ស្រុករំដួល, ខេត្តស្វាយរៀង-បំពក់កម្តៅកំហឹងជំុវិញបញ្ហាដីដែលបាត់បង់ទៅលើប្រទេសវៀតណាម លោក រ៉ុង ឈុន មេដឹកនាំសហជីពកាលពីថ្ងៃអាទិត្យបានដឹកនាំយុវនិស្សិតនិងអ្នកកាសែត២រថយន្តក្រុង ពីភ្នំពេញទៅស្រុកព្រំដែនដាច់ស្រយាលនេះ ដើម្បីពិនិត្យបង្គោលព្រំដែនដែលមានជម្លោះ។
ដោយមិនដើរតួនាទីរបស់លោកជាប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនឯករាជ្យកម្ពុជាទេ ប៉ុន្តែជាតំណាងនៃក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា ក្រុមនិស្សិតចម្រុះ និងសមាគមការងារ លោក រ៉ុង ឈុន បានដឹកនាំក្រុមនេះដើរកាត់តាមវាលស្រែ ដីល្បាប់និងព្រៃគុម្ពោតអស់រយៈពេលប្រហែល៣ម៉ោង។
ដោយមានអ្នកភូមិមូលដ្ឋានប្រហែល១០០នាក់ចូលរួមដោយមនុស្ស១០០នាក់មកពីភ្នំពេញផង លោក រ៉ុង ឈុន ដំបូងបានទៅដល់បង្គោលថ្មក្រហមមួយ ដែលអ្នកស្រុកម្នាក់បាននិយាយថា ត្រូវបានរំកិលដោយអាជ្ញាធរព្រំដែនកម្ពុជាកាលពីខែកុម្ភៈ។
លោក ចឹក លី អាយុ៥៨ឆ្នាំបាននិយាយថា “គេបានរំកិលបង្គោលនេះចូលប្រហែល៣០០ម៉ែត្រពីព្រំដែនចាស់”។ លោកបានពន្យល់ថា គ្រួសាររបស់លោកបានដាំដើមស្វាយចន្ទីលើដីនោះដោយគ្មានការរំខានតាំងពីឆ្នាំ១៩៨២មកម៉្លេះ។
លោកបាននិយាយថា “ខ្ញុំបានព្យាយាមឃាត់ពួកគេមិនឲ្យដាំបង្គោលព្រំដែននេះ ប៉ុន្តែពួកគេបាននិយាយថា ពួកគេត្រូវតែដាំវា។ ពេលដែលខ្ញុំនិយាយថា ‘ខ្ញុំនឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកដាំបង្គោលនៅទីនេះទេ’ ពួកគេបាននិយាយថា ‘យើងនឹងវាយអ្នកឯង’”។ អ្នកភូមិរូបនេះបាននិយាយទៀតថា “ពួកគេយកដីនេះធ្វើជា ‘តំបន់ស’ អ៊ីចឹងហើយ ពួកគេស្នើខ្ញុំកុំឲ្យប៉ះពាល់”។
ក្រោមសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ដ៏ចម្រូងចម្រាសរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាម ដីមានជម្លោះត្រូវកំណត់ទុកមិនឲ្យប្រទេសណាមួយប្រើប្រាស់ឡើយ។
លោក ឈុន ជាមេដឹកនាំសហជីព ស្ថិតក្នុងចំណោមក្រុមមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិល៤នាក់ដែលជាប់ពន្ធនាគារកាលពីចុងឆ្នាំ២០០៥ ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បន្ទាប់ពីពួកគេបានស្តីបន្ទោសលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជាសាធារណៈអំពីសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ២០០៥។ លក្ខខណ្ឌនៃសន្ធិសញ្ញានោះត្រូវបានចរចាលើមូលដ្ឋាននៃកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៨៥ ដែលចុះហត្ថលេខាមិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រោមការកាន់កាប់របស់វៀតណាម ហើយទុកជាសម្ងាត់រហូតដល់មានការអនុម័តដោយសភាជាតិ។
មេដឹកនាំប្រឆាំងជាច្រើនរូបរបស់ប្រទេសនេះ ដែលមួយចំនួនមានប្រភពក្នុងក្រុមចលនាតស៊ូប្រដាប់អាវុធនិងសម្ងាត់ប្រឆាំងប្រទេសវៀតណាមនៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ បានចាត់ទុកសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៨៥ជាមោឃៈ និងបានបដិសេធកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ២០០៥ ពីព្រោះវាបានធ្វើឲ្យសន្ធិសញ្ញាដើមមានភាពស្របច្បាប់។
ចំពោះមនុស្សមួយចំនួនដែលមានវត្តមាននៅព្រំដែនកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ការចូលកាន់កាប់ទឹកដីនាពេលកន្លងមកដោយប្រទេសវៀតណាម នៅតែមានឥទ្ធិពលលើការបកស្រាយរបស់ខ្លួនទាក់ទិននឹងការបាត់បង់ទឹកដីថែមទៀតនាពេលថ្មីៗនេះ។
