ជារៀងរាល់សប្ដាហ៍អ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមរាប់សិបនាក់ទៅជួបជុំគ្នានៅផ្ទះមួយក្បែរផ្លូវរថភ្លើងក្នុងតំបន់បឹងកក់ ដើម្បីថ្លឹងទម្ងន់ ពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម និងសម្ពាធឈាម។
អ្នកទាំងនេះស្ថិតក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ១២.០០០នាក់នៅទូទាំងប្រទេសដែលចូលរួមនៅក្នុងកម្មវិធីគាំទ្រមិត្តរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយឈ្មោះ ម.ព.ជ. (មណ្ឌល ព័ត៌មាន ជំងឺ) ដែលឲ្យពួកគេរៀនគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែមរបស់ខ្លួនដោយខ្លួនឯង ដែលចំណាយអស់តិចជាងទៅរកសេវាព្យាបាលពីវេជ្ជបណ្ឌិតឆ្ងាយណាស់។
ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៦០០.០០០នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានពិនិត្យរកមើលជំងឺទឹកនោមផ្អែម ដោយអ្នកអប់រំមិត្ត ដូចជាអ្នកស្រី មៀច លីណា ជាអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមជាដើម ដែលទទួលបន្ទុករៀបចំការប្រជុំប្រចាំសប្ដាហ៍ ហើយបញ្ជូនអ្នកជំងឺដែលត្រូវការការព្យាបាលទៅជួបវេជ្ជបណ្ឌិតមួយរូប ដែលទទួលបានការឧបត្ថម្ភពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ។
អ្នកស្រី មៀច លីណា និយាយថា ” មុនពេលពួកគាត់មករកយើង ពួកគាត់មិនដឹងពីរបៀបថែទាំសុខភាពរបស់ខ្លួនឡើយ។ យើងបង្រៀនពួកគាត់ឲ្យចេះពីរបៀបគ្រប់គ្រងចំណីអាហាររបស់ពួកគាត់ ហាត់ប្រាណ និងពីរបៀបប្រើប្រាស់ថ្នាំ”។
យោងតាមទិន្នន័យទទួលបានថ្មីៗនេះពីអង្គការសុខភាពពិភពលោកបង្ហាញថា ជំងឺមិនឆ្លង ដូចជាជំងឺទឹកនោមផ្អែមជាដើម មានចំនួន៤៦ភាគរយនៃអត្រាអ្នកស្លាប់សរុបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០០៨។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងប្រទេសដែលជាញឹកញាប់ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលជួបការលំបាករបស់ខ្លួនត្រូវបានផ្ដោតជាសំខាន់លើការដោះស្រាយបញ្ហាជំងឺស្រួចស្រាល់ និងជាញឹកញាប់មូលនិធិរបស់ម្ចាស់ជំនួយធ្លាក់ទៅលើជំងឺឆ្លង ដូចជា ជំងឺអេដស៍ និងជំងឺគ្រុនចាញ់ជាដើម ធ្វើឲ្យអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមទទួលបានជំនួយមានកម្រិត។
តួលេខបានពីសហព័ន្ធជំងឺទឹកនោមផ្អែមអន្តរជាតិ (International Diabetes Federation) បង្ហាញថា ជំងឺទឹកនោមផ្អែមកើតឡើងលើប្រជាពលរដ្ឋចំនួន២២១.៤៣០នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំមុន រួមទាំង៥.៥៤០នាក់ដែលបានស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះផងដែរ។ ហើយមានប្រមាណ១៤០.០០០ករណីទៀតមិនត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ។
ប៉ុន្តែទោះបីជាមានភាពចាំបាច់ខ្លាំងបែបនេះក្ដី ក៏លោក ម៉ូរីត វែន ផេល (Mauritsvan Pelt) នាយកអង្គការ ម.ព.ជ. បានមានប្រសាសន៍ថា សេវាដែលបានចាប់ផ្ដើមនៅបឹងកក់ក្នុងឆ្នាំ២០០៥នេះ បច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈមហានិភ័យខ្ពស់ត្រូវបិទចោល បន្ទាប់ពីអស់មូលនិធិ។
