ស្រុកព្រៃឈរ, ខេត្តកំពង់ចាម/ស្រុកស្ទោង, ខេត្តកំពង់ធំ-អ្នកស្រី ឆែ ណយ ជាកម្មករចំណាកស្រុកម្នាក់ ដែលបានត្រឡប់ពីប្រទេសថៃមកភូមិកំណើតរបស់គាត់វិញនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាមក្នុងសប្ដាហ៍នេះ បានច្បូតសក់កូនស្រីអាយុ៨ឆ្នាំរបស់នាងមិនឈប់សោះ។ ហើយគាត់បានថើបកូនស្រីរបស់ខ្លួនស្ទើរគ្រប់នាទី។
អ្នកស្រី ណយ អាយុ២៩ឆ្នាំ ដែលបានចាកចេញពីឃុំមៀន ទៅប្រទេសថៃកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣ បាននិយាយថា ” ខ្ញុំនឹកនាងខ្លាំងណាស់។ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបខ្ញុំថើបនាងហើយថើបទៀត។ ប៉ុន្តែមិនយូរទេ ខ្ញុំនឹងត្រឡប់ទៅប្រទេសថៃវិញហើយ។ ខ្ញុំត្រូវការរកប្រាក់ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់នាង”។
កម្មករខ្មែរចំណាកស្រុកជាង១៥០.០០០នាក់ ដូចជាអ្នកស្រី ណយ ជាដើម បានចាកចេញពីប្រទេសថៃក្នុងសប្ដាហ៍កន្លងទៅនេះ បន្ទាប់ពីមានការរាយការណ៍អំពីការបង្ក្រាបលើកម្មករចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលយោធាថៃ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងតែជំរុញឲ្យពួកគេទៅរៀនសូត្រវិជ្ជាជីវៈនៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន ហើយស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ ប៉ុន្តែកម្មករចំណាកស្រុកជាច្រើននៅតែមានគម្រោងត្រឡប់ទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃវិញ។
លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបានលើកឡើងកាលពីថ្ងៃអង្គារថា កម្មករចំណាកស្រុកដែលត្រឡប់មកវិញគួរតែជួយសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបានមានប្រសាសន៍ពេលថ្លែងសុន្ទរកថានៅក្នុងពិធីចែកសញ្ញាបត្រមួយថា ” ប្រហែលជាពួកគេមានជំនាញខ្លះពីប្រទេសថៃ ហេតុដូច្នេះក្រសួងការងារបានចេញសេចក្ដីប្រកាសថា នឹងបណ្ដុះបណ្ដាលពួកគេបន្ថែមក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ពួកគេអាចខិតខំរៀនវិជ្ជាជីវៈ ហើយស្វែងរកការងារនៅក្នុងទីផ្សារការងារ ព្រោះឥឡូវនេះទីផ្សារការងារខ្វះខាតកម្មករ ហេតុដូច្នេះយើងបើកឱកាសសម្រាប់ពួកគេ ហើយពួកគេអាចជួយធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានប្រសើរឡើង”។
ប៉ុន្តែ អ្នកស្រី ណយ ដែលបានចូលទៅក្នុងប្រទេសថៃដោយខុសច្បាប់ ដើម្បីធ្វើជាកម្មកររៀបអិដ្ឋ ហើយរកប្រាក់បានប្រហែល៩,៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃនៅទីនោះ ដែលជាប្រាក់ឈ្នួលមួយខ្ពស់ជាងប្រាក់ឈ្នួលនៅប្រទេសកម្ពុជាជិតពាក់កណ្ដាលនោះ បាននិយាយថា មជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈរបស់រដ្ឋាភិបាលមិនមែនជាជម្រើសដែលអាចឲ្យគាត់រស់បាននោះទេ។
អ្នកស្រី ណយ ដែលឥឡូវនេះមានគម្រោងស្វែងរកការងារបណ្តោះអាសន្នធ្វើមុនពេលត្រឡប់ទៅប្រទេសថៃនៅពេលស្ថានភាពស្ងប់ទៅវិញនោះ បាននិយាយថា ” ខ្ញុំមិនអាចទៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈបានទេ ប្រសិនបើខ្ញុំទៅមជ្ឈមណ្ឌល ខ្ញុំនឹងមិនអាចរកប្រាក់សម្រាប់គ្រួសាររបស់ខ្ញុំបានឡើយ”។
