កាលពី១ពាន់ឆ្នាំមុន ស្ថាបត្យកម្ម និងសាសនាហិណ្ឌូឥណ្ឌាមានឥទ្ធិពលលើសំណង់ប្រាសាទអង្គរវត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា។ កាលពីដើមខែនេះ ខ្ញុំបានធ្វើទស្សនកិច្ចប្រទេសឥណ្ឌាជាមួយអ្នកកាសែតកម្ពុជា និងអាស៊ាន២០នាក់ផ្សេងទៀត។
នៅក្នុងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពក្នុងសតវត្សរ៍ទី២១លើរឿងរ៉ាវបុរាណ បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាអនុវត្តគោលនយោបាយ Look East ឬមានន័យថា សម្លឹងមើលទៅទិសខាងកើត។ យើងបានធ្វើដំណើរទៅឥណ្ឌា ក្នុងផ្នែកមួយនៃកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍រវាងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាស៊ាន (Asean Media Exchange Program) ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ។
ប្រទេសឥណ្ឌា មានប្រជាជនចំនួន១,៣ពាន់លាននាក់ គឺច្រើនជាងប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានចំនួនតែ១២លាននាក់ ជិតមួយរយដង។ អស់រយៈកាលជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយ វប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើងទាំងពីរមានចំណុចខុសគ្នាច្រើន។ ប៉ុន្តែ នៅពេលខ្ញុំដើរតាមដងវិថីនានាជាលើកទី១ក្នុងរដ្ឋធានី ញូវ ដេលី ដ៏ធំនោះ មានចំណុចស្រដៀងៗគ្នាដែរ។
នៅតាមដងវិថីមានមនុស្សកុះករ អាជីវករ ដែលលក់អាហារឈ្ងុយឆ្ងាញ់និងផ្លែឈើចំរុះពណ៌គរគ្នាលើតូបធ្វើពីឈើ បានធ្វើឲ្យខ្ញុំនឹកឃើញដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ចរាចរណ៍ក៏ធ្វើឲ្យខ្ញុំនឹកដល់ប្រទេសកំណើតដែរ។ ប៉ុន្តែដូចគ្នានឹងអ្វីផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងប្រទេសដ៏ធំនេះ ស្ថានភាពចរាចរណ៍មានការជែងគ្នាទោះបីស្ថិតក្នុងការកកស្ទះក៏ដោយ។
ឆៃកែកង់បីពណ៌លឿងប្រើម៉ាស៊ីនបោះពួយយ៉ាងលឿនជែងរកផ្លូវទៅមុខក្រោមសម្រែកស៊ីប្លេ ដ៏ទ្រហឹងអឺងកងដូចរ៉ឺម៉កកង់បីរបស់ខ្មែរដែរ។
ជំនួសឲ្យម៉ូតូស៊េរីស្កូតទំនើបៗ ដែលមានយ៉ាងច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅទីនេះមានម៉ូតូធម្មតាយ៉ាងច្រើន ហើយភាគច្រើនជាម៉ូតូចាស់ៗ ច្រែះស៊ី និងហុចផ្សែងទ្រលោមដូចយានជំនិះផ្សេងទៀតនៅលើដងផ្លូវអ៊ីចឹងដែរ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលពិតជាខុសពីធម្មតាចំពោះការកកស្ទះចរាចរណ៍នៅតាមផ្លូវតូចៗមិនដូចជានៅកម្ពុជាទេ គឺរថយន្តនៅនេះតូចៗ ហើយចាស់ៗមានច្រែះចាប់ និងបញ្ចេញផ្សែងដ៏ខ្មៅនៅពេលពួកគេរោទ៍ម៉ាស៊ីននៅផ្លូវកកស្ទះម្តងៗ។
គ្មានរថយន្តទំនើបៗ ដូចអ្វី ដែលមាននៅលើមហាវិថីនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។ ទំនើបនិយមរបស់យុវវ័យកម្ពុជាត្រូវបានស្តែងឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រៀបធៀបជាមួយ ញូវ ដេលី ជាទីក្រុងចំណាស់មួយ។
