឹង និងសមាជិកគ្រួសាររបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្រសិនបើមានការបង្ហាញអត្តសញ្ញាណពួកគេ។
លោកស្រី គ្លែ ឌូហ្វី ទីប្រឹក្សាច្បាប់ជាន់ខ្ពស់នៅកម្មវិធីតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិរបស់គណៈមេធាវីអន្តរជាតិនៅទីក្រុងឡាអេ បានមានប្រសាសន៍ថា ចន្លោះពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២ដល់ថ្ងៃទី៣១ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣ ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញារបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិបានទទួលពាក្យបណ្តឹងចំនួន៥៩៧ដូចពាក្យបណ្តឹងមួយដែលបានប្តឹងកាលពីម្សិលមិញ។
លោកស្រី ឌូហ្វី បានមានប្រសាសន៍ថា “ក្នុងចំណោមពាក្យបណ្តឹងទាំងនេះ ពាក្យបណ្តឹងចំនួន៥០៣ស្ថិតនៅក្រៅយុត្តាធិការរបស់តុលាការនេះ ពាក្យបណ្តឹងចំនួន២១តម្រូវឲ្យមានការវិភាគថែមទៀត ពាក្យបណ្តឹង ចំនួន៤១ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងស្ថានភាពដែលស្ថិតនៅក្រោមការវិភាគរួចហើយ ពាក្យបណ្តឹងចំនួន៣២ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងការសើុបអង្កេត ឬការផ្តន្ទាទោស” ។
តុលាការនេះប្រើនីតិវិធីមួយដែលមានបួនដំណាក់កាល ដើម្បីកំណត់ថា តើពាក្យបណ្តឹងមួយណានឹងត្រូវចាត់ការបន្ត។
លោកស្រី ឌូហ្វី បានមានប្រសាសន៍ថា ចំណែកឯការចោទប្រកាន់នៅក្នុងពាក្យបណ្តឹងនេះមានភ័ស្តុតាងរឹងមាំអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ និងបទឧក្រិដ្ឋដែលមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រព្រឹត្តក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំមកនេះ ជាពិសេសចាប់តាំងពីយុត្តាធិការរបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិចូលជាធរមានមក”។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ការសើុបអង្កេតបទឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិគឺជាការសើុបអង្កេតជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធលើការរំលោភបំពានទាំងនេះដែលមានស្ថានភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ជាពិសេសចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំមុន”។ លោកស្រីបានបន្ថែមថា “អ្វីៗទាំងអស់អាស្រ័យលើភ័ស្តុតាងដែលភ្ជាប់ ហ៊ុន សែន ទៅនឹងការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋបែបនេះ”។
លោក សុក សំអឿន នាយកប្រតិបត្តិក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីចាត់ការពាក្យបណ្តឹងនេះនៅតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ត្រូវមានការបង្ហាញភ័ស្តុតាងថា លោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់បានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មដោយផ្ទាល់ដូចជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំមិនគិតដូច្នេះទេ។ ខ្ញុំមិនដឹងថា ហេតុអ្វីបានជាពួកគេធ្វើពាក្យបណ្តឹងនេះទេ ពីព្រោះខ្ញុំគិតថាយើងត្រូវប្រើតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិដោយប្រុងប្រយ័ត្ន បើមិនដូច្នោះទេវានឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់តម្លៃ និងបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើតុលាការនេះ”។
លោក ផៃ សីុផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ឆ្លើយតបទៅនឹងពាក្យបណ្តឹងនេះថា ពាក្យបណ្តឹងនេះ “កំពុងធ្វើឲ្យ ហ៊ុន សែន ល្បីឈ្មោះឥឡូវនេះ” ។
លោក ផៃ សីុផាន បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានរៀនច្រើនណាស់ពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហមអំពីបទដ្ឋានអន្តរជាតិនៅកម្ពុជា និងនិមិត្តសញ្ញាទូទៅនៃឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ យើងមិនមែនជាអ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ដូចតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិទេ ប៉ុន្តែ យើងយល់ពីឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះច្បាស់ណាស់”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “តើមានអង្គហេតុអ្វីដើម្បីប្រឆាំងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ព្រមទាំងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ? យើងយល់ពីយុត្តាធិការរបស់តុលាការមួយនេះ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា មេធាវីនឹងមិនប្រើតុលាការនេះដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយទេ”។
នៅពេលសួរថា តើលោកគិតថា នឹងមានការចាត់ការពាក្យបណ្តឹងនេះ ឬមានដំណើរការនៅតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិនេះបន្តទៀត ឬអត់នោះ លោក ផៃ សីុផាន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនចង់ទទួលផលអ្វីមួយដោយការបញ្ចេញយោបល់អំពីរឿងនោះទេ៕គឹមហឿន