កសិករមកពីខេត្តកំពង់ស្ពឺបានប្រគល់ញត្តិទៅឲ្យធនាគារ ANZ Royal Bank កាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយបញ្ជាក់ថា ធនាគារនេះនៅតែមានការទទួលខុសត្រូវក្នុងការជួយដោះស្រាយការខូចខាតដោយសារចម្ការអំពៅ ដែលខ្លួនបានជួយហិរញ្ញវត្ថុ បើទោះជាធនាគារនេះ និងក្រុមហ៊ុនធ្វើចម្ការអំពៅ បានបែកចេញពីគ្នានៅពេលថ្មីៗនេះក៏ដោយ។
ក្រុមកសិករបានគំរាមធ្វើការតវ៉ានៅមុខការិយាល័យធំរបស់ធនាគារនេះនៅក្រុងភ្នំពេញ ប្រសិនបើធនាគារនេះមិនព្រមជួយពួកគាត់នៅក្នុងសប្តាហ៍នេះទេ។
ប្រជាកសិកររាប់រយគ្រួសារចោទក្រុមហ៊ុនចម្ការអំពៅភ្នំពេញរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ថាបានលួចដីចម្ការរបស់ពួកគាត់ ហើយមិនបានផ្តល់សំណងជាថ្នូរឡើយ។
កសិករ១៣នាក់បានមកដល់ក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសុក្រដើម្បីប្តឹង និងសុំជំនួយពី ANZ Royal Bank ដែលបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ចម្ការនេះ ប៉ុន្តែធនាគារនេះបានប្រកាសកាលពីសប្តាហ៍មុនថា កម្ចីរបស់ខ្លួនត្រូវគេសងអស់ហើយ។
ឆេង សុភាព ជាអ្នកភូមិម្នាក់ដែលបានជួបក្រុមមន្ត្រីធនាគាររយៈពេលខ្លីកាលពីថ្ងៃសុក្របាននិយាយថា “យើងបានស្នើធនាគារ ANZ ឲ្យទទួលខុសត្រូវចំពោះករណីនេះ ពីព្រោះធនាគារនេះផ្តល់ប្រាក់ដល់ក្រុមហ៊ុនសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ”។
កាលពីឆ្នាំ២០១០ មានក្រុមគ្រប់គ្រងបរិស្ថានអន្តរជាតិ ជាក្រុមពិគ្រោះយោបល់មានមូលដ្ឋាននៅក្រុងបាងកក បានវាយតម្លៃបរិស្ថាននិងសង្គមលើគម្រោង ANZ Royal។ ក្រុមនេះបានរកឃើញគុណវិបត្តិ និងបានផ្តល់អនុសាសន៍មួយចំនួនផងដែរ។ការវាយតម្លៃមួយផ្សេងទៀតដោយក្រុមហ៊ុននេះកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ទៅលើក្រុមហ៊ុនស្ករសភ្នំពេញ បានរកឃើញថា អនុសាសន៍ជាច្រើនមិនត្រូវបានអនុវត្តតាមទេ។
ក្នុងលិខិតរបស់ខ្លួនទៅក្រុមហ៊ុន ANZ Royal មានស្នាមមេដៃជាង៣០០នាក់ផង ពីគ្រួសាររងប៉ះពាល់ ក្រុមអ្នកភូមិចោទធនាគារនេះថាបាន”បោះបង់”ពួកគាត់ចោល បន្ទាប់ពីបានបែកចេញពីក្រុមហ៊ុនភ្នំពេញស្ករស។ ថ្វីបើ ANZ Royal ធ្លាប់បានផ្តល់ប្រាក់ឲ្យក្រុមហ៊ុនPhnomPenhSugar ក៏ដោយ ក៏អ្នកភូមិនិយាយសំដៅដល់ក្រុមហ៊ុនចម្ការស្ករសកំពង់ស្ពឺ ដែលចុះបញ្ជីជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោកស្រី គឹម ហៀង ដែលជាភរិយារបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ផងដែរ។
លិខិតនោះបានចោទក្រុមហ៊ុនចម្ការស្ករសនេះអំពីបទរំលោភបំពានជាច្រើន មានដូចជារំលោភយកដីចម្ការអ្នកភូមិ រហូតដល់ចាប់គោក្របីរបស់អ្នកភូមិទុកជាថ្នូរ និងធ្វើឲ្យពួកគាត់ជាប់បំណុលជាដើម។ អ្នកដែលទទួលបានសំណង និយាយថា លុយសំណងមានចំនួនតិចតួចណាស់ ហើយដីថ្មីដែលគេផ្តល់ឲ្យ ជាដីគ្មានជីជាតិ និងនៅឆ្ងាយពីប្រភពទឹកទៀត។