ឥណ្ឌាជាប្រទេសមានជាងកម្ពុជាខ្លាំងណាស់។ នេះជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យខ្លាំងជាងគេ និងជាប្រទេសមានប្រជាជនមានកម្រិតជីវភាពមធ្យមច្រើន និងមានបំណងក្លាយជាមហាអំណាចមួយក្នុងពិភពលោក។ អ្វីជាការភ្ញាក់ផ្អើលដំបូងរបស់យើងនៅ ញូវ ដេលី គឺទីក្រុងនេះសម្បូរដោយប្រជាជនក្រីក្រ និងភាពក្រីក្រ ដែលលេចជ្រងោតែម្តង។ ប្រហែលជាគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ដែលថា នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដ៏លឿនមួយ ដែលមានប្រជាជនដ៏ច្រើន បែរជាពលរដ្ឋមួយចំនួនត្រូវបានមើលរំលងទៅវិញ។
ការស្នាក់នៅបួនថ្ងៃក្នុងទីក្រុង ញូវ ដេលី យើងបានជួបជាមួយលោក សាលម៉ាន ឃឺស៊ីដ (Salman Khurshid) រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងលោក ស្រុី អានីល វ៉ាដវ៉ា (Shri Anil Wadhwa) លេខាការបរទេសទទួលបន្ទុកឥណ្ឌាខាងកើត។ ពួកគេបាននិយាយថា យើងកំពុងដើរតួនាទីដ៏សំខាន់ក្នុងការកសាងស្ពានមួយរវាងឥណ្ឌា និងអាស៊ាន ដោយការជួយឲ្យតំបន់ទាំងពីរនេះយល់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក។
យើងក៏បានជួបជាមួយក្រុមអ្នកតំណាងវិស័យឯកជន ដើម្បីសិក្សាថា តើរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាកំពុងធ្វើឲ្យល្អប្រសើរឡើងនូវសេវាផ្សេងៗ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឬយ៉ាងណា។ យើងបានធ្វើទស្សនកិច្ចការិយាល័យធ្វើលិខិតឆ្លងដែន។ នៅប្រទេសឥណ្ឌាបច្ចុប្បន្ន ការិយាល័យនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ ហើយការងារមានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងជាងមុន។ ការស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែនធ្លាប់តែចំណាយពេលបួនខែ។
ចាប់តាំងពីមានការធ្វើឯកជនភាវូបនីយកម្មមក ដំណើរការនេះចំណាយពេលតែមួយសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ។ នេះជាវិស័យមួយ ដែលឥណ្ឌាអាចណែនាំឲ្យប្រទេសកម្ពុជាបាន។ នៅប្រទេសឥណ្ឌា ប្រព័ន្ធស្មុគស្មាញ និងការបង់ប្រាក់ក្រៅផ្លូវការធ្វើឲ្យការស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែនក្លាយជាបទពិសោធន៍ដ៏ឈឺក្បាល។
ប្រសិនបើមិនទៅកម្ពុជាទេ ក៏គ្មានឱកាសបានទៅទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្ត ដោយផ្ទាល់ដែរ។ ដូច្នេះ បើបានទៅប្រទេសឥណ្ឌាហើយ ដាច់ខាតត្រូវតែទៅមើលមតចេតិយ តាច ម៉ាហាល់ (Taj Mahal) ដ៏ល្បីហើយ។
មតចេតិយដ៏ល្បីនេះស្ថិតក្នុងចម្ងាយពីទីក្រុង ញូវ ដេលី តែ៣ម៉ោងប៉ុណ្ណោះបើធ្វើដំណើរតាមរថយន្ត។ទស្សនីយភាពប៉មមួយពណ៌សយ៉ាងធំ ការតុបតែងដ៏ល្អប្រណិត និងសួនច្បារដ៏ស្រស់ស្អាតគឺជា ចំណុចសំខាន់នៃទស្សនកិច្ចនេះ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំនៅតែគិតថា ប្រាសាទនានារបស់កម្ពុជាបង្កប់ទៅដោយអាថ៌កំបាំង និងគួរឲ្យកោតស្ញប់ស្ញែងច្រើនជាង។
ខ្ញុំមិនទាន់បានរៀបរាប់អំពីម្ហូបអាហាររបស់ឥណ្ឌាទេ។ អាហារ ឬយ៉ាងហោចណាស់រសជាតិ គឺជាប្រធានបទចម្បងនៃការនិយាយពិភាក្សាគ្នាក្នុងចំណោមអ្នកកាសែតអាស៊ាន។ ប្រហែលជាមានរសជាតិហិរខ្លាំងពេក ហើយក្រពះរបស់យើងមិនស៊ាំនឹងរសជាតិហិរនេះទេ។ ប្រហែលយើងទាំងអស់គ្នាមិនធ្លាប់ទទួលទានអាហារប្រភេទនេះហើយមើលទៅ។ ប៉ុន្តែ នោះជាដំណើរទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសមួយ ដែលអាហារក្លាយជាបញ្ហាចម្បង។
