កាលពីឆ្នាំ២០១១ លោក អឿន ភីរុន បានខ្ចីលុយចំនួន៤៥០ដុល្លារពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ដោយប្រើលុយនោះពាក់កណ្តាលសម្រាប់ទិញម៉ូតូចាស់មួយគ្រឿង និងពាក់កណ្តាលទៀតចំណាយទៅលើការចិញ្ចឹមសត្វទា និងសត្វមាន់មួយចំនួនតូច។
គ្រួសាររបស់គាត់ និងប្រជាជនប្រហែល១.០០០គ្រួសារទៀតត្រូវបានបណ្តេញចេញ ពីផ្ទះរបស់ខ្លួននៅតាមផ្លូវរថភ្លើងដែលគេទុកចោលជាយូរមកហើយដើម្បីបើកផ្លូវសម្រាប់គម្រោងជួសជុលផ្លូវរថភ្លើងដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន១៤៣លានដុល្លារនេះ ដែលមូលនិធិភាគច្រើនត្រូវបានផ្តល់ដោយធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី។
ប្រជាជនប្រហែល១០០គ្រួសារក្នុងចំណោមប្រជាជនទាំងនោះរួមទាំងគ្រួសារលោក ភីរុន ផងត្រូវបានឲ្យផ្លាស់ទីលំនៅចេញពីកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញទៅត្រពាំងអញ្ចាញ ជាកន្លែងតាំងលំនៅថ្មីនៅជាយក្រុងក្នុងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យដែលត្រូវធ្វើដំណើរ ប្រហែលកន្លះម៉ោងពីកណ្តាលក្រុង។
កម្ចីបន្តិចបន្តួចសម្រាប់ជួយអ្នកដែលត្រូវផ្លាស់ទីលំនៅទិញសត្វចិញ្ចឹម គឺជាផ្នែកមួយនៃការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីដើម្បីជួយបំពេញបន្ថែមសម្រាប់ការបាត់បង់ផ្ទះ និងការងាររបស់គ្រួសារទាំងនេះដោយសារគម្រោងរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ សត្វទា និងសត្វមាន់របស់លោក ភីរុន បានងាប់អស់ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ហើយគាត់នៅតែជំពាក់ធនាគារនេះចំនួន៤៥០ដុល្លារ និងការប្រាក់ដដែល។
បុរសអាយុ៦៧ឆ្នាំរូបនេះបាននិយាយកាលពីម្សិលមិញថា “សត្វមាន់ទាទាំងនោះបានងាប់អស់ ហើយខ្ញុំមិនបានលុយសោះ”។ គាត់ក៏ត្រូវខ្ចីលុយចំនួន១.០០០ដុល្លារទៀតដែលគាត់នៅជំពាក់នៅឡើយរហូតមកទល់ពេលនេះ ដើម្បីសង់ផ្ទះថ្មីនៅលើដីទំនេរមួយកន្លែង។ ផ្ទះនោះ គឺជាផ្ទះឈើមានមួយបន្ទប់សម្រាប់គ្រួសារដែលមានសមាជិក១៦នាក់។
កាលពីខែកុម្ភៈ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានទទួលស្គាល់ជាចុងក្រោយថា ខ្លួនបានទទួលរងការស្តីបន្ទោសជាច្រើនចំពោះការជាប់បំណុលកាន់តែច្រើនរបស់អ្នកដែលត្រូវបណ្តេញទាំងនេះ។ កាលពីខែមុនធនាគារនេះបានបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងផែនការសកម្មភាពសម្រាប់ផ្តល់សំណងសមស្របដល់គ្រួសារទាំងនេះ ហើយគ្រោងនឹងប្រកាសផែនការនេះជាសាធារណៈ នៅពេលផែនការនេះបានទទួលការអនុម័តយល់ព្រមពីក្រុមប្រឹក្សានាយករបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី។
រហូតមកទល់ពេលនេះធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ អាស៊ី មិនទាន់និយាយអ្វីអំពីផែនការនេះទេ ប៉ុន្តែ លោក ភីរុន ដឹងថា គាត់ចង់បានអី។ គាត់បាននិយាយថា ខ្ញុំចង់ឲ្យធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីជួយសងបំណុលខ្ញុំ។ ខ្ញុំចង់ឲ្យពួកគេជួយសងបំណុលខ្ញុំ និងជួយរកការងារឲ្យខ្ញុំធ្វើ។ ខ្ញុំចង់ឲ្យពួកគេជួយធ្វើឲ្យការរស់នៅរបស់យើងបានប្រសើរជាងមុន”។
