គណៈកម្មការមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកវាយតម្លៃការខូចខាតបង្កឡើងដោយសារការតវ៉ារបស់កម្មករកាត់ដេរកាលពីខែធ្នូ និងខែមករា បានកំណត់ទំហំនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិគិតជាទឹកប្រាក់ជាង២៥០.០០០ដុល្លារ។ របាយការណ៍នេះបន្ទោសចំៗទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងមេដឹកនាំសហជីពបីរូប។
ទាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា GMAC សុទ្ធតែបន្ទោសគណបក្សប្រឆាំងនិងសហជីពនានាចំពោះការខូចខាតនេះចាប់តាំងពីការតវ៉ារបស់កម្មករកាត់ដេរទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែគោលបានផុសផុលខ្លាំងបំផុតកាលពីថ្ងៃទី២ និងទី៣ ខែមករាមក។
ការតវ៉ាទាំងនេះបានឈានដល់ការបញ្ចប់បង្ហូរឈាមគ្នាភ្លាមៗកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា បន្ទាប់ពីកងរាជអាវុធហត្ថបានបាញ់ប្រហារមិនរើសមុខទៅលើក្រុមកម្មករនៅខាងក្រៅរោងចក្រកាត់ដេរមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បណ្ដាលឲ្យមនុស្សប្រាំនាក់បាត់បង់ជីវិត និងជាង៤០នាក់ទៀតរងរបួស។
រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគណៈកម្មការចំនួនបីភ្លាមៗ ដើម្បីសើុបអង្កេតហេតុការណ៍នេះ រួមទាំងគណៈកម្មការមួយស្ថិតក្រោមលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីវាយតម្លៃពីការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិផងដែរ។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មការចេញផ្សាយកាលពីម្សិលមិញនេះ បានវាយតម្លៃអំពីការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិឯកជននិងសាធារណៈនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា មានទំហំទឹកប្រាក់២៧៥.៦៨៨ដុល្លារ ប៉ុន្តែមិនរាប់បញ្ចូលរោងចក្រកាត់ដេរទេ។
របាយការណ៍នេះក៏លើកឡើងដែរថា សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាបានគណនាថា ការតវ៉ាទាំងនេះបានបង្កការខូចខាតដល់រោងចក្រចំនួន៩៥ក្នុងចំណោមរោងចក្រជាសមាជិករបស់ខ្លួនក្នុងទំហំទឹកប្រាក់៧២លានដុល្លារ។ តួលេខនេះរួមបញ្ចូលទាំង៤២,២លានដុល្លារលើការអាក់ខានផលិតកម្ម និង១៧,៣លានដុល្លារលើការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិផងដែរ។ មន្ត្រីនៅសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាមិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺបានទេ។
របាយការណ៍ចេញពីគណៈកម្មការរបស់លោក ស ខេង នេះក៏បូកសរុបការខូចខាតផ្សេងៗទៀតដែរក្នុងនោះមានដូចជា របស់របរចំនួន៤០នៅគ្លីនិកឯកជនមួយកន្លែង របស់របរចំនួន៤៥នៅកន្លែងជួសជុលម៉ូតូមួយកន្លែង របស់របរចំនួន៣៩នៅហាងកាហ្វេមួយកន្លែង របស់របរចំនួន៣២នៅហាងគុយទាវមួយកន្លែង តូបឈើចំនួន៤០និងស្លាកសញ្ញាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួនប្រាំបី។
របាយការណ៍នេះក៏បញ្ជាក់ដែរថា ជនស៊ីវិល៣៥នាក់បានរងរបួសក្នុងហេតុការណ៍ប៉ះទង្គិចគ្នារយៈពេលពីរថ្ងៃនេះ ហើយក្នុងនោះនគរបាលនិងកងរាជអាវុធហត្ថចំនួន៤៥នាក់ក៏បានរងរបួសដែរ។
របាយការណ៍នេះបញ្ជាក់ថា ចំនួនអ្នកស្លាប់សរុបគឺមានបួននាក់។ សាក្សីនិងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានានិយាយថា យុវជនអាយុ១៦ឆ្នាំម្នាក់ក៏កំពុងតែបាត់ខ្លួនដែរ ហើយគេគិតថា យុវជនរូបនេះបានស្លាប់បាត់ទៅហើយ បន្ទាប់ពីរូបគេត្រូវបានគេឃើញលើកចុងក្រោយដេកនៅលើដី និងហូរឈាមយ៉ាងខ្លាំងចេញពីរបួសដើមទ្រូង កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា។ អាជ្ញាធរអះអាងថា ខ្លួនមិនដឹងពីស្ថានភាព ឬតម្រុយរបស់យុវជនរូបនេះទេ។
របាយការណ៍ដដែលបន្ទោសចំពោះការខូចខាតទាំងនេះទៅលើសហជីពនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា ជាអ្នកញុះញង់កម្មករកាត់ដេរឲ្យចូលរួមធ្វើបាតុកម្ម “ខុសច្បាប់”។
របាយការណ៍នេះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា “បាតុកម្មខុសច្បាប់ដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាទង្វើបង្ករឿង ដែលមានការរៀបចំទុកជាមុនក្នុងគោលបំណងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់តាមរយៈការញុះញង់ឲ្យមានភាពអនាធិបតេយ្យ អំពើហិង្សា និងការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច បណ្ដាលឲ្យជនស៊ីវិលស្លាប់ កងកម្លាំងរងរបួស និងមនុស្សមួយចំនួនត្រូវចាប់ខ្លួន”។
របាយការណ៍នេះបញ្ជាក់ទៀតថា “អំឡុងបាតុកម្ម មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងក្រុមរបស់ខ្លួន (សហជីព សមាគម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន) បានញុះញង់ បញ្ចុះបញ្ចូលនិងអំពាវនាវឲ្យមន្ត្រីរាជការ កម្មករ និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចូលរួមក្នុងបាតុកម្មរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ហើយទាមទារឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ទាមទារឲ្យសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី [ហ៊ុន សែន] ចុះចេញពីតំណែង និងទាមទារប្រាក់ខែគោល១៦០ដុល្លារ”។
ដោយព្យាយាមបង្ហាញថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើហិង្សា និងការខូចខាតទាំងនេះ របាយការណ៍នេះលើកឡើងពីពេលពីរបីលើកប៉ុណ្ណោះ ដែលមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងរួមមានលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្ស លោក កឹម សុខា អនុប្រធានរបស់លោក លោកស្រី មូរ សុខហួរ សមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រឆាំង បានអំពាវនាវជាសាធារណៈឲ្យកម្មករធ្វើកូដកម្មនិងបាតុកម្ម។
ពាក់ព័ន្ធនឹងភ័ស្ដុតាងបង្ហាញពីការញុះញង់ របាយការណ៍នេះបានគូសបញ្ជាក់ពីពេលមួយគឺកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ដែលនៅពេលនោះលោក ហូរ វ៉ាន់ សមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចែកនំប័ុងដល់កម្មករដែលធ្វើការតវ៉ាបិទកំណាត់ផ្លូវមួយនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
របាយកាណ៍នេះក៏បន្ទោសមេដឹកនាំសហជីពដែរ ដូចជាលោក រ៉ុង ឈុន អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ និងលោក អាត់ ធន់ ថាជាអ្នកជំរុញឲ្យកម្មករកាត់ដេរដើរចេញពីរោងចក្ររបស់ខ្លួន ហើយចូលរួមកូដកម្មទាំងនេះ។
របាយការណ៍នេះមិនបានបញ្ជាក់ពីពេលវេលាណាមួយ ដែលអ្នកណាម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនេះបានណែនាំនរណាម្នាក់ជាពិសេសឲ្យបង្កអំពើហិង្សានោះទេ។ ជាការពិត សហជីពទាំងនេះនិងគណបក្សប្រឆាំងតែងតែជំរុញឲ្យអ្នកគំាទ្ររបស់ខ្លួនចៀសវាងការប្រើអំពើហិង្សា។
នៅពេលសាកសួរថា តើភ័ស្ដុតាងអ្វីគណៈកម្មការនេះមានបញ្ជាក់ថា សហជីពទាំងនេះ និងគណបក្សប្រឆាំងជាប់ពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ទៅនឹងអំពើហិង្សានេះនោះ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃបានត្រឹមតែប្រាប់ឲ្យទៅមើលរបាយការណ៍នេះឡើងវិញប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អស់លោកអាចអានរបាយការណ៍នេះឲ្យអស់បាន ហើយអស់លោកនឹងដឹង។ វាមាននិយាយនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ”។