នៅពេលអ្នកកាសែតសិង្ហបុរីម្នាក់ប្រាប់យើងត្រង់ៗថា គាត់ចូលបន្ទប់ទឹក៥ដងក្នុងមួយយប់ យើងទាំងអស់គ្នាបានផ្ទុះសំណើច ព្រោះយើងសុទ្ធតែជួបរឿងនេះដូចគ្នា។ ក្នុងពេលធ្វើដំណើរតាមរថយន្តក្រុងទៅកាន់ មតចេតិយ តាច ម៉ាហាល់ និងការធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះទៅកាន់ក្រុងហ៊ីដឺរ៉ាបេដ នាភាគខាងកើតប្រទេស បង្គន់គឺជារឿងសំខាន់។ ភាគច្រើនក្នុងចំណោមប្រតិភូរបស់យើងទទួលទានអាហារមិនសូវហិរ ដើម្បីចៀសវាងបញ្ហាក្រពះ។
មើលទៅក្រុងហ៊ីដឺរ៉ាបេដ ហាក់ដូចជានៅដាច់ស្រយាលជាងគេ ហើយក៏មិនសូវមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនដូចទីក្រុង ញូវ ដេលី ដែរ។ ខណៈយើងទៅកាន់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ មើលទៅអ្វីៗហាក់ដូចជាទូលាយជាងច្រើន។ ការតុបតែងខ្លួនទៅតាមប្រពៃណីរបស់ប្រជាជននៅទីក្រុងនេះ មានភាពខុសគ្នា ហើយប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការសំបូរជនជាតិមូស្លីមមានជាតឹកតាងស្រាប់នៅគ្រប់ទីកន្លែងចាប់ពីសំណង់ស្ថាបត្យកម្ម ទៅសម្លៀកបំពាក់។
យោងតាមលោក ប្រាបាកា សុីង (Prabhakar Singh) ប្រធានផ្នែកទេសចរណ៍ បាននិយាយប្រាប់ឲ្យយើងដឹងថា វិហារអុីស្លាម មេកា ម៉ាសជីដ (Mecca Masjid) អាយុកាល៤០០ឆ្នាំ គឺជាវិហារមួយក្នុងចំណោមវិហារអុីស្លាមដ៏ធំជាងគេនៅក្នុងពិភពលោក ដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងដោយកម្មករជាង៨.០០០នាក់ ហើយមានសីហបញ្ជរចំនួនបី ដែលត្រូវបានឆ្លាក់ពីថ្មក្រានីតមួយផ្ទាំងធំអស់រយៈពេល៥ឆ្នាំ។
រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍មួយ ដែលមានភាពទាន់សម័យ និងជាចំណុចទាក់ទាញទេសចរជាងគេនៅក្នុងទីក្រុង ហុីដឺរ៉ាបាដគឺ ទីក្រុងភាពយន្ត រ៉ាម៉ូជី (Ramoji Film City)។ នៅលើផ្ទៃដីទំហំ៨០៩ហិកតា រ៉ាម៉ូជី គឺជាក្រុងថតខ្សែភាពយន្តដ៏ធំជាងគេនៅក្នុងពិភពលោក។ រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាសង្ឃឹមថា នឹងទាក់ទាញផលិតករភាពយន្តអាស៊ានមកកាន់ទីតាំងថតភាពយន្តដ៏ធំរបស់ខ្លួននេះ។
ចំពោះអ្នកទេសចរ វាចម្លែកណាស់ ដែលធ្វើដំណើរទៅកាន់ក្រុង និងកាត់តាមផ្ទះ និងតូបលក់អីវ៉ាន់សិប្បនិម្មិតនោះ។ ប៉ុន្តែនោះជាគោលដៅដ៏មានប្រជាប្រិយភាពសម្រាប់ប្រជាជនឥណ្ឌា ដោយក្នុងនោះមានទេសចរប្រចាំឆ្នាំចំនួន១,៤លាននាក់ ហើយក្រុងនេះសង្ឃឹមថា នឹងបង្កើនចំនួនទេសចរដល់៣លាននាក់នៅរយៈពេលពីរបីឆ្នាំខាងមុខ។
និយាយពីរឿងនៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នវិញ បទពិសោធន៍នៃដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌានៅដក់ជាប់ក្នុងចិត្តរបស់ខ្ញុំជានិច្ច គឺនៅនឹកឃើញនៅនឹងភ្នែកគ្រប់ពេលវេលាតែម្តង។ រយៈពេលមួយសប្តាហ៍ក្រោយពីមកដល់កម្ពុជាបន្ទប់ទឹកនៅតែជាបញ្ហាចោទដដែល។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា រាងកាយរបស់ខ្ញុំនឹងស៊ាំសម្រាប់ការរំពឹងទុកថា នៅថ្ងៃណាមួយខ្ញុំនឹងត្រឡប់ទៅប្រទេសឥណ្ឌាម្តងទៀត៕ សាវតា