សព្វថ្ងៃ នេះលោក ផៃ ស៊ីផាន មានតំណែង សំខាន់នៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺតំណែងជារដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យសម្រាប់រដ្ឋបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
លោកតែងតែនាំបុគ្គលិករបស់លោកទៅពិសាទាអាំងសម្រាប់អាហារថ្ងៃត្រង់ ហើយ នេះជាសកម្មភាពដែលលោកចូលចិត្តលើកឡើងនៅក្នុងសំណេររបស់លោកលើអុីនធើណិត និងបញ្ចេញយោបល់តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងច្រើនទាក់ទងនឹងប្រធានបទសំខាន់ៗជាច្រើន។
ក៏ប៉ុន្តែនេះ គឺជាជីវិតដែលខុសប្លែកឆ្ងាយពីជីវិតដែលលោកបានចាប់ផ្ដើមមានបទពិសោធន៍ផ្នែកនយោបាយលើកដំបូងនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ នៅពេលដែលលោកធ្វើការជាកុម៉្មង់ដូសម្ងាត់សហរដ្ឋអាេមរិក ដោយមានតួនាទីបំផ្លាញក្រុមកុម្មុយនីស្ដវៀតណាមខាងជើង និងផ្លូវផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈរបស់ពួកគេនៅតាមផ្លូវផ្សេងៗក្នុងទីក្រុងហូជីមិញ។
លោក ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍នៅការិយាល័យរបស់លោកដែលកាលពីថ្ងៃសុក្រថា “ការងាររបស់យើងគឺត្រូវស្វែងរក និងកម្ទេច”។ ពួកគេដាក់យើងនៅកន្លែងផ្សេងៗដូចជានៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ឬក៏នៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត ដែលក្រុមកុម្មុយនីស្ដវៀតណាមខាងជើងស្ថិតនៅ ដើម្បីបំបែកពួកគេចេញពីគ្នា និងបំផ្លាញពួកគេ ឬក៏ស្នើសុំកម្លាំងជំនួយផ្នែកទ័ពអាកាស ដូចជា កម្លាំង B-52 ឬក៏កម្លាំងគាំទ្រផ្នែកអាកាសផ្សេងៗទៀត។
លោក ស៊ីផាន ដែលមានអាយុជាង៦០ឆ្នាំបានឲ្យដឹងទៀតថា ការងាររបស់លោកជាទាហានស៊ីឈ្នួលបានចាប់ផ្ដើមបន្ទាប់ពីកម្លាំងសហរដ្ឋអាេមរិកមកជ្រើសរើសនៅក្នុងវិទ្យាល័យរបស់លោកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែលជាពេលរដ្ឋសភាបណ្ដេញអតីតព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ចេញពីតំណែង និងយកអំណាចប្រគល់ឲ្យលោក លន់ នល់។
លោក ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍សំដៅទៅលើរណសិរ្សតស៊ូកម្ពុជាក្រោម (Front de Lutte du Kampuchea Krom) ថា “យើងស្ថិតនៅក្រោមអ្វីដែលគេហៅថា កន្សែង”។ គួរបញ្ជាក់ថា រណសិរ្សតស៊ូកម្ពុជា គឺជាអង្គការយោធាប្រតិព័ន្ធរបស់កម្ពុជាក្រោមដែលទទួលបានការគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងទីភ្នាក់ងារ ស៊ីអាយអេ (CIA) ដែលបានធ្វើការវាយប្រយុទ្ធនៅវៀតណាមខាងត្បូង ដែលជាផ្នែកមួយនៃការបញ្ជាកម្លាំងវាយលុកចល័ត (Mobile Strike Force Command) ឬហៅថា កម្លាំង MIKE។
លោក ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “វាត្រូវបានបញ្ជាដោយកម្ពុជាក្រោម និងវៀតណាមខាងត្បូង។ យើងមិនមានលេខនៅអាមេរិកទេ យើងគ្រាន់តែនិយាយជាមួយមេបញ្ជាការរបស់យើងប៉ុណ្ណោះ”។
នៅក្នុងក្រុមកុម្ម៉ង់ដូពិសេសទាំង៣០ ដែលទទួលបានការហ្វឹកហ្វឺនពីកម្លាំងកងទ័ពអាមេរិកនៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ លោក ស៊ីផាន បាននិយាយថា លោកបានសិក្សាច្បាប់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញក្នុងពេលដែលមានការអំពាវនាវឲ្យចូលរួមសកម្មភាពពង្រាយកម្លាំងប្រចាំសប្ដាហ៍ ដើម្បីជំរុញឲ្យក្រុមកុម្មុយនីស្ដវៀតណាមខាងជើង ដែលនៅតាមផ្លូវក្នុងទីក្រុងហូជីមិញ ដែលពោរពេញដោយព្រៃ ចាកចេញ។ សហរដ្ឋអាេមរិកបានផ្ដល់ប្រាក់ខែឲ្យលោកស្មើមី៣០ចាន ក្នុងមួយខែនេះបើយោងតាមប្រសាសន៍របស់លោក ស៊ីផាន ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ដោយបញ្ជាក់ឈ្មោះខេត្តកំពង់ធំ កំពង់ចាម និងខេត្តរតនគិរី ដែលបានទៅជាញឹកញាប់ថា “អង្គភាពតូចរបស់យើងស្ថិតនៅក្បែរទីវាលនៅក្បែរពោធិ៍ចិនតុង។ នៅពេលពួកគេហៅយើងយើងក៏ទៅទីនោះ យើងក៏ទទួលបានអាវុធផ្សេងៗ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេក៏មកយកយើង ហើយដាក់យើងនៅខេត្តទាំងនោះ”។