លោក ស៊ុន ធន់ ជាគ្រូវិទ្យាល័យ វ័យ៥០ឆ្នាំមកពីខេត្តកំពង់ធំ បាននិយាយទៅកាន់ក្រុមនិស្សិតថា “វាជារឿងអយុត្តិធម៌និងជាការឈ្លានពាន និងមានន័យថា ខ្មែរនឹងបន្តបាត់បង់ទឹកដីរបស់ខ្លួនទៀត”។ លោកបាននិយាយថា “តាមប្រវត្តិសាស្ត្រ ទឹកដីនេះជារបស់ដូនតាខ្មែររបស់យើង។ ប្រសិនបើយើងរំឭកប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែររបស់យើង នេះជាវិធីមួយដែលប្រទេសខ្មែរយើងត្រូវគេរំលោភយកជារហូតមក។ នៅសម័យនេះ តាំងពីឆ្នាំ១៩៨០មក ការឈ្លានពានគឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់”។
ឈរនៅជិតបង្គោលព្រំដែនមួយ លោក ធន់ បានប្រាប់និស្សិតថា កុំភ្លេចរឿងសំខាន់ជាក់ស្តែងអំពីបង្គោលរំកិលនេះ ដែលបង្ហាញព្រំប្រទល់”តំបន់ស”។ លោកបានពន្យល់ថា “នេះជាការល្បងមើល។ គេចង់ដឹងថាយើងនឹងមានប្រតិកម្មយ៉ាងណា ពីព្រោះពួកគេនឹងយកដីយើងទៀតស្រេចតែចិត្ត ប្រសិនបើយើងនៅស្ងៀមនោះ។ យើងប្រហែលនឹងក្លាយទៅជាប្រទេសចំប៉ាក្នុងពេល១០ឆ្នាំទៀតយ៉ាងយូរ”។
ប្រទេសចំប៉ា ដែលជារាជាណាចក្រចាម កកើតរាប់សតវត្សរ៍មកហើយ ដែលឥឡូវនេះក្លាយជាវៀតណាមកណ្តាលនោះ ត្រូវបានឆក់ប្លន់និងដណ្តើមយកដោយពួកមេដឹកនាំវៀតណាមខាងជើងនៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩។
ក្រុមរបស់លោក រ៉ុង ឈុន ដែលភាគច្រើនពាក់អាវយឺតសមានអក្សរនិងផែនទីបង្ហាញការសោកស្តាយការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមរបស់ខ្មែរ ជាបណ្តាខេត្តដែលសព្វថ្ងៃនេះក្លាយជាវៀតណាមខាងត្បូង បានដើរទៅពិនិត្យបង្គោលក្រហមចំនួន៥ មុនពេលទៅដល់បង្គោលមួយក្នុងចំណោមបង្គោលធំៗ៥នៅស្រុកនេះ។
ដើរហួសទាហានវៀតណាមម្នាក់ពាក់ឯកសណ្ឋានខៀវខ្ចី លោក ឈុន បានឈរនៅត្រង់បង្គោលព្រំដែនលេខ១៤៨ និងបានថ្លែងអំពាវនាវដល់សភានិងព្រឹទ្ធសភាឲ្យពិនិត្យព្រំដែនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ។ លោកបាននិយាយថា “យើងបានមើលឃើញថា បង្គោលទាំងនេះបានដាំនិងខិតចូលដីរបស់យើង។ សូម្បីតែបង្គោលលេខ១៤៨នេះដែលខ្ញុំកំពុងឈរជិត ក៏បោះចូលដីខ្មែររាប់រយម៉ែត្រដែរ”។
លោក ឈុន បាននិយាយទៀតថា “យើងចាំបាច់ត្រូវសើរើ[ព្រំដែន] ប៉ុន្តែយើងត្រូវលុបចោលកិច្ចព្រមព្រៀងបំពេញបន្ថែមជាមុនសិន។ ហើយនៅពេលយើងធ្វើការកំណត់ព្រំដែនលើកក្រោយ យើងនឹងមិនធ្វើជាទ្វេភាគីទេ ពីព្រោះយើងនៅក្រោម[ការគ្រប់គ្រងរបស់]វៀតណាម ដូច្នេះត្រូវតែមានអង្គការអន្តរជាតិ ដែលចូលរួមក្នុងការបោះព្រំដែននេះ”។ ដោយស្រែកពាក្យ “ជយោទឹកដីកម្ពុជា!” បន្ទាប់មកក្រុមនេះបានដើរត្រឡប់មកវត្តវិញជា ទីដែលពួកគេបានចេញដំណើរ ហើយដែលមានរថយន្តក្រុងត្រៀមដឹកពួកគេត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញ។ បន្ទាប់ពីការធ្វើដំណើរស្វែងយល់ ក្រុមនិសិ្សតបាននិយាយថា ពួកគេយល់ដឹងច្រើនអំពីស្ថានការណ៍ព្រំដែនរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ម៉ៃ សុផាន់ អាយុ១៨ឆ្នាំ ជាសិស្សរៀនចប់វិទ្យាល័យថ្មីៗ បាននិយាយថា “តាមការសង្កេតមើលរបស់ខ្ញុំ ជាការពិតដែលពួកគេបានបោះបង្គោលព្រំដែនចូលជ្រៅក្នុងដីរបស់យើង។ ក្នុងនាមជាយុវជន យើងមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ក្រៃលែង បន្ទាប់ពីដឹងថា ពួកគេបង្ខិតចូលដីរបស់យើង”៕មានិត