មុនពេលចាប់ផ្តើមធ្វើសេចក្តីព្រាងផែនការសកម្មភាពរបស់ខ្លួនសម្រាប់គ្រួសារទាំងនេះ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានចេញរបាយការណ៍មិនល្អមួយរបស់ក្រុមត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តច្បាប់របស់ខ្លួនដែលបានបង្ហាញពីវិធីជាច្រើនដែលធនាគារនេះបានធ្វើព្រងើយកន្តើយចំពោះគោលនយោបាយការពារសុវត្ថិភាពរបស់ខ្លួន នៅពេលដែលមានការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជនដែលរស់នៅតាមផ្លូវរថភ្លើងនេះ។ ក្រុមនេះបានស្នើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរចិត្តទាំងស្រុងចំពោះវិធីដែលធនាគារនេះបានអនុវត្តចំពោះគ្រួសារដែលត្រូវបណ្តេញចេញដោយសារគម្រោងរបស់ខ្លួន។
ក្រុមនេះក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ទូលំទូលាយមួយចំនួនដែលក្រុមប្រឹក្សានាយកនៃធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី បានអនុម័តយល់ព្រមភ្លាមៗ រួមទាំងគម្រោងផ្តល់សំណងសមស្របដល់គ្រួសារទាំងនេះផងដែរ ប៉ុន្តែ ក្រៅពីជំនួយរបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី អនុសាសន៍ទាំង នោះស្នើឲ្យមានការចំណាយប្រាក់បន្ថែមទៀតដែលគេបានប៉ាន់ប្រមាណថា មានចំនួនរហូតដល់៤លានដុល្លារជាកម្ចីដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
អនុសាសន៍ទាំងនោះក៏ស្នើសុំឲ្យមានផែនការជួយសងកម្ចីដែលគ្រួសារទាំងនេះបានជំពាក់ចាប់តាំងពីការបណ្តេញពួកគាត់ចេញ ជាកម្ចីដែលធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីទទួលស្គាល់ថា ខ្លួនបានជំរុញឲ្យគ្រួសារនេះខ្ចី ។ប៉ុន្តែ អនុសាសន៍ទាំងនោះស្នើឲ្យផ្តល់កម្ចីថ្មី មានការប្រាក់ទាបដល់គ្រួសារទាំងនេះជាជាងការអនុគ្រោះបំណុលទាំងអស់។
ការផ្តល់កម្ចីថ្មីមិនមែនជាការល្អសម្រាប់អ្នកស្រី វីន ស្រីម៉ៅ ទេ។ អ្នកស្រីបានផ្លាស់ទៅនៅតំបន់ត្រពាំងអញ្ចាញជាមួយប្តីរបស់អ្នកស្រី បន្ទាប់ពីបាត់បង់ផ្ទះរបស់អ្នកស្រីនៅកណ្តាលទីក្រុងភ្នំពេញកាលពីបីឆ្នាំមុន។
មុនពេលផ្លាស់ចេញ ពួកគាត់អាចលក់បាយម្ហូបបាន២៥ដុល្លារក្នុងមួយទៅឲ្យប្រជាជនដែលរស់នៅតាមផ្លូវរថភ្លើងនេះ។នៅទីនេះពួកគាត់ ម្នាក់ៗរកបាន៥ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ដោយការអូសបាវអង្ករធ្ងន់ៗពីឃ្លាំងមួយ ទៅផ្លូវធំនៅជិតនោះ។ចាប់តាំងពីអ្នកស្រី ស្រីម៉ៅ បង្កើតកូនទី២របស់គាត់កាលពីបីខែមុននោះមក មានតែប្តីគាត់ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះជាអ្នករកចំណូល។
ពួកគាត់បានទទួលលុយ៨០០ដុល្លារ និងដីទំនេរមួយក្បាលទំហំ ៧គុណ១៥មែ៉ត្រជាសំណងចំពោះការបណ្តេញពួកគាត់ចេញ។ ប៉ុន្តែ ពួកគាត់ត្រូវខ្ចីលុយគេ៥០០ដុល្លារទៀតដើម្បីសង់ផ្ទះឈើតូចមួយ។ពួកគាត់នៅជំពាក់ប្រាក់នោះទាំងអស់ ហើយបានបង់តែការប្រាក់អស់រយៈពេលបីឆ្នាំមកហើយ។ ទោះបីជាដូច្នេះក្តីពួកគាត់អត់មានលុយដាក់ជញ្ជាំងផ្ទះផ្នែកខាងក្រោយដែលនៅបាំងតង់កៅស៊ូពណ៌ខៀវនៅឡើយនេះទេ។
អ្នកស្រី ស្រីម៉ៅ បាននិយាយពេលអង្គុយលើកៅអីនៅខាងក្រៅទ្វារផ្ទះថា “ខ្ញុំបានរស់នៅទីនេះប៉ុន្មានឆ្នាំមកហើយ ហើយសូម្បីតែលុយសម្រាប់ដាក់ជញ្ជាំងផ្ទះនេះក៏គ្មានដែរ”។