កម្មវិធីនៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ គឺផ្ដល់ដោយឥតគិតថ្លៃ ប៉ុន្តែអ្នកស្រី ណយ មិនអាចទៅទីនោះដោយគ្មានការផ្ដល់ប្រាក់ខ្លះមកឲ្យអ្នកស្រីបានទេ ហើយអ្នកស្រីមិនអាចមានលទ្ធភាពចំណាយលើការធ្វើដំណើរពីភូមិរបស់អ្នកស្រីទៅមជ្ឈមណ្ឌលដែលខ្វះមូលនិធិសម្រាប់ធ្វើកន្លែងស្នាក់នៅឲ្យសិស្សបាននោះទេ។
មន្ទីរការងារខេត្តកំពង់ចាម និងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈបានឲ្យដឹងថា កម្មករចំណាកស្រុកស្របច្បាប់ចំនួន៥២១នាក់បានចាកចេញពីខេត្តនេះទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃកាលពីឆ្នាំ២០១២។ មន្ទីរការងារមិនបានតាមដានចំនួននៃកម្មករចំណាកស្រុកខុសច្បាប់នោះទេ ប៉ុន្តែនគរបាលបានបា៉ន់ប្រមាណថា មានកម្មករចំណាកស្រុកជិត៤.០០០នាក់បានត្រឡប់ពីប្រទេសថៃមកខេត្តនេះវិញក្នុងសប្ដាហ៍នេះ។
អ្នកស្រី សូ អាន អាយុ៦២ឆ្នាំដែលរស់នៅក្នុងភូមិជាមួយអ្នកស្រី ណយ ដែរនោះ បានឲ្យដឹងថា គាត់មានកូន ចៅ និងសាច់ញាតិផ្សេងទៀតចំនួន១១នាក់បានធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃ ប៉ុន្តែមានតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះដែលស្របច្បាប់។ ហើយគ្មាននរណាម្នាក់មានគម្រោងទៅចូលរួមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈទេ បន្ទាប់ពីត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនោះ។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា ” វាមិនអាចទៅរួចទេ យើងត្រូវការឲ្យពួកគេគ្រប់គ្នាធ្វើការ។ ប្រសិនបើមាននរណាម្នាក់ទៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ យើងនឹងបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល ហើយយើងមិនអាចមានលទ្ធភាពទ្រទ្រង់គ្រួសារបានទេ”។
អ្នកស្រី អាន បានឲ្យដឹងទៀតថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភបន្ថែមពីលើការរៀនសូត្រវិជ្ជាជីវៈដោយឥតគិតថ្លៃនោះ មនុស្សម្នាជាច្រើនប្រហែលជានាំគ្នាទៅចុះឈ្មោះ។
ប៉ុន្តែនៅឯមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈខេត្តកំពង់ចាម មន្ត្រីនៅក្នុងខេត្តនេះ កំពុងតែខិតខំយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីធ្វើឲ្យកម្មវិធីដែលពួកគេកំពុងដំណើរការសព្វថ្ងៃអាចបន្តដំណើរការបានតទៅមុខទៀត។
លោក អេង នូរ៉ា ប្រធានការិយាល័យបណ្ដុះបណ្ដាលនៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈនេះបាននិយាយថា ” យើងគ្មានធនធានគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ទីផ្សារដើរទៅមុខលឿនណាស់ ប៉ុន្តែយើងមិនអាចតាមទាន់នោះទេ។ យើងគ្មានឧបករណ៍ទំនើបៗមួយចំនួនឡើយ”។
មជ្ឈមណ្ឌលផ្ដល់វគ្គសិក្សាលើមុខវិជ្ជាមួយចំនួនរួមមាន មុខវិជ្ជាកាត់ដេរ មុខវិជ្ជាកាត់សក់ធ្វើសក់ ជួសជុលម៉ូតូ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ មុខវិជ្ជាចិញ្ចឹមត្រី និងការរៀនសូត្រភាសាអង់គ្លេស។
ប៉ុន្តែលោក នូរ៉ា បានឲ្យដឹងថា ជួនកាលសិស្សចាកចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលទៅទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនោះទេ ដោយគ្មានចំណេះដឹងត្រឹមត្រូវដែលអាចជួសជុលម៉ូតូ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ឬម៉ាស៊ីនបោកខោអាវទំនើបៗបានឡើយ។
លោកបាននិយាយថា ” យើងត្រូវការពេលវេលាបន្ថែមនៅជាមួយពួកគេ។ វគ្គសិក្សាមានរយៈពេលខ្លីពេក”។
មជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈមានជិត៤០កន្លែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយមជ្ឈមណ្ឌលទាំងអស់នោះអាចបញ្ជូនសិស្សឲ្យទៅធ្វើការបានត្រឹមតែប្រាំមួយកន្លែងប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សាពីកម្មវិធីផ្ដល់សេវាក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម ឬមេកានិច។
លោក សុខ សារ៉េម ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលការងារខេត្តកំពង់ចាម បានឲ្យដឹងថា ជាធម្មតាលោករកការងារឲ្យសិស្សដែលបញ្ចប់ការសិក្សាបានតែបីឬបួននាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមសិស្ស១០នាក់ដែលបញ្ចប់ការសិក្សាដូចគ្នានោះ។ លោកបាននិយាយថា “ជួនកាលទោះបីជាសិស្សបានបញ្ចប់វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលហើយក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេគ្មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការងារនោះទេ”។
រីឯមន្ត្រីមកពីក្រុមប្រឹក្សាជាតិផ្ដល់វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈបានបដិសេធមិនផ្ដល់ការសម្ភាសទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះឡើយ។ លោក ហេង សួគ៌ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារបានឲ្យដឹងថា លោកនៅក្នុងទីក្រុងសេអ៊ូល ហើយមិនអាចពិភាក្សាអំពីបញ្ហានេះបានទេ។
លោក សួគ៌ បានមានប្រសាសន៍ថា ” រដ្ឋាភិបាលកំពុងតែខិតខំអស់ពីសមត្ថភាពដើម្បីផ្ដល់ជម្រើសដល់កម្មករ”។ លោកបានបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលមាន”កញ្ចប់” បង្កើតការងាររួចហើយ ប៉ុន្តែលោកបានបដិសេធមិនប្រាប់ឲ្យដឹងលម្អិតពីបញ្ហានេះទេ។
លោក សូត្រ សាមុត អនុរដ្ឋលេខាធិការនៅក្រសួងការងារបានលើកឡើងថា កម្មករអាចចូលរួមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនៅមជ្ឈមណ្ឌលក៏បាន ឬធ្វើការនៅក្នុងស្រុកភូមិរបស់ខ្លួនក៏បាន។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេអាចធ្វើស្រែបាន។ ប្រសិនបើពួកគេចង់ធ្វើការនោះ មនុស្សជាច្រើនកំពុងតែមមាញឹកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការធ្វើស្រែ”។
ដោយឡែកនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំវិញ នគរបាលបានឲ្យដឹងថា កម្មករចំណាកស្រុកជាង៤.០០០នាក់បានត្រឡប់ទៅស្រុកស្ទោងវិញ ក្នុងនោះមានជាង១.០០០នាក់មកពីឃុំព្រះដំរីតែមួយគត់។ អ្នកភូមិនៅទីនេះក៏មិនចាប់អារម្មណ៍លើមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈដែរ។
អ្នកស្រី ជៀន យ៉ កសិករនៅក្នុងភូមិឡឹក បានធ្វើដំណើរចេញចូលរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងថៃ អំឡុងរដូវធ្វើស្រែ។ អ្នកស្រីបានឲ្យដឹងថា ការធ្វើបែបនេះមានរយៈពេលយ៉ាងតិចប្រាំឆ្នាំមកហើយ ព្រោះអ្នកស្រីចង់រកប្រាក់មកសាងសង់ផ្ទះ។