រហូតមកទល់ពេលនេះ បណ្ដាម្ចាស់ជំនួយអន្តរជាតិ រួមមានសហព័ន្ធជំងឺទឹកនោមផ្អែមពិភពលោក (World Diabetes Foundation) និងទីភ្នាក់ងារជំនួយអាល្លឺម៉ង់ GIZ បានជួយពង្រីកសេវានេះទៅដល់តំបន់ជនបទនៅតាមខេត្តមួយចំនួន ដូចជាខេត្តតាកែវ កំពង់ស្ពឺ និងកំពង់ធំជាដើម។
ប៉ុន្តែនៅពេលរចនាសម្ព័ន្ធអប់រំមិត្តត្រូវបានអនុម័តជាផ្លូវការនៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ការជំងឺមិនឆ្លងសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០២០របស់ក្រសួងសុខាភិបាល លោក ម៉ូរីត វែន ផេល គិតថា រដ្ឋាភិបាលជាអ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនេះបន្ត។
តែផ្ទុយទៅវិញ ក្រសួងសុខាភិបាលមិនបានបញ្ចេញមូលនិធិឆ្នាំ២០១៣ ឬ២០១៤ទៅដល់សេវានេះ ដែលធ្វើប្រតិបត្តិការនៅតាមស្រុកនោះទេ។ ហើយដោយសារតែម្ចាស់ជំនួយឈប់ផ្ដល់មូលនិធិដល់អង្គការមួយនេះ ដើម្បីទុកឲ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងបន្តនោះបច្ចុប្បន្នកម្មវិធីនេះកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពគ្រោះថ្នាក់។
លោក ម៉ូរីត វែន ផេល បានមានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើក្រសួងសុខាភិបាលមិនបញ្ចេញមូលនិធិ ឬមានម្ចាស់ជំនួយចេញមុខជួយនៅត្រឹមថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនាទេនោះ អង្គការ ម.ព.ជ. នឹងលែងមានលទ្ធភាពរា៉ប់រងការចំណាយរបស់ខ្លួនទៀតហើយ។ លោកបានបន្តថា ” វាគួរតែជាសេវាសាធារណៈ។ ប៉ុន្តែអ្នកណាជាអ្នកផ្ដល់សេវាសាធារណៈនេះ? រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបន្តតួនាទីនេះ”។ ការព្យាយាមទាក់ទងទៅមន្ត្រីសុខាភិបាលជាច្រើនរូបដើម្បីសុំការឆ្លើយបំភ្លឺពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ មិនអាចទាក់ទងបានទេ។
ដើម្បីទប់ការចំណាយ អង្គការ ម.ព.ជ. បានកាត់បន្ថយទំហំប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន ដោយអង្គការនេះបានរើទៅការិយាល័យតូចមួយក្នុងខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ ហើយបុគ្គលិកចំនួន១៣នាក់ត្រូវបានជម្រុះចោល។ ក៏មានភ័ស្តុតាងបង្ហាញដែរថា ការខ្វះមូលនិធិនេះបានចាប់ផ្ដើមជះផលប៉ះពាល់នៅតំបន់ជនបទយ៉ាងហោចណាស់មួយរួចទៅហើយ។
លោក នួន សុផាត ប្រធានមន្ទីរពេទ្យបង្អែកស្រុកព្រៃកប្បាស ក្នុងខេត្តតាកែវ បានមានប្រសាសន៍ថា មន្ទីរពេទ្យដែលផ្ដល់ការព្យាបាលសម្រាប់អ្នកជំងឺ ដែលបណ្ដាញគាំទ្រមិត្តបញ្ជូនមកនេះមិនទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីអង្គការនេះអស់រយៈពេលប្រាំបួនខែមកហើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ” ពួកគេផ្ដល់ថ្នាំក្នុងតម្លៃថោកសមរម្យសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ។ វាបានជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅក្នុងស្រុករបស់យើង ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមិនចាំាបាច់ទៅគ្លីនិកឯកជន ឬចំណាយប្រាក់សម្រាប់ធ្វើសោហ៊ុយ”។ លោកបានបន្តថា លោកចង់ឃើញកម្មវិធីនេះពង្រីកនៅក្នុងតំបន់របស់លោក ប៉ុន្តែពេលនេះ ការរំពឹងទុកនេះប្រហែលជាមិនអាចទៅរួចឡើយ។
