បុរសបីនាក់ដែលមានវិវាទដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់ភរិយាលោក ស៊ុយ សែម រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីម្សិលមិញ ខណៈពេលពួកគាត់កំពុងហែក្បួនជាមួយអ្នកភូមិប្រហែល៥០នាក់ទៀតមកពីភូមិឡពាង ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មកកាន់រាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកភូមិទាំងនេះមានគម្រោងហែក្បួនក្នុងចម្ងាយផ្លូវប្រមាណ៧០គីឡូម៉ែត្រពីឃុំតាជេស មកកាន់ក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងបំណងស្វែងរកដំណោះស្រាយដើម្បីបញ្ចប់វិវាទរបស់ពួកគាត់ជាមួយក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ខេឌីស៊ី របស់លោកស្រី ជា ខេង ដែលត្រូវជាភរិយារបស់លោក ស៊ុយ សែម និងដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកភូមិពីរនាក់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយសារការប៉ះទង្គិចគ្នាកាលពីខែមុនជាមួយកម្មករក្រុមហ៊ុននេះ។
ប៉ុន្តែ នៅពេលពួកគាត់ហែមកដល់កំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ៥ ក្នុងឃុំឈូកស ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក៏មាននគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថប្រដាប់ដោយដំបង និងខែល រង់ចាំរារាំងពួកគាត់នៅទីនោះ នេះបើយោងតាមអ្នកភូមិម្នាក់ឈ្មោះ ខាត់ សារួន ។
អ្នកស្រី ខាត់ សារួន និយាយថា “នគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថបានបិទផ្លូវជាតិ ហើយពួកគេបានចាប់ផ្ដើមបំផ្លាញឆ្នាំងបាយ ចានក្បាន និងសម្លៀកបំពាក់របស់យើង ដែលទុកនៅក្នុងរទេះ ដោយសារតែអ្នកតវ៉ាដីធ្លីទាំងនេះគ្រោងស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្នក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ពេលនោះយើងបានតតាំងនឹងនគរបាលដែលកាន់ខែល និងដំបង។ ពួកគេបានទះខ្ញុំពីរកំផ្លៀង ហើយបន្ទាប់មកបានប្រើដំបងវ៉ៃក្បាល ស្មា និងដៃរបស់ខ្ញុំផ្ទួនៗ”។
លោក ជួប ចាន់ធឿន នាយប៉ុស្តិ៍ឃុំតាជេស បានបង្វែរសំណួរពាក់ព័ន្ធនឹងការប៉ះទង្គិចគ្នានេះទៅនគរបាលខេត្តដែលមិនអាចទាក់ទងបាន។ ប៉ុន្តែ លោកបានបញ្ជាក់ថា ពិតជាមានការចាប់ខ្លួនមនុស្សបីនាក់មែន ហើយលោកបានលើកឡើងថា កូនចៅរបស់លោកកំពុងតាមចាប់ខ្លួនអ្នកភូមិបន្ថែមទៀត ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងហេតុការណ៍ប៉ះទង្គិចគ្នាកាលពីខែកក្កដា។
បន្ទាប់ពីការប៉ះទង្គិចគ្នានេះ នគរបាលបានចាប់ខ្លួនលោក ស្ងួន ញឿន ជាអ្នកភូមិម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកភូមិប្រាំបីនាក់ ដែលមិនគោរពតាមដីកាកោះហៅឲ្យចូលខ្លួនទៅសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដើម្បីសាកសួរជុំវិញហេតុការណ៍ប៉ះទង្គិចគ្នាមួយកាលពីខែកក្កដា ជាមួយកម្មករដែលសាងសង់របងព័ទ្ធជុំវិញដីមានវិវាទ។
អ្នកភូមិពីរនាក់ទៀតឈ្មោះ ស្រ៊ុន ថា និង គុច ហុក ក៏ត្រូវចាប់ខ្លួនដែរ។ អ្នកទាំងបីត្រូវបានដឹកតាមរថយន្តមួយគ្រឿងឆ្ពោះទៅស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្ត មុនពេលបញ្ជូនខ្លួនទៅកាន់សាលាដំបូងដើម្បីធ្វើការចោទប្រកាន់ពីបទបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិដោយចេតនា និងពីបទបង្កអំពើហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោស។