លោកបានពន្យល់ថា “យើងមានគ្រាប់បែកមួយគ្រាប់ យើងមានកាំភ្លើងខ្លីមួយដើម។ កាលពីពេលនោះយើងប្រើAR18 និង M79 មានទំហំតូច ស្រាល ងាយកាន់ និងវិទ្យុទាក់ទងមួយគ្រឿង។ ជាការពិត យើងក៏មានកាំបិត និងអាវុធផ្សេងៗទៀត”។
អំឡុងសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក B-52 របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលអនុវត្តប្រតិបត្តិការសម្ងាត់បានទម្លាក់យុទ្ធភណ្ឌជិត២,៧លានតោន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីកាត់ផ្តាច់ផ្លូវសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យក្រុមកុម្មុយនីស្តវៀតកុង នៅវៀតណាមខាងត្បូង ពីវៀតណាមខាងជើង។
លោក ស៊ីផាន បានឲ្យដឹងទៀតថា ផ្នែកដ៏សំខាន់មួយរបស់លោកគឺកំណត់ទីតាំងដែលត្រូវទម្លាក់គ្រាប់បែក។ នៅពេលធ្វើដំណើរដែលជួនកាលត្រូវប្រើរយៈពេលរហូតដល់មួយសប្ដាហ៍ ក្រុមរបស់លោក ស៊ីផាន បានតាមដានក្រុមកុម្មុយនីស្ដទាំងនេះដើម្បីជំរុញឲ្យពួកគេចេញពីលេណដ្ឋានដែលពួកគេតែងតែលាក់ខ្លួនជាញឹកញាប់នៅពេលថ្ងៃ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលដែលយើងរំខានពួកគេ យើងបានទាក់ទងទៅកម្លាំងគាំទ្រផ្នែកអាកាស។ យើងគឺជាអ្នកបញ្ជូនសញ្ញា… ហើយក្រុមនៅមូលដ្ឋានទាក់ទងទៅកម្លាំងផ្នែកយន្តហោះ B-52 ឬកម្លាំងគាំទ្រផ្នែកអាកាសផ្សេងៗទៀត។ យើងត្រូវតែប្រាប់កន្លែងដែលយើងស្ថិតនៅ ដូច្នេះពេលយប់ក៏យើងទៅដែរ ហើយផ្ដល់សញ្ញាជាពន្លឺដល់ពួកគេ។ នៅពេលដែលគេឃើញពួកគេក៏កត់សម្គាល់”។
លោក ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “យើងក៏វាយប្រហារលើពួកគេ ហើយបន្ទាប់មកក៏គេចខ្លួនចេញ ហើយទុកឲ្យកម្លាំងទ័ពអាកាសជាអ្នកកម្ទេច”។ លោក ស៊ីផាន បានឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា កម្លាំងកុម៉្មង់ដូកាលពីពេលនោះមានអង្រឹងចងនៅក្បែរកន្លែងដែលពួកគេត្រូវចាកចេញពីទីតាំងហ្វឹកហ្វាត់បង្កឡើងដោយសកម្មភាពទម្លាក់គ្រាប់បែក យើងបន្ទាប់មកយន្តហោះនាំមករាជធានីភ្នំពេញវិញ។
ការងារនេះក៏ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារឈ្លបយកការណ៍មូលដ្ឋាន ការងារកម្ទេច និងរំខានមូលដ្ឋានផ្សេងៗនៅតាមផ្លូវក្នុងទីក្រុងហូជីមិញ និងពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ជាមួួយអ្នកប្រើប្រាស់ផ្លូវផងដែរ។
លោក ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍ទាក់ទងទៅនឹងការជួបផ្ទាល់ជាមួយជនជាតិវៀតណាមខាងជើង និងក្រុមកុម្មុយនីស្ដកម្ពុជានៅតាមផ្លូវថា “រឿងរ៉ាវទាំងអស់ គឺថា យើងលឿនជាងពួកគេ យើងជាអ្នកវាយប្រហារ ហើយយើងបាញ់រះលើពួកគេ។ មានន័យថា ខ្ញុំដេញអ្នក ហើយសម្លាប់អ្នក។ រឿងហ្នឹងមានតែប៉ុណ្ណឹង គឺគ្មានការចរចា គ្មានការជជែកគ្នា។ នៅពេលដែលខ្ញុំឃើញវា ខ្ញុំកម្ទេចវា”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ហេតុអី? ពីព្រោះយើងចង់បំបែកពួកគេ។ យើងចង់ជួយពួកគេ យកពួកគេចេញពីលេណដ្ឋាន និងបំបែកពួកគេ ហើយធ្វើជាគោលដៅងាយៗសម្រាប់ទម្លាក់គ្រាប់បែក… ឬក៏បាញ់កំាភ្លើងធំ”។
កាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៧២លោក ស៊ីផាន ដែលជាអ្នកកុម្មុយនីស្ដប្រឆាំងដ៏ក្លៀវក្លាមួយរូប និងមានឪពុកបម្រើការងារនៅក្នុងជួរយោធាកម្ពុជានោះ បានដកខ្លួនចេញពីកម្លាំងកុម្ម៉ង់ដូសម្ងាត់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីផ្ដោតអារម្មណ៍ទៅលើការសិក្សារបស់លោក។
បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានកាន់កាប់រាជធានីភ្នំពេញក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ លោក ស៊ីផាន បានឲ្យដឹងថា លោកបានសិក្សាទស្សនវិទ្យាថ្មីទាក់ទងទៅនឹងការធ្វើការជាមួយក្រុមកុម្មុយនីស្ដ ដើម្បីជួយកសាងប្រទេសជាតិ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ខ្ញុំបានបោះបង់ចោលនិងរស់នៅជាមួយពួកគេ”។ លោកត្រូវបានបញ្ជូនទៅតំបន់ព្រៃមួយដែលមានចម្ងាយ៥០គីឡូម៉ែត្រពីផ្លូវជាតិលេខ៥ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក រស់ ញឹម លេខាតំបន់ពាយព្យ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅក្នុងខេត្តនេះលោកបានរស់នៅយ៉ាងសប្បាយរីករាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧ ឬឆ្នាំ១៩៧៨។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅក្នុងអំឡុងពេលដំបូង ជីវិតមានភាពរីករាយណាស់។ យើងខិតខំធ្វើការ យើងទំនាក់ទំនងជាមួយកម្លាំងមូលដ្ឋាន យើងទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នា ហើយយើងចែករំលែកអ្វីដែលយើងមានជាមួយពួកគេ”។
លោកបានឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា បន្ទាប់មកក៏ចាប់ផ្ដើមមានការចម្រុះកម្លាំងទាហាននៅក្នុងតំបន់ក្នុងឆ្នាំប្រហែលជា១៩៧៧និង១៩៧៨ ជាពេលដែលលោក នួន ជា ជាអ្នកសម្រេចចិត្តក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោក ស៊ីផាន បានឲ្យដឹងទៀតថា នៅពេលថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមនៅតំបន់ភាគខាងកើត ត្រូវបានដកចេញ សកម្មភាពសម្លាប់កម្លាំងមូលដ្ឋាននិងក្រុមអ្នកហ្វឹកហាត់បានចាប់ផ្ដើមក្នុងរូបភាពជាក្រុមៗ។
ភរិយារបស់លោកបានរងការគំរាមកំហែងខ្លាំងពីសំណាក់មេដឹកនាំថ្មី នេះបើយោងតាមប្រសាសន៍លោក ស៊ីផាន។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “កាលពីដំបូង ខ្ញុំពន្យល់ពួកគេ ខ្ញុំនិយាយថា ‘ចូលមក ខ្ញុំចូលចិត្តអ្នក ខ្ញុំធ្វើការជាមួយអ្នក។ សួរគេទៅ ខ្ញុំខិតខំធ្វើការណាស់ ខ្ញុំចូលចិត្តបដិវត្តន៍ ខ្ញុំមិនដែលត្អូញត្អែរអំពីបដិវត្តន៍ទេ។ បើអ្នកសម្លាប់ខ្ញុំ មិនអីទេ ខ្ញុំគឺជាអ្នក ដែលអ្នកបាត់បង់…។ ខ្ញុំស្មោះចំពោះការកសាងប្រទេសជាតិ’” ។
ដោយមានអារម្មណ៍ខ្លាចវៀតណាមដែលធ្វើការវាយលុកនិងផ្ដួលរំលំខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំដើម១៩៧៩ លោក ស៊ីផាន បានភៀសខ្លួនទៅជំរំជនភៀសខ្លួន ណង់ សាមេត នៅព្រំដែនខ្មែរថៃ ដែលជាតំបន់មួយស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់រណសិរ្សរំដោះជាតិប្រជាជនខ្មែរ។ នៅព្រំដែននោះលោកបានប្រើប្រាស់ប្រវត្តិការងាររបស់លោកជាមួយកម្លាំងយោធាអាេមរិក ក្នុងគោលបំណងទទួលបានឱកាសធ្វើដំណើរទៅរដ្ឋកាលីហ្វកញ៉ា នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៩។
លោក ស៊ីផាន ដែលធ្លាប់បើកហាងលក់នុំដូណាត់នៅសហរដ្ឋអាមេរិបានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “អ្នកឃើញទេ វាជាការសម្របខ្លួន។ យោធាបង្ហាត់យើងឲ្យចេះសម្រាប់ខ្លួនទៅតាមកាលៈទេសៈ និងស្ថានភាព”៕សុធា