គ្រួសារនេះបានប្រើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរបស់ខ្លួនជាវត្ថុបញ្ចាំសម្រាប់ខ្ចីលុយ ហើយខ្លាចបាត់បង់ដីនោះប្រសិនបើពួកគាត់មិនអាចសងបំណុងនោះបាន។ ដូចអ្នកជិតខាងរបស់គាត់ដែរ អ្នកស្រី ស្រីម៉ៅ បាននិយាយថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីគួរតែមានកិច្ចព្រមព្រៀងសមរម្យសម្រាប់ពួកគាត់ មិនមែនឲ្យពួកគាត់សងបំណុលជាច្រើនដែលអាចធ្វើឲ្យពួកគាត់នៅតែខ្វះខាតនោះទេ។
ធនាគារនេះបានទទួលស្គាល់ថា ការបើកលុយឲ្យពួកគាត់ទាំងអស់លឿនៗដូចដែលក្រុមត្រួតពិនិត្យផ្តល់អនុសាសន៍ នឹងនៅតែធ្វើឲ្យគ្រួសារមួយចំនួនគ្មានលុយដដែល។
អ្នកស្រី ស្រីម៉ៅ បាននិយាយថា ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ឲ្យធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីជួយយើងឲ្យបានរស់នៅដូចដើមវិញ ឲ្យមានការងារល្អនិងជួយលុយខ្លះដល់ពួកយើង។ ខ្ញុំមិនចង់បានច្រើនទេ គ្រាន់តែចង់បានអ្វីដែលសមស្រប ហើយខ្ញុំចង់បានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីខ្ញុំមកវិញ”។
ក្រៅពីការផ្តល់សំណងបន្ថែម និងលក្ខខណ្ឌខ្ចីលុយល្អ ក្រុមត្រួតពិនិត្យរបស់ធនាគារអភិ វឌ្ឍន៍អាស៊ីក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីជួយរកការងារល្អសម្រាប់គ្រួសារទាំងនេះ។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា វាគួរមានអ្វីលើសពីគម្រោងចិញ្ចឹមសត្វមាន់ ដែលធ្វើឲ្យលោក ភីរុន បរាជ័យ នេះ។
អ្នកស្រីបាននិយាយទាំងសំណើចថា “តើខ្ញុំនឹងចិញ្ចឹមមាន់នៅទីណា?ខ្ញុំមិនមានដីគ្រប់គ្រាន់ទេ ហើយគេផ្តល់មាន់ឲ្យយើង ប៉ុន្តែ យើងត្រូវខ្ចីលុយគេ។ ខ្ញុំខ្លាចមាន់ងាប់ ហើយជំពាក់បំណុលគេកាន់តែច្រើនគ្មានសល់អ្វីសោះ”។
ក្រុមត្រួតពិនិត្យនេះក៏ផ្ដល់អនុសាសន៍ឲ្យកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកន្លែងតាំងលំនៅថ្មីនេះដែរ ដោយលើកឡើងពីស្ថានភាពមិនល្អនៅមណ្ឌលសុខភាពត្រពាំងអញ្ចាញ។នៅពេលទៅមើលមណ្ឌលសុខភាពនេះកាលពីម្សិលមិញ អគារលាបថ្នាំពណ៌សនេះបានចាក់សោបិទទ្វារ។
លោក ឃួន ព្រំសារិទ្ធ ដែលបានផ្លាស់មកនៅទីនេះកាលពីឆ្នាំ២០១១ជាមួយប្រពន្ធគាត់ ប្អូនស្រី និងកូនពីរនាក់បាននិយាយថា “ មណ្ឌលសុខភាពនេះគ្មានថ្នាំពេទ្យ និងវេជ្ជបណ្ឌិតទេ”។ ចំណែកឯសាលារៀនវិញ គាត់និយាយថា វាចង្អៀតមានសិស្សពី៤០ទៅ៥០នាក់ក្នុងមួយបន្ទប់។
ដូចអ្នកជិតខាងរបស់គាត់ដែរ លោក ព្រំ សារិទ្ធ មិនសូវមានជំនឿលើធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីទេ។ គាត់បាននិយាយថា “ ពីមុនខ្ញុំគិតថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី អាចជួយរកកន្លែងល្អឲ្យយើងស្នាក់នៅបាន ប៉ុន្តែក្រោយមកពួកគេបាននាំយើងយកមកបោះចោលនៅទីនេះ។ ពួកគេនិយាយថា ប្រសិនបើពួកគេមិនអាចធ្វើឲ្យការរស់នៅរបស់យើងប្រសើរជាងមុនទេ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ពួកគេធ្វើឲ្យដូចពីមុនដែរ ប៉ុន្តែវាកាន់តែអាក្រក់ជាងមុនទៅទៀត”។
ដូចអ្នកផ្សេងទៀតដែរ គាត់ចង់បានលុយគ្រប់គ្រាន់ពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី សម្រាប់ចំណាយលើការសាងសង់ផ្ទះថ្មីនៅលើដីទំនេរនេះ។ គាត់ក៏ចង់ឲ្យធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបង្ហាញផែនការសកម្មភាពរបស់ខ្លួនដល់គ្រួសារទាំងនេះ ដោយគ្មានការពន្យារពេល។
អង្គការសមធម៌កម្ពុជា ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយដែលបានប្តឹងតវ៉ានាំឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យផ្នែកអនុវត្តច្បាប់លើគម្រោងផ្លូវរថភ្លើងរបស់ធនាគារនេះ នឹងធ្វើសំណើជាផ្លូវការទៅធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីនៅថ្ងៃនេះ ដើម្បីចង់ឃើញផែនការនោះ។
លោក ដេវីដ ប្រែ៊ដ នៅអង្គការ IDI ដែលបានធ្វើពាក្យប្តឹងតវ៉ានេះដែរបាននិយាយថា លោក អុីរីក ស៊ីដវីក នាយកប្រចាំប្រទេសធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី បានប្រាប់គាត់ថា មិនចាំបាច់ពិគ្រោះយោបល់ពីផែនការនេះជាមួយគ្រួសារទាំងនោះទេ រហូតដល់ក្រោយផែនការនោះបានទៅដល់ក្រុមប្រឹក្សានាយករបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី។
លោក ប្រែ៊ដ បាននិយាយថា “ អ្វីដែលយើងអាចសន្និដ្ឋានពីទង្វើថ្មីរបស់ធនាគារនេះ គឺថាពួកគេមានបំណងបង្ហាញផែនការរៀបចំមិនបានល្អ ដែលនាំឲ្យមានការតវ៉ាយ៉ាងខ្លាំងពីប្រជាជនទាំងនេះ”។
“ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីស្ដាប់ការស្នើសុំពីក្រុមត្រួតពិនិត្យនេះឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរចិត្តចំពោះវិធីដែលខ្លួនដោះស្រាយការតាំងទីលំនៅថ្មី ការពិគ្រោះយោបល់ និងការតម្រូវឲ្យបង្ហាញព័ត៌មានជាសាធារណៈ។ ប៉ុន្តែវាច្បាស់ណាស់ថា ស្ថាប័ននេះមិនអាចដឹងពីកំហុសរបស់ខ្លួនទេ”។
លោក ស៊ិដវីក និយាយកាលពីម្សិលមិញថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានព្រមព្រៀងលើចំណុចសំខាន់ៗនៃផែនការនោះ។ លោកបាននិយាយថា នឹងមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយគ្រួសារទាំងនោះ ប៉ុន្តែលោកមិនប្រាប់ថា ពេលណាទេ។
អ្នកស្រី ផុន និមល បាននិយាយថា អ្នកស្រីមិនឃើញនរណាម្នាក់មកពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ចុះមកមើលត្រពាំងអញ្ចាញទេ ចាប់តាំងពីអ្នកស្រីផ្លាស់មកទីនេះក្នុងឆ្នាំ២០១១មក។
ប្ដីរបស់អ្នកស្រីរកលុយបានប្រហែល១០០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដោយធ្វើជាអ្នកបើកបររថយន្តដឹកកម្មករទៅនិងមកពីធ្វើការវិញ។ អ្នកស្រីត្រូវឈប់ធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរមួយដោយសារសុខភាពមិនល្អ ហើយឥឡូវនេះគាត់លក់ទូរស័ព្ទដៃនៅក្រៅផ្ទះ និងជួលធុងបាស់។ គ្រួសារនេះនៅជំពាក់លុយគេជាងពាក់កណ្ដាល នៃលុយ៨.០០០ដុល្លារ ដែលពួកគាត់បានខ្ចីសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដល់ការផ្លាស់ទីលំនៅទាំងបង្ខំពីផ្ទះចាស់នៅតាមផ្លូវរថភ្លើងនេះ។
អ្នកស្រី និមល និយាយថា “នៅទីនោះយើងមានដីតូច ប៉ុន្តែយើងមិនជំពាក់លុយគេទេ ហើយយើងសប្បាយចិត្ត។ នៅទីនេះយើងមានដីធំ ប៉ុន្តែយើងជំពាក់បំណុលគេ ហើយយើងមិនសប្បាយចិត្តទេ។
ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានប្រាប់ថា យើង នឹងមានសាលារៀនត្រឹមត្រូវ មន្ទីរពេទ្យត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែមើលទៅឥឡូវនេះ។ វាហាក់បីដូចជាពួកគេគ្រាន់តែនាំយើងយកមកបោះបង់ចោលនៅទីនេះ៕គឹមហឿន