នៅកាច់ជ្រុងផ្លូវអ៊ូអរមួយកន្លែងក្រោយផ្សារអូរប្ញស្សីក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បុរសម្នាក់ធ្វើនំរ៉ូទីយ៉ាងផ្ចិតផ្ចង់មួយហើយមួយទៀតនៅរទេះលក់នំថ្មីចែសរបស់គាត់កាលពីថ្ងៃសុក្រ ខណៈដែលបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់វេចខ្ចប់នំឲ្យម៉ូយ។
ប៉ុន្តែ ការធ្វើដំណើររបស់គាត់មកដល់កាច់ជ្រុងផ្លូវនេះ ទីដែលនំរ៉ូទីរបស់គាត់ត្រូវបានដាក់ទឹកដោះគោខាប់បន្តិច និងម្សៅសូកូឡាផងនោះ គឺជាការធ្វើដំណើរដ៏យូរនិងលំបាក ហើយប្រើពេលជាច្រើនឆ្នាំទៀតផង។
បុរសរូបនេះនិងជីដូនមួយរបស់គាត់ ដែលសុទ្ធតែជាជនមូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ាមកពីប្រទេសភូមា បានមកដល់កម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ២០១០ បន្ទាប់ពីចំណាយពេលមួយឆ្នាំដ៏លំបាកនៅប្រទេសថៃ។ បើទោះជាអ្នកទាំងពីរទទួលបានឋានៈជនភៀសខ្លួននៅទីនេះកាលពីចុងឆ្នាំមុនហើយក្តី ក៏ជីវិតនៅតែជួបការលំបាកក្នុងប្រទេសមួយដែលដោះស្រាយមិនបានល្អជាមួយពលរដ្ឋបែបនេះ។
ជនភៀសខ្លួន រ៉ូហ៊ីងយ៉ា រូបនេះ ដែលសុំមិនប្រាប់ឈ្មោះដោយសារស្ថានការលំបាករបស់ខ្លួននោះ បាននិយាយថា “តើខ្ញុំសប្បាយឬ? រាល់ថ្ងៃខ្ញុំប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើនជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋាន ក៏ដូចជា អាជ្ញាធរដែរ។ ខ្ញុំបង់លុយច្រើនណាស់ ទាំងបង់ទៅឲ្យអាជ្ញាធរ និងកន្លែងនៅលើផ្លូវនេះទៀត”។ គាត់បាននិយាយអំពីការរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាថា “មានការលំបាកច្រើនណាស់។ វាមិនងាយស្រួលទេ”។
ការងារតូចតាច ដូចជា ការទៅធនាគារដកលុយ ឬទិញស៊ីមកាតទូរស័ព្ទជាដើម អាចជាកិច្ចការដ៏លំបាកសម្រាប់គាត់ ពីព្រោះឯកសារតែមួយគត់ដែលគាត់មានគឺលិខិតបញ្ជាក់ជនភៀសខ្លួន។ បើមានជម្រើស គាត់នឹងតាំងទីលំនៅថ្មីភ្លាមៗតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ឱកាសធានាទៅរស់នៅគឺប្រទេសកាណាដា ប៉ុន្តែ គាត់មិនទាន់បានឮដំណឹងត្រឡប់មកវិញទេ។
ភ័ព្វវាសនាស្រដៀងគ្នាទំនងជាកំពុងរង់ចាំអ្នកទាំងឡាយដែលអាចមកដល់ទីនេះ ប្រសិនបើកិច្ចព្រមព្រៀងដែលជិតកើតមានឡើងរវាងរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវចុះហត្ថលេខា ពេលនោះហើយជនភៀសខ្លួនសព្វថ្ងៃដែលត្រូវគេឃុំខ្លួនលើប្រទេសដែនកោះណូរូ នៅមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកខាងត្បូង ត្រូវមកតាំងលំនៅជាថ្មីនៅប្រទេសកម្ពុជា។