អ្នកស្រី យ៉ អាយុ៣៥ឆ្នាំដែលមានកូនបីនាក់រូបនេះ បាននិយាយថា “ប្រសិនបើខ្ញុំធ្វើស្រែតែមួយមុខ ខ្ញុំរកប្រាក់បានត្រឹមតែចម្អែតក្រពះប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំត្រូវការប្រាក់បន្ថែមសម្រាប់កូនរបស់ខ្ញុំ សម្រាប់សាងសង់ផ្ទះ និងបង់ថ្លៃភ្លើង ព្រមទាំងចំណាយលើការព្យាបាលផ្សេងៗផងដែរ”។
អ្នកស្រី យ៉ ប្ដីនិងកូនប្រុសអាយុ១៧ឆ្នាំរបស់គាត់នៅធ្វើការក្នុងប្រទេសថៃនៅឡើយក្នុងខែនេះ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីបានត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញជាមួយកូនប្រុសរបស់គាត់ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ព្រោះពួកគាត់បានចូលទៅប្រទេសថៃដោយខុសច្បាប់។
ប្ដីរបស់គាត់ដែលបានចូលទៅក្នុងប្រទេសថៃដោយស្របច្បាប់នោះ គឺជាអ្នកទ្រទ្រង់គ្រួសារ ព្រោះគ្រួសារមិនអាចរស់បានទេ ប្រសិនបើគាត់បាត់បង់ប្រាក់ឈ្នួលដែលទទួលបានក្នុងមួយថ្ងៃ១៥ដុល្លារ ដោយសារការងារជាអ្នកបើកឡានដឹកគ្រឿងសំណង់។
អ្នកស្រី យ៉ ដែលរកប្រាក់បាន៩,៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃពីការងារជាអ្នកលាយស៊ីម៉ង់ត៏នៅការដ្ឋានសំណង់ក្នុងប្រទេសថៃបាននិយាយថា ” ខ្ញុំមិនមើលឃើញថា មានឱកាសការងារនៅទីនេះទេ ទោះបីជាបានបញ្ចប់វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលក៏ដោយ”។
លោក ទុន សុភ័ណ អ្នកសម្របសម្រួលថ្នាក់ជាតិនៅអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា មានការងារនៅក្នុងប្រទេសសម្រាប់ពលករចំណាកស្រុកដែលត្រឡប់មកវិញ ប៉ុន្តែការងារទាំងនោះជាទូទៅគឺជាការងារដែលគេមិនសូវជាចាប់អារម្មណ៍។ លោក សុភ័ណ បាននិយាយថា ” បញ្ហានោះគឺនៅត្រង់ប្រាក់ឈ្នួល។ ប្រាក់ឈ្នួលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទាបជាងប្រាក់ឈ្នួលនៅប្រទេសថៃឆ្ងាយណាស់”។
លោក សុភ័ណ បានលើកឡើងទៀតថា កម្មករចំណាកស្រុកអាចស្វែងរកការងារនៅតាមរោងចក្របាន តែពួកគេមិនចង់ធ្វើនោះទេ ព្រោះប្រាក់ខែទាបខ្លាំងណាស់។ ពួកគេក៏អាចរកការងារជាអ្នកជួសជុលគ្រឿងម៉ាស៊ីនធុនតូចផ្សេងៗបានផងដែរ ប៉ុន្តែការងារបែបនេះគឺបើកចំហសម្រាប់តែកម្មករមានជំនាញ។
លោក សុភ័ណ បាននិយាយបន្ថែមទៀតថា យើងត្រូវតែធ្វើឲ្យកម្មករចំណាកស្រុកទាំងអស់នេះមានជំនាញថ្មី។ ការផ្ដល់វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលគឺជារឿងចាំបាច់សម្រាប់ស្វែងរកការងារធ្វើ”។
ប៉ុន្តែលោក ឯក ហ៊ាង ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈនៅខេត្តកំពង់ធំ បានឲ្យដឹងថា មជ្ឈមណ្ឌលរបស់លោកកំពុងតែខ្វះគ្រូមានសមត្ថភាពដែលអាចបង្រៀនផ្នែកមេកានិចបាន ហើយវាមានភាពលំបាកនៅក្នុងការទាក់ទាញសិស្សមានវ័យចំណាស់ៗឲ្យមកចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលក្នុងមជ្ឈមណ្ឌល។
លោក ហា៊ង បាននិយាយថា “ពួកគេភាគច្រើនស្នើសុំការផ្គត់ផ្គង់អាហារ និងកន្លែងស្នាក់នៅ។ នេះគឺជាបញ្ហា ព្រោះយើងគ្មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការចង់បានបែបនេះទេ”។
ត្រឡប់មកភូមិរបស់អ្នកស្រី ណយ វិញ កូនស្រីរបស់គាត់មិនចង់ឃ្លាតពីគាត់ឡើយ ដោយយកមុខរបស់នាងផ្អឹបជាប់ពោះរបស់ម្ដាយនាងរាល់លើក ពេលអ្នកស្រី ណយ ចេញទៅឆ្ងាយ។
អ្នកស្រី ណយ បាននិយាយថា ខ្ញុំចាកចេញពីនាងព្រោះការខ្វះខាត។ ខ្ញុំចង់ផ្ដល់អ្វីៗឲ្យនាង”៕ គឹមហឿន