ម.ព.ជ. មិនមែនជាអង្គការជំងឺទឹកនោមផ្អែមតែមួយនោះទេ ដែលកំពុងជួបការលំបាកក្នុងការរ៉ាប់រងការចំណាយលើប្រតិបត្តិការ។ លោក លឹម កើកគី ប្រធានសមាគមអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា ខណៈដែលសមាគមរបស់លោកបានបង្កើតបណ្ដាញគាំទ្រមិត្តមួយដែរនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបនោះ បច្ចុប្បន្នសមាគមនេះបានជួយអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានត្រឹម៦០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ជាមួយនឹងផែនការជួយអ្នកជំងឺនេះឲ្យបាន១.០០០នាក់នៅដំណាច់ឆ្នាំនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” យើងគ្មានមធ្យោបាយផ្ដល់ការប្រឹក្សា និងថ្នាំពេទ្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមនៅតាមតំបន់ជនបទនោះទេ ពីព្រោះយើងខ្លួនឯងក៏គ្មានមធ្យោបាយសម្រាប់ចំណាយថ្លៃថ្នាំពេទ្យដែរ”។
ប៉ុន្តែដោយនគរូបនីយកម្មមានការរីកចម្រើនលូតលាស់ឥតឈប់ឈរ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនចូលចិត្តអង្គុយច្រើន និងទទួលអាហារដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាព អ្នកជំនាញខាងសុខាភិបាល រួមទាំងអ្នកធ្វើផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ក្រសួងសុខាភិបាលផងដែរនោះ យល់ស្របថា បញ្ហានេះមិនទាន់ទៅណាឆ្ងាយទេ។
លោក ម៉ូរីត វែន ផេល បានមានប្រសាសន៍ថា ” ប្រជាពលរដ្ឋទទួលទានបាយច្រើនពេកហើយមិនទទួលទានបន្លែ និងប្រូតេអុីនឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ពេលនេះរាងកាយរបស់ពួកគេអសកម្មជាងមុនឆ្ងាយណាស់ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែទទួលទានបាយដូចជាពួកគេកំពុងសាងសង់អង្គរវត្តអ៊ីចឹង”។
លោក រ៉ូស៊ី និត អាយុ៧៥ឆ្នាំ ដែលចូលរួមការប្រជុំប្រចាំសប្ដាហ៍នៅផ្ទះរបស់អ្នកស្រី មៀច លីណា សម្រាប់ជួយគ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាមខ្ពស់របស់គាត់ បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងម្ចាស់ជំនួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដល់កម្មវិធីអប់រំមិត្តនេះ។ គាត់និយាយថា ” ប្រសិនបើគ្មានមណ្ឌលនេះទេ សហគមន៍របស់យើងនឹងជួបការលំបាក ពីព្រោះយើងពឹងផ្អែកលើមណ្ឌលនេះ ហើយវាគាំទ្រពួកយើង។ អ្នកខ្លះនឹងស្លាប់ដោយសារតែពួកគេគ្មានលទ្ធភាពទិញថ្នាំ ប្រសិនបើគ្មានវា”។ គាត់បានលើកឡើងបន្តទៀតថា ” ពេលមានលុយ មានសង្ឃឹម ប៉ុន្តែពេលអត់លុយ នឹងអាយុខ្លី។ សព្វថ្ងៃស្អីៗក៏លុយដែរ។ នៅពេលយើងទៅមន្ទីរពេទ្យ យើងត្រូវមានលុយក្នុងដៃ ពីព្រោះបើគ្មានលុយទេ គ្រូពេទ្យនឹងទុកឲ្យយើងស្លាប់”៕ សុខុម