ដេនីស ខូកឡាន នាយកអង្គការ Jesuit Refugee Service (JRS) បានបើកកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីថ្ងៃសុក្រ ដើម្បីលើកឡើងនូវកង្វល់អំពីកិច្ចព្រមព្រៀងជិតកើតមានឡើងនេះ។ ដោយគ្មានស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលណាមានភារកិច្ចយកអាសាជនភៀសខ្លួន និងធនធានតិចតួចដែលមានសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនដែលនឹងមកដល់នោះ វាច្បាស់ណាស់ដែលអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោន និងជនភៀសខ្លួននៅទីនេះពឹងផ្អែកលើអង្គការ JRS យ៉ាងណានោះ ដើម្បីបានតាំងលំនៅក្នុងប្រទេសនេះ។
បន្ថែមទៅនឹងលិខិតស្នាម JRS ជួយជនភៀសខ្លួនថ្មី ដូចជាការស្វែងរកកន្លែងស្នាក់នៅ ណែនាំទីផ្សារ មេរៀនភាសាខ្មែរ និងផ្ដល់កម្ចី ក្រោយមកទៀតជួយជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា បើកកន្លែងលក់នំរ៉ូទីនេះ។
បងស្រី ខូកឡាន បាននិយាយអំពីសមត្ថភាពរបស់អង្គការនេះក្នុងការជួយដល់កិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសអូស្ត្រាលីថា “យើងតែងតែគាំទ្រដល់ជនភៀសខ្លួន ប៉ុន្តែ មិនដែលនិយាយថា យើងមានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីជួយជនភៀសខ្លួនទេ”។
លុយជាច្រើននឹងប្រគល់ពីរដ្ឋាភិបាលមួយទៅរដ្ឋាភិបាលមួយ។ គេគិតថា លុយនេះនឹងប្រើសម្រាប់ការចំណាយផ្ទាល់លើការនាំយកមនុស្សមកទីនេះ…និងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នៅតាមសហគមន៍ ដែលជនភៀសខ្លួនតាំងលំនៅ។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា “យើងមិនដឹង ថាតើកិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវគេចុះហត្ថលេខាហើយ ឬយ៉ាងណានោះទេ វាជាការសម្ងាត់ណាស់។ យើងមិនដឹងថា ពេលណា ឬជនភៀសខ្លួនប៉ុន្មាននាក់នឹងមកដល់ទេ។ យើងមិនដឹងថា គេឲ្យលុយចំនួនប៉ុន្មានទេ។មនុស្សមកពីប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលនឹងទទួលខុសត្រូវរឿងទាំងអស់នេះ បានចាប់ផ្ដើមធ្វើការនៅស្ថានទូតកាលពីម្សិលម្ងៃ៉។ ដូច្នេះ ហាក់ដូចជាអ្វីមួយជិតនឹងកើតឡើងហើយ”។
វិលទៅរកកន្លែងលក់នំរ៉ូទីវិញ ប្រផ្នូលមិនល្អទេសម្រាប់អ្នកដែលត្រូវចាកចេញពីប្រទេសណូរូ មកប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកលក់នំរ៉ូទីេនះបាននិយាយថា “ខ្ញុំគិតថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនជួយអ្វីដល់ជនភៀសខ្លួន ឬអ្នកសុំសិទ្ធិជ្រកកោនឡើយ។ កម្ពុជាជាប្រទេសក្រីក្រណាស់ វាពិបាករកលុយ ហើយរស់នៅគឺលំបាកណាស់”។ “[ កិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអូស្ត្រាលី ] មិនល្អទេ។ តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំ ប្រទេសកម្ពុជាយកជនភៀសខ្លួនមកពីប្រទេសអូស្ត្រាលី ខ្ញុំគិតថា គេចង់បានលុយច្រើនជាង។ រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីកំពុងចំណាយលុយ ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចង់យកលុយ”៕មានិត