ព្រះមហាក្សត្រ សីហមុនី នឹងធ្វើជាព្រះអធិបតីក្នុងពិធីស្បថចូលកាន់តំណែងនៅព្រះបរមរាជវាំងនៅរសៀលនេះ សម្រាប់តំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតទាំង៥៥រូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានធ្វើពហិការមិនទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួនអស់រយៈពេល១០ខែមកហើយ ដោយសារការអះអាងថា មានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។
កាលពីម្សិលមិញ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបញ្ជាក់ថា តំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សលោកនឹងស្បថចូលកាន់តំណែងនៅថ្ងៃនេះ។ លោកបានមានប្រសាសន៍តាមទូរស័ព្ទអំពីការស្បថនេះប៉ុន្មានម៉ោងបន្ទាប់ពីគណបក្សទាំងពីរបានព្រមព្រៀងគ្នាអំពីការប្រើពាក្យពេចន៍នៅក្នុងជំពូកថ្មីមួយរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថា ” ថ្ងៃស្អែកវេលាម៉ោង៤ល្ងាចនៅព្រះបរមរាជវាំង”។
លោក គង់ សំអុល រដ្ឋមន្ត្រីព្រះបរមរាជវាំងក៏បានបញ្ជាក់នៅក្នុងលិខិតមួយដែរថា ព្រះមហាក្សត្រ សីហមុនី នឹងធ្វើជាព្រះអធិបតីនៅក្នុងពិធីនេះ។ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំមុន ព្រះអង្គបានធ្វើជាអធិបតីនៅក្នុងពិធីស្បថចូលកាន់តំណែងរបស់តំណាងរាស្ត្រ៦៨រូបមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយគ្មានការចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកបានសរសេរថា ” ខ្ញុំមានកិត្តិយសសូមជូនដំណឹងដល់ឯកឧត្តមលោកជំទាវថា ក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងត្រៀមខ្លួនរៀបចំពិធីស្បថចូលកាន់តំណែងសម្រាប់តំណាងរាស្ត្រទាំង៥៥រូបរួចហើយ ហើយព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជានឹងធ្វើជាអធិបតីក្នុងពិធីនេះនៅថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤ វេលាម៉ោង៤ល្ងាចនៅព្រះបរមរាជវាំង”។
ពិធីស្បថនៅថ្ងៃនេះធ្វើឡើងពីរសប្ដាហ៍បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី បានព្រមព្រៀងគ្នាឲ្យតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបញ្ចប់ការធ្វើពហិការរបស់ខ្លួន ជាថ្នូរនឹងការកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចោទថា បានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត។
តាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គ.ជ.ប. ដែលមានសមាជិកភាគច្រើនមកពីគណបក្សកាន់អំណាចនោះ នឹងត្រូវកែទម្រង់ និងដាក់ឈ្មោះថ្មី ហើយគណបក្សនីមួយៗត្រូវជ្រើសរើសសមាជិកបួនរូប និងសមាជិកទី៩ត្រូវជ្រើសរើសដោយគណបក្សទាំងពីរ។
ដំណើរការជ្រើសរើសសមាជិកនេះ ត្រូវមានចែងនៅក្នុងជំពូក១៥ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានព្រាងអស់រយៈពេលពីរសប្ដាហ៍មកហើយ ក្រោយពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទាមទារឲ្យផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈអំពីព័ត៌មានលម្អិតនៃការកែទម្រង់នេះមុនពេលតំណាងរាស្ត្ររបស់ខ្លួនចូលរដ្ឋសភា។
តាមកិច្ចព្រមព្រៀងលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលបានធ្វើនៅពេលព្រឹក និងបន្ទាប់ពីមានការទាមទារពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជំពូកថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះនឹងចែងតែអំពីសមាសភាពបួនៗរបស់គ.ជ.ប.ថ្មី និងថវិកាស្វយ័តរបស់ស្ថាប័ននេះ ព្រមទាំងឯករាជភាពរបស់ស្ថាប័ននេះពីរដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណោះ។