យោងតាមប្រធានពន្ធនាគារខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បានឲ្យដឹងថា កាលពីយប់មិញ បុរសទាំងបីនាក់នេះបានជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារខេត្ត។
រឿងរ៉ាវចាប់ខ្លួនអ្នកភូមិបានចាប់ផ្ដើមកាលពីជាងមួយទសវត្សរ៍មុន។កាលពីឆ្នាំ២០០២ ក្រុមហ៊ុនរបស់លោកស្រី ជា ខេង បានទិញដីទំហំ៦០០ហិកតា រួមទាំងដីទំហំ១៤៥ហិកតា ដែលប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិឡពាង ប្រើប្រាស់បង្កបង្កើនផលកសិកម្មអស់រយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍មកហើយផងដែរ។ អ្នកភូមិបានចាប់ផ្ដើមប្ដឹងផ្ដល់ក្រុមហ៊ុននេះទៅតុលាការ ចំណែកឯតុលាការមិនបានអើពើនឹងពាក្យបណ្ដឹងរបស់អ្នកភូមិឡើយ ហើយបែរជាតាមចាប់ខ្លួនអ្នកដែលត្រូវក្រុមហ៊ុន និងកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុនប្តឹងទៅវិញ។
យោងតាមលោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រងបច្ចេកទេសសើុបអង្កេតនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកលីកាដូ បានឲ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ អ្នកភូមិដែលរងផលប៉ះពាល់ “បានប្រឈមនឹងអំពើហិង្សាគ្រប់រូបភាព ការចាប់ខ្លួន និងការឃុំឃាំង” ហើយតុលាការនៅតែកាន់ជើងលោកស្រី ជា ខេង ដដែល។
ដោយប្រឈមការបំភិតបំភ័យ និងខ្លាចត្រូវចាកចេញពីដីធ្លីរបស់ខ្លួនទាំងដៃទទេ អ្នកភូមិមួយចំនួនក៏បានសម្រេចចិត្តទទួលយកសំណងពីក្រុមហ៊ុនខេឌីស៊ី ហើយចាកចេញពីដីនោះ។ ប៉ុន្តែ អ្នកភូមិផ្សេងទៀតមានះមិនព្រមទទួលយកសំណងឡើយ។
លោក ចាន់ សុវ៉េត អ្នកសើុបអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានមានប្រសាសន៍ថា តាមពិត ករណីនេះបានកើតឡើងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០១មកម៉្លេះ នៅពេលអ្នកភូមិនិយាយថា ពួកគាត់ត្រូវអតីតប្រធានភូមិឈ្មោះ ថៃ ហ៊ី ដែលបានក្លាយជាតំណាងក្រុមហ៊ុនខេឌីស៊ី ក្បត់។ អ្នកភូមិនិយាយថា លោក ថៃ ហ៊ី បានឃុបឃិតជាមួយមន្ត្រីមូលដ្ឋានផ្សេងទៀតដើម្បីលក់ដីរបស់ពួកគាត់ឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនរបស់លោកស្រី ជា ខេង ។
លោក ចាន់ សុវ៉េត មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីពេលនោះមក “អ្នកភូមិយ៉ាងហោចណាស់២៤នាក់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទនេះ ត្រូវបានឃុំខ្លួន ចោទប្រកាន់ ចាប់ខ្លួន និងតាមចាប់ខ្លួនដោយតុលាការដោយសារតែការតវ៉ាអហិង្សា ដើម្បីការពារដីដែលក្រុមហ៊ុនខេឌីស៊ី បានចាប់យក”។ទន្ទឹមនឹងនេះ អាជ្ញាធរ “ក៏មិនបានដោះស្រាយបញ្ហាវិវាទដីធ្លីនៅឡពាង ដែរ”។
លោក ចាន់ សុវ៉េត បានលើកឡើងបន្តថា “ក្រុមហ៊ុននេះមានឥទ្ធិពលណាស់ដោយសារតែម្ចាស់ក្រុមហ៊ុននេះជាពាណិជ្ជករស្ដុកស្ដម្ភ ដែលមានប្តីជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់”។ ដោយសារតែបែបនេះ “អាជ្ញាធរមិនបានសើុបអង្កេតឲ្យបានត្រឹមត្រូវដើម្បីស្វែងរកការពិតថា តើអ្នកភូមិពិតជាបានលក់ដីឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនមែន ឬក៏អត់នោះឡើយ”។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ មេធាវីម្នាក់របស់លោកស្រី ជា ខេង បានគំរាមប្ដឹងកាសែតខេមបូឌា ដេលី ប្រសិនបើកាសែតនេះនៅតែបន្តចុះផ្សាយថា លោកស្រីជាភរិយារបស់លោក ស៊ុយ សែម ។ មេធាវីនេះបានលើកឡើងនៅពេលនោះថា នេះគឺជាការផ្សព្វផ្សាយ “ព័ត៌មានមិនពិត”។