លិខិតនោះមានខ្លឹមសារថា ANZ Royal មានកាតព្វកិច្ចជួយពួកគាត់តាមបទដ្ឋានសង្គមនិងបរិស្ថានរបស់ខ្លួន និងហត្ថលេខាស្តីពីគោលការណ៍គ្រប់គ្រងហានិភ័យ Equator Principles ជាក្រមប្រតិបត្តិស្ម័គ្រចិត្ត ដែលធ្វើឲ្យស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុប្រកាន់យកការវិនិយោគដែលមានការទទួលខុសត្រូវ។ ក្រៅពីនេះ លិខិតបន្ថែមថា ពលរដ្ឋត្រូវខាតបង់ រីឯធនាគារបានចំណេញទៅវិញ ហើយភារកិច្ចរបស់ធនាគារក្នុងការជួយពួកគាត់មិនទាន់បានបញ្ចប់ទេ ទោះជាកម្ចីនោះត្រូវបានសងអស់ហើយក៏ដោយ។
លិខិតនោះបានលើកឡើងថា “នៅពេលសហគមន៍រងទុក្ខលំបាក ANZ ទទួលបានចំណេញពីការប្រាក់លើប្រាក់ដើមដែលឲ្យ[ក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar]ខ្ចី ហើយទទួលបានចំណេញពីទុក្ខលំបាករបស់សហគមន៍ដែលរងផលប៉ះពាល់ ហេតុដូច្នេះក្រុមហ៊ុនត្រូវតែផ្តល់សំណងដល់សហគមន៍ទាំងនោះវិញ”។
លិខិតបានបញ្ចប់ថា “ដើម្បីអនុវត្តតាមគោលនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន និងកាតព្វកិច្ចអន្តរជាតិ ANZ ត្រូវតែផ្តល់សំណងនិងជំនួយដល់គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះ។ បើ ANZ មិនព្រមផ្តល់សំណងនិងជំនួយដល់គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះទាំងនោះទេ យើងនឹងបន្តទាមទារសំណងពី ANZ និងធ្វើបាតុកម្មនៅមុខការិយាល័យ ANZ Royal រហូតដល់ទទួលបានដំណោះស្រាយ”។
ប៉ែន វិចិត្រ ជាអ្នកភូមិម្នាក់ទៀតដែលបានជួបក្រុមមន្ត្រីធនាគារកាលពីថ្ងៃសុក្រ បាននិយាយថា ធនាគារនេះបានយល់ព្រមពិនិត្យឡើងវិញនូវសំណងផ្តល់ជូនគ្រួសារទាំងនោះ។ លោកបាននិយាយថា “តំណាងធនាគារបានប្រាប់យើងថា ពួកគេនឹងពិនិត្យឡើងវិញ ថាតើក្រុមហ៊ុនទាំងពីរបានដោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យអ្នកភូមិហើយឬយ៉ាងណា”។
លោក សុភាព បាននិយាយថា អ្នកភូមិចង់បានដីរបស់ខ្លួនមកវិញ ឬក៏គិតតាមតម្លៃទីផ្សារចំពោះដីដែលពួកគាត់បានបាត់បង់ ដែលមានតម្លៃចាប់ពី២.៥០០ដុល្លារដល់៣.០០០ដុល្លារក្នុងមួយហិកតា។ លោកបាននិយាយថា “ក្នុងករណី ANZ បដិសេធ យើងនឹងប្រមូលផ្តុំគ្នានៅខាងក្រៅធនាគារនេះ ដើម្បីតវ៉ាទាល់តែយើងបានជោគជ័យ”។
លោក ហ្គ្រែន ណាក់ឃី (Grant Knuckey) នាយកប្រតិបត្តិ ANZ Royal ដែលបានចូលរួមប្រជុំកាលពីថ្ងៃសុក្រជាមួយតំណាងអ្នកភូមិខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីកិច្ចប្រជុំនេះ ឬ លិខិតនោះទេ។ លោកបានបង្វែរសំណួរទាំងអស់ទៅលោក ស្តេហ្វិន រីស៍(Stephen Ries) ជាអ្នកនាំពាក្យរបស់ ANZ ដែលជាម្ចាស់ភាគហ៊ុនធំរបស់ ANZ Royal។
ក្នុងអីុម៉េលមួយ លោក រីស៍ បាននិយាយថា ធនាគារនេះបានចាត់វិធានការដោះស្រាយការតវ៉ាទាំងនោះហើយ ប៉ុន្តែលោកបានបញ្ជាក់ថា កាតព្វកិច្ចទាំងនោះឥឡូវនេះចប់ហើយ។មានិត