អ្វីដែលមិនមានដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងជំពូក១៥ គឺសំណើរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិសុំឲ្យមានអភ័យឯកសិទ្ធិសម្រាប់សមាជិកគ.ជ.ប.ថ្មី ឬព័ត៌មានលម្អិតអំពីការជំនួសសមាជិកទាំងនេះប្រសិនបើពួកគាត់មិនអាចបំពេញភារកិច្ចបាន។
យោងតាមកំណត់ហេតុនៃកិច្ចប្រជុំក្រុមការងារទ្វេភាគីកាលពីម្សិលមិញបង្ហាញថា ប៉ុន្តែចំណុចទាំងនេះនឹងដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងច្បាប់ថ្មីមួយស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មីនេះ ដែលបំបែកចេញពីច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្របច្ចុប្បន្ន។
លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា ជំនួសឲ្យអភ័យឯកសិទ្ធិនេះ សមាជិកគ.ជ.ប.នឹងទទួលបានការការពារដូចគ្នានឹងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ និងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែរ។
លោក សម រង្ស៊ី បានពន្យល់ប្រាប់ថា ” ខ្លឹមសារលម្អិតទាំងអស់នេះនឹងមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅរបស់គ.ជ.ប.។ នេះគឺជាការប្ដេជ្ញា នេះគឺជាកាតព្វកិច្ចច្បាប់ កំណត់ហេតុទាំងនេះគឺជាឯកសារផ្លូវការ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានលើកឡើងអំពីរឿងនេះ ហើយពួកគេបានប្ដេជ្ញាដាក់បញ្ចូលចំណុចទាំងនេះនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត”។
ច្បាប់ស្ដីពីក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញចែងថា សមាជិករបស់ខ្លួនមិនត្រូវមានការដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ ឬរដ្ឋប្បវេណី ចំពោះការសម្រេចណាមួយពេលបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនជាសមាជិកនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេអាចបាត់បង់តំណែងរបស់ខ្លួនប្រសិនបើត្រូវកាត់ឲ្យជាប់ទោសពីបទមជ្ឈិម ឬបទឧក្រិដ្ឋ។
កាលពីថ្ងៃពុធ លោក សម រង្ស៊ី បានព្រាងជំពូក១៥ ដែលមានដាក់បញ្ចូលអភ័យឯកសិទ្ធិសម្រាប់សមាជិកទី៩របស់គ.ជ.ប.ថ្មី។ ប៉ុន្តែមួយថ្ងៃក្រោយមក គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានច្រានចោលសំណើនេះ ដោយលើកឡើងថា ការផ្ដល់សិទ្ធិពិសេសបែបនេះដល់អ្នករៀបចំការបោះឆ្នោតមិនមានទេនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
កាលពីល្ងាចថ្ងៃសុក្រ នៅឯកិច្ចប្រជុំក្រុមការងារមួយរវាងគណបក្សទាំងពីរ នៅពេលនោះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិយល់ព្រមដកការទាមទាររបស់ខ្លួនសុំឲ្យមានអភ័យឯកសិទ្ធិនេះ ហើយជំនួសទៅវិញបានស្នើឲ្យមានការដាក់បញ្ចូលដំណើរការជ្រើសរើសអ្នកជំនួសសមាជិកគ.ជ.ប.ទៅក្នុងជំពូក១៥ ដើម្បីធានាសន្តិសុខសម្រាប់សមាជិកនោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា សំណើនេះក៏ត្រូវបានបដិសេធដែរ។កាលពីយប់ថ្ងៃអាទិត្យ លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនូវលិខិតដែលលោកផ្ញើជូនលោក សម រង្ស៊ី ដោយលើកឡើងថា គណបក្សកាន់អំណាចគិតថា វាមិនចាំបាច់ដាក់បញ្ចូលដំណើរការបែបនេះនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។
លោក ស ខេង បានសរសេរថា ដំណើរការជ្រើសរើសសមាជិកជំនួសគឺជាបញ្ហាដែលត្រូវកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត។
លោក ស ខេង បានសរសេរថា ” គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាគ.ជ.ប.ដើម្បីឲ្យបន្ថែមចំណុចដែលពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរការជ្រើសរើសសមាជិកថ្មីក្នុងករណីដែលសមាជិកគ.ជ.ប.កំពុងបម្រើការងារបាត់បង់សមាជិកភាព”។
“គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគិតថា ចំណុចនេះមិនចាំបាច់ដាក់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ ពីព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិចែងតែពីចំណុចសំខាន់ៗប៉ុណ្ណោះ។
សំណើរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិសុំឲ្យមានការការពារសមាជិកគ.ជ.ប.ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានសំណើពីលោកស្រី ពុង ឈីវកេក ប្រធានអង្គកាលីកាដូឲ្យផ្ដល់អភ័យឯកសិទ្ធិដល់សមាជិកគ.ជ.ប.។
លោក ពុង ឈីវកេក ដែលមិនអាចទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទបានកាលពីម្សិលមិញ និងមិនបានឆ្លើយតបតាមសំណើសុំអត្ថាធិប្បាយតាមអុីម៉េលនោះ ត្រូវបានគណបក្សទាំងពីរជ្រើសរើសជាសមាជិកគ.ជ.ប.ដែលមានការព្រមព្រៀងគ្នាចុងក្រោយ ប៉ុន្តែបានមានប្រសាសន៍ថា លោកស្រីនឹងទទួលយកតួនាទីនេះឲ្យតែមានការផ្ដល់អភ័យឯកសិទ្ធិ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកបច្ចេកទេសនៅអង្គការលីកាដូបានលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ននេះលោកស្រី ពុង ឈីវកេក កំពុងពិចារណាពីជម្រើសរបស់លោកស្រី។
លោក អំ សំអាត បានមានប្រសាសន៍ថា ” លោកស្រីនឹងពិចារណាអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានធ្វើនៅថ្ងៃនេះ ពីព្រោះអ្វីដែលលោកស្រីបានស្នើសុំនោះមិនទាន់បានឆ្លើយតបទេ។ លោកស្រីក៏ចង់ឲ្យមានការដាក់បញ្ចូលស្វយ័តភាពនៅក្នុងដំណើរការជ្រើសរើសបុគ្គលិកគ.ជ.ប.ទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ ប៉ុន្តែចំណុចនេះនឹងត្រូវដាក់តែនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ”។
កាលពីយប់មិញ យុវជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបីនាក់ក៏កំពុងជាប់ឃុំដែរ បន្ទាប់ពីត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ចំពោះការចូលរួមដឹកនាំចលនាកុបកម្ម ដោយសារវត្តមានរបស់ពួកគេនៅកន្លែងវាយតប់គ្នាតាមផ្លូវនៅពេលមានការតវ៉ាពីគណបក្សប្រឆាំងកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា អ្នកជាប់ឃុំទាំងបី ដែលមានឈ្មោះ ឃិន ជំរឿន អាយុ៣២ឆ្នាំ នាង សុឃុន អាយុ២៨ឆ្នាំ និង សាន គឹមហេង អាយុ២៨ឆ្នាំ ទំនងជាត្រូវដោះលែងវិញបន្ទាប់ពីមានការប្រកាសអំពីកាលបរិច្ឆេទសម្រាប់ការស្បថចូលកាន់តំណែង។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សម សុគង់ មេធាវីតំណាងឲ្យអ្នកទាំងបីបាននិយាយថា លោកបានធ្វើសំណើសុំឲ្យតុលាការដោះលែងពួកគាត់ឲ្យនៅក្រៅឃុំ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានទទួលការឆ្លើយតបទេ។ លោកបាននិយាយថា ” យើងបានដាក់សំណើនៅព្រឹកនេះសុំធានាអ្នកទាំងបីឲ្យនៅក្រៅឃុំ ពីព្រោះពួកគេមានការងារធ្វើ មានគ្រួសារ ដូច្នេះពួកគេនឹងបង្ហាញខ្លួននៅេពលណាតុលាការចង់ជួបពួកគេ”។
លោក កែវ មុនី ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានបដិសេធថា តុលាការមិនបានទទួលសំណើសុំឲ្យនៅក្រៅឃុំនៅក្នុងរឿងក្តីនេះទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” យើងមិនទាន់បានទទួលសំណើសុំនៅក្រៅឃុំទេ”។
លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងសាជាថ្មីថា តាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា របស់លោកជាមួយលោក ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំយុវជនទាំងបីគួរតែត្រូវដោះលែងភ្លាមៗបន្ទាប់ពីតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតទាំង៥៥រូបស្បថចូលកាន់តំណែងនៅថ្ងៃនេះនៅវេលាម៉ោង៤ល្ងាច។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” លោក ហ៊ុន សែន បានសន្យាថា នឹងបើកទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ដូចជាសិទ្ធិជួបជុំគ្នា ហើយមនុស្សដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងអស់ពាក់ព័ន្ធនឹងហេតុការណ៍ពីមុនៗនឹងត្រូវដោះលែង”៕ គឹមហឿន