កាលពីខែកុម្ភៈ លោកស្រី ជា ខេង បានផ្ដល់ឯកសារឲ្យអង្គការអាដហុក ដែលបង្ហាញថា លោកស្រីបានចំណាយប្រាក់ចំនួន៧០.០០០ដុល្លារទិញដីទំហំ៦០០ហិកតា រួមទាំងដីមានវិវាទទំហំ១៤៥ហិកតាផងដែរ។ នៅក្នុងខែនោះ លោកស្រីបានយល់ព្រមឲ្យបង្កើតគណៈកម្មការមួយទទួលបន្ទុកសើុបអង្កេតការអះអាងរបស់អ្នកភូមិដែលលើកឡើងថា ដីនោះជាដីរបស់ពួកគាត់។ ប៉ុន្តែ អ្នកភូមិនិយាយថា គណៈកម្មការនោះមិនបានប្រឹងប្រែងកាត់សេចក្ដីក្នុងវិវាទនេះទេ ហើយផ្ទុយទៅវិញបែរជាបង្ខំអ្នកភូមិឲ្យទទួលយកសំណង។
លោក នួន សន មេឃុំតាជេស បានមានប្រសាសន៍ថា ការអះអាងសិទ្ធិកាន់កាប់ដីនេះដោយលោកស្រី ជា ខេង គឺច្បាស់លាស់ណាស់ ពីព្រោះលោកស្រីមានរាល់ឯកសារច្បាប់។ លោកបានលើកឡើងថា “វាមិនមែនមកពីក្រុមហ៊ុននេះមានឥទ្ធិពលនោះទេ។ ពិតណាស់គឺថា ក្រុមហ៊ុនមានរាល់ឯកសារច្បាប់ចំពោះមុខច្បាប់ ដើម្បីបង្ហាញពីសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងលើដីនេះ នោះមិនមែនជាការចាប់យកដីទេ”។
តែទោះជាយ៉ាងណា យោងតាមច្បាប់ភូមិបាល ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីតាមផ្លូវច្បាប់ ប្រសិនបើពួកគាត់រស់នៅលើដីឯកជនគ្មានវិវាទរយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់ប្រាំឆ្នាំ មុនឆ្នាំ២០០១។
អ្នកភូមិវ័យចំណាស់ម្នាក់ដែលអះអាងថា បានរស់នៅលើដីនេះចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩មកនោះ បានចេញមុខប្ដឹងលោកស្រី ជា ខេង។ តុលាការបានកាត់សេចក្ដីឲ្យលោកស្រី ជា ខេង ឈ្នះ ហើយបានបង្គាប់ឲ្យអ្នកភូមិវ័យចំណាស់ដែលពេលនោះមានវ័យ៧០ឆ្នាំ បង់សំណង២.៥០០ដុល្លារទៅក្រុមហ៊ុនខេឌីស៊ី។
កាលពីខែកក្កដា ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋជាង១៦គ្រួសារមិនព្រមទទួលយកសំណងពីក្រុមហ៊ុននៅឡើយក្តី ក៏កម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុនខេឌីស៊ី បានចាប់ផ្ដើមសាងសង់របងព័ទ្ធជុំវិញដីមានវិវាទ ហើយភាពតានតឹងក៏បានផ្ទុះឡើង។ អំឡុងហេតុការណ៍ប៉ះទង្គិចគ្នាជាបន្តបន្ទាប់កាលពីខែមុន កម្មករប្រដាប់ដោយចំពាមកៅស៊ូ បានបាញ់ដុំថ្មតូចៗទៅលើអ្នកភូមិ ហើយកម្មករទាំងនោះក៏បានរងរបួសដែរ ដោយសារអ្នកភូមិគប់របស់ផ្សេងៗទៅលើពួកគេវិញ។
យ៉ាងហោចណាស់មនុស្សប្រាំបីនាក់មកពីភូមិឡពាង និងភូមិក្បែរៗខាង ត្រូវបានតុលាការកោះហៅឲ្យចូលខ្លួនក្រោយពីមានហេតុការណ៍ប៉ះទង្គិចគ្នាលើកចុងក្រោយជាមួយកម្មករកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា។ មនុស្សប្រាំនាក់ រួមទាំងបុរសបីនាក់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីម្សិលមិញផង ពេលនេះកំពុងជាប់ឃុំបណ្ដោះអាសន្ន។
លោក អំ សំអាត បានមានប្រសាសន៍ថា ស្ថានភាពចលាចលនៅពេលថ្មីៗនេះក្នុងភូមិឡពាង គឺជារឿងចៀសមិនផុត ដែលកើតឡើងដោយសាររដ្ឋាភិបាល និងតុលាការមិនបានបំពេញការងាររបស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “គេបានលើកឡើងតាំងពីមុន និងពេលនេះថា រដ្ឋាភិបាលដឹងជាយូរមកហើយថា វិវាទដីធ្លីដែលគ្មានការដោះស្រាយ គឺជាការគំរាមកំហែងចំពោះស្ថិរភាពសង្គមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”៕សុខុម (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ
Lauren Crothers)