លោក ខៀវ សុភ័គ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនដឹងថា តើរបាយការណ៍នេះគឺជារបាយការណ៍ត្រៀមពាក្យបណ្ដឹងប្ដឹងមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឬថា តើគណបក្សប្រឆាំងនឹងត្រូវគេទាមទារឲ្យសងការខូចខាតណាមួយក្នុងចំណោមការខូចខាតទាំងនេះឬយ៉ាងណាទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “សងឬមិនសងវាមិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់ក្រសួងទេ វាស្រេចលើតុលាការ”។ មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងមិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺបានទេពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ។ តែទោះជាយ៉ាងណាពួកគេតែងតែច្រានចោលការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់រហូតមក។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលទទួលបានការគាំទ្រពីបណ្ដាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិ បានបន្ទោសចំពោះការស្លាប់ និងការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះទៅលើអាជ្ញាធរ ដោយចោទប្រកាន់ថា អាជ្ញាធរបានប្រើប្រាស់កម្លាំងបង្ក្រាបហួសហេតុទៅលើបាតុកម្ម។
ខណៈដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចៀសផុតពីការត្រូវគេប្ដឹងជំុវិញការតវ៉ាទាំងនេះរហូតមកនោះ មេដឹកនាំសហជីពប្រាំមួយរូប រួមទាំងបីរូបនៅក្នុងរបាយការណ៍គណៈកម្មការរបស់លោក ស ខេង ផង កំពុងទទួលរងការប្ដឹងផ្ដល់ពីសំណាក់រោងចក្រពីបទបង្កការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិ។
អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ ដែលស្ថិតក្នុងចំណោមមេដឹកនាំទាំងប្រាំមួយរូបនេះ បានច្រានចោលតួលេខនៅក្នុងរបាយការណ៍គណៈកម្មការនេះ។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា “ក្រសួងមហាផ្ទៃបានធ្វើការសើុបអង្កេតនិងបញ្ចេញតួលេខស្ដីពីការខូចខាតទាំងនេះដោយគ្មានការចូលរួមពីស្ថាប័នឯករាជ្យណាមួយ។ ប្រសិនបើគណៈកម្មការនេះឯករាជ្យ មានអ្នកសើុបអង្កេតឯករាជ្យ ខ្ញុំនឹងយល់ស្របតាម”។
អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ និងមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយចំនួនប្រហែលជាបានចូលរួមនៅក្នុងការតវ៉ាទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែគោលនេះ ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានចូលរួមនៅក្នុងការរៀបចំការតវ៉ាទាំងនោះទេ។
លោក ខៀវ សំបូរ មេធាវីតំណាងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា ពេលនេះរោងចក្រចំនួន១៧៧បានចូលរួមនៅក្នុងការធ្វើពាក្យបណ្ដឹង ប្ដឹងសហជីពទាំងនេះ ហើយលោកបានលើកឡើងថា ករណីទាំងនេះកំពុងស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ។
មនុស្ស២៣នាក់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២ និងទី៣ ខែមករា ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបង្កអំពើហិង្សាដោយចេតនានិងបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិដោយមានស្ថានទម្ងន់ទោសផងដែរ។
បីនាក់ដំបូងដូចជា ជា សារ៉ាត់ ប៊ូ សារិទ្ធ និង យ៉ុន សុខជា ត្រូវបង្ហាញខ្លួនក្នុងសវនាការនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា នេះបើយោងតាមការឲ្យដឹងពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ដែលកំពុងផ្ដល់មេធាវីដល់ពួកគេ៕ សុខុម
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ អូន ភាព និង Zsombor Peter)