បន្ទាប់ពីរយៈពេលប្រាំមួយខែបណ្តោយទៅតាមការប្រកាសអំពី “វប្បធម៌សន្ទនា” ថ្មីរបស់លោក សម សង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដែលនឹងត្រួសត្រាយផ្លូវឲ្យមានការប្តូររបបដោយគ្មានការបង្ហូរឈាមនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានផ្អាកនៅដើមសប្តាហ៍នេះ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃច័ន្ទសប្តាហ៍មុន ក្នុងពិធីប្រគល់សញ្ញាប័ត្រដល់និស្សិតនៅខេត្តស្វាយរៀងថា “ខ្ញុំសូមនិយាយឲ្យច្បាស់និងសូមផ្តាំផ្ញើទៅឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ថា វប្បធម៌សន្ទនាលែងមានប្រសិទ្ធភាពហើយ។ អូខេទៅបានមិនចាំបាច់សន្ទនាអីទេ “។
នៅថ្ងៃដដែលនោះ នៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកជ្រោយចង្វាក្រុងភ្នំពេញ លោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកាពារជាតិដែលបម្រើការយូរ មានសារទៅកាន់ទាហាននៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា រឹតតែបង្ហាញច្បាស់ថែមទៀត។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ ទៀ បាញ់ បានមានប្រសាសន៍ថា “កម្តៅកំពុងតែកើនឡើងដោយសារការប្រើវោហារសាស្ត្រ ការញុះញង់ [និង]ការបង្កហេតុ… វាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងលើរដ្ឋាភិបាលនិងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយពួកគេនិយាយថា មានតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប៉ុណ្ណោះអាចផ្តួលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងលោក ហ៊ុន សែន បាន”។
លោកបានបន្ថែមថា “ពីមុន យើងការពារ[រដ្ឋាភិបាល]ដោយចូលសមរភូមិបញ្ចប់សង្គ្រាម ប៉ុន្តែឥឡូវវាមិនដូចនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី យើងនៅតែត្រូវមានជំហររបស់យើងច្បាស់លាស់”។ “ពួកគេបានប្រមូលមនុស្សមួយចំនួន ហើយបានចាប់ផ្តើមវាយប្រហារ ហើយវាបានចាប់ផ្តើមមានកម្តៅខ្លាំង ដូច្នេះយើងត្រូវវាយបកវិញ”។
នៅថ្ងៃបន្ទាប់ លោក សម រង្ស៊ី ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញភាពប្រេះស្រាំនៃវប្បធម៌ថ្មីនេះ និយាយមិនសូវលះ ពេលដែលត្រូវគេសួរអំពីការគំរាមពីលោក ហ៊ុន សែន ថានឹងដាក់គុកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ។
មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះបាននិយាយក្នុងបទសម្ភាសមួយថា “ជាតួនាទីរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំជឿថា ដើម្បីបញ្ជៀសការប្រឈមមុខដាក់គ្នាណាមួយទៀតនោះ ហើយខ្ញុំមិនចាំបាច់ធ្វើអត្ថាធិប្បាយទៀតទេអំពីបញ្ហានេះ”។
លោក លី ម័រហ្គិនបេសឺ អ្នកស្រាវជ្រាវនៅមណ្ឌលអភិបាលកិច្ចនិងគោលនយោបាយសាធារណៈ នៅសាកលវិទ្យាល័យ ហ្គ្រីហ្វហ្វីត Griffith University ប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលសិក្សាអំពីការបោះឆ្នោត ធ្វើឡើងក្រោមរបបផ្តាច់ការនានា បាននិយាយថា នេះជាការ ប្រលយឲ្យដឹងអំពីវាសនាដែលចៀសមិនផុតនៃការរៀបចំសំដៅឲ្យមានការកែប្រែរបបដោយផ្អែកលើការសហការរបស់របបនេះ។
លោក ម័រហ្គិនបេសឺ បាននិយាយថា “ប្រវត្តិសាស្ត្របង្ហាញថា លោក រង្ស៊ី មានសង្ឃឹមតិចតួចក្នុងការជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរទៅតាមវិធីដែលនយោបាយកម្ពុជាមានដំណើរការ”។
លោកបាននិយាយថា “លោក ហ៊ុន សែន មិនបាច់ធ្វើការជ្រើសរើសរវាងការធ្វើតាម ‘វប្បធម៌សន្ទនា’ របស់លោក រង្ស៊ី និងការរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនោះទេ។ គាត់រក្សាសមត្ថភាពចរចាពេលណាវាមានប្រយោជន៍ដល់រដ្ឋាភិបាល និងទប់វិញពេលណារដ្ឋាភិបាលទទួលរងការគំរាម”។ “ការពិតគឺថា លោក រង្ស៊ី ខ្លួនឯងចាំបាច់ត្រូវបង្កើតទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាងនេះ [ជាមួយ]ក្រុមមន្ត្រីយោធាដែលមានគំនិតកែទម្រង់ក្នុងជួរយោធា ដើម្បីចៀសពីភាពមានប្រៀបរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
ភាពផ្តាច់មុខលើកងកម្លាំង
ប៉ុន្តែ ទាហាននិងប៉ូលិសកម្ពុជាត្រូវបានគេរៀបចំយូរមកហើយឲ្យនៅជាមួយក្រុមអ្នកស្មោះត្រង់របស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលយល់ច្បាស់អំពីអ្វីដែលពួកគេត្រូវបំពេញ ក្នុងពេលដែលគណបក្សកាន់អំណាចដ៏យូររបស់លោក ទទួលរងការគំរាមពីសំណាក់បក្សប្រឆាំង។
ថ្លែងកាលពីសប្តាហ៍មុននៅអង្គសន្និបាតបូកសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំនៃកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក ប៉ា សុជាតិវង្ស អភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ក៏បានរ៉ាយរ៉ាប់ប្រាប់របៀបដែលកងកម្លាំងបានអនុវត្តយ៉ាងល្អពេលហៅឲ្យមកបង្ក្រាបយ៉ាងហិង្សាលើការតវ៉ាកាលពីខែមករាឆ្នាំ២០១៤ ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រឆាំងរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលលោកបានហៅថា ជា”អមិត្ត”។
លោក ប៉ា សុជាតិវង្ស បាននិយាយថា “យើងទទួលខុសត្រូវរាជធានី ហើយយើងចង់ឲ្យរាជធានីមានស្ថិរភាពនិងសន្តិសុខល្អ ប៉ុន្តែអមិត្ត ដែលជាពាក្យផ្សេង មានន័យថាបក្សប្រឆាំងនោះ ចង់រុញច្រានស្ថានការណ៍ឲ្យធ្លាក់ក្នុងជម្លោះថែមទៀត”។
លោកបាននិយាយថា លោកបានស្នើឲ្យមានការប្រជុំមួយជាមួយលោក សៅ សុខា មេបញ្ជាការកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងលោក នេត សាវឿន អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ ហើយបានសម្រេចបង្ក្រាបការតវ៉ារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកបាននិយាយថា “យើងមិនអាចបណ្តោយឲ្យបន្តទៀតបានទេ។ យើងមិនអាចបក់ផ្សែងបានទេ ហើយត្រូវពន្លត់ភ្លើង”។
សុន្ទរកថារបស់លោកបានធ្វើឡើងបន្តដោយសុន្ទរកថារបស់ឧត្តមសេនីយ៍ សៅ សុខា ដែលបានលើកទឡ្ហីករណ៍ថា កម្លាំងរាជអាវុធហត្ថត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នជាប្រចាំ ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា ពួកគេត្រៀមបង្ក្រាបការគំរាមកំហែងផ្ទៃក្នុង ដែលបង្កឡើងដោយ “ពួកបំផ្លាញ” ដែលជាការនិយាយសំដៅគណបក្សប្រឆាំង។
លោកបានប្រាប់កម្លាំងមកជុំគ្នានោះថា “បើយើងនិយាយអំពីល្បិចកលរបស់អ្នកបំផ្លាញវិញ វាជ្រៅណាស់។ ពួកគេចង់ប្តូរ។ ប៉ុន្តែពួកគេមិនអាចប្តូរបាន ដោយសារយើង គឺកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថ នគរបាលជាតិ អាជ្ញាធរ ប្រជាជនដែលស្រឡាញ់សន្តិភាព។ យើងមិនអាចបណ្តោយបានទេ យើងរួបរួមគ្នា។ យើងទប់ស្កាត់ព្រឹត្តិការណ៍នោះ…។ ប្រសិនបើយើងមិនបានធ្វើអ្វីដើម្បីទប់ស្កាត់ល្បិចកលបំផ្លាញនេះទេ លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៨[កក្កដា] នឹងត្រូវបានគេទាត់ចោលហើយ”។
ឧត្តមសេនីយ៍ សុខា និងឧត្តមសេនីយ៍ សាវឿន ព្រមទាំងលោក ប៉ុល សារឿន អគ្គមេបញ្ជាការកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ សុទ្ធតែជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការកណ្តាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងកាន់អំណាច។
លោក សុក សំអឿន ជាមេធាវីលេចធ្លោម្នាក់ដែលបានធ្វើយុទ្ធនាការដើម្បីធ្វើឲ្យកម្លាំងសន្តិសុខលែងមានភាពស្មោះត្រង់នឹងបក្ស បាននិយាយថា ការបណ្តេញនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចេញពីតំណែងកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ១៩៩៧ដោយលោក ហ៊ុន សែន សឲ្យឃើញនូវការប្រើកម្លាំងឡើងវិញក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលណាការចរចាទទួលបរាជ័យ។
ដោយសំដៅការប្រយុទ្ធគ្នាដ៏សាហាវតាមដងផ្លូវក្នុងក្រុងភ្នំពេញ រវាងទាហានស្មោះត្រង់នឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនីមួយៗនាពេលនោះ លោក សុក សំអឿន បាននិយាយថា “ប្រសិនបើអ្នកក្រឡេកមើលរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ១៩៩៧នោះ កម្លាំងប្រដាប់អាវុធមិនឯករាជ្យទេ ហើយក្រុមនីមួយៗគាំទ្របក្សមួយ”។
លោកបាននិយាយថា “ដូចតែឥឡូវអ៊ីចឹង ប៉ុន្តែមានតែគណបក្សតែមួយប៉ុណ្ណោះគ្រប់គ្រងពួកគេ។ ប្រសិនបើអ្នកក្រឡេកមើលការចុះសួរសុខទុក្ខតាមមូលដ្ឋានដោយអ្នកនយោបាយបក្សកាន់អំណាច អ្នកក៏អាចមើលឃើញមនុស្សមកពីកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចូលរួមដែរ”។
“ប្រសិនបើពួកគេមិនមែនជាកងកម្លាំងអព្យាក្រឹតទេ ពួកគេមានអារម្មណ៍ដូចពួកគេគាំទ្របក្សកាន់អំណាចអ៊ីចឹង។ ដូច្នេះប្រសិនបើបក្សកាន់អំណាចចាញ់ឆ្នោត តើមានអ្វីនឹងកើតឡើង?”។
លោក ម័រហ្គិនបេសឺ នៅសាកលវិទ្យាល័យ ហ្គ្រីហ្វហ្វីត បាននិយាយថា គណបក្សជាជនកម្ពុជាទំនងជាមានទំនុកចិត្តលើសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការជួយផ្ចុងផ្តើមយោធា ដើម្បីភាពយូរអង្វែងរបស់បក្ស។
លោកបាននិយាយថា “ខ្លួនអាចបន្តជ្រើសតាំងទាហានវ័យក្មេងថែមទៀត ដោយការដំឡើងប្រាក់ខែរបស់ពួកគេ។ ដោយសារតែខ្វះឱកាសផ្សេងទៀត ទង្វើនេះតំណាងការលើកទឹកចិត្តដ៏សំខាន់ដើម្បីរក្សាភាពស្មោះត្រង់ចំពោះយោធា”។
មួយថ្ងៃមុនសុន្ទរកថារបស់លោក ប៉ា សុជាតិវង្ស កាលពីសប្តាហ៍មុន លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា ទាហានថ្នាក់ទាបនឹងទទួលបានការដំឡើងប្រាក់ខែរបស់ខ្លួន៥០ភាគរយ ពីរ៣៥៥.០០០រៀលដល់៥៣៣.០០០រៀល។
ការទទួលស្គាល់របស់បក្សប្រឆាំង
បើទោះជាមានការប្រកាសថ្មីៗថា “វប្បធម៌សន្ទនា”របស់ខ្លួននឹងសម្រួលឲ្យមានការប្តូររបប និងបន្ថយកុំឲ្យមានអំពើហិង្សាកើតឡើងក៏ដោយ ក៏បក្សប្រឆាំងបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភខ្លាំងអំពីភក្តីភាពរបស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដែរ។
ពីរសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ដ៏មានជម្លោះ ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានសន្យាផ្តល់ប្រាក់ខែ២៥០ដុល្លារសម្រាប់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនោះ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា បាននិយាយថា យោធាភាគច្រើនតាមពិតបានគាំទ្របក្សប្រឆាំង បើទោះជាមានភក្តីភាពនឹងមេបញ្ជាការរបស់ខ្លួនក៏ដោយ។
លោក សុខា បាននិយាយកាលពីថ្ងៃទី៦ខែសីហាថា “យោងតាមការស្រាវជ្រាវពីក្រុមមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ច្រើនជាង៧០ភាគរយនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនិងមន្ត្រីស៊ីវិលបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ”។
ការអះអាងនេះបានក្លាយជាប្រធានបទសំខាន់សម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយលោក សម រង្ស៊ី កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១៤ ក៏បានអះអាងដែរថា មន្ត្រីយោធាថ្នាក់ក្រោមបានគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង។ “ខ្ញុំជឿថា កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏ស្រឡាញ់ប្រទេសដែរ និងមានសាច់ញាតិរបស់ពួកគេក្នុងចំណោមយើងទាំងអស់គ្នាដែរ។ លើកក្រោយ ពេលយើងធ្វើការតវ៉ា តើពួកគេនឹងនៅតែហ៊ានបាញ់យើងទៀតទេ?”។
“ប្រសិនបើអ្នកចង់បានដំណោះស្រាយមួយដោយគ្មានការបង្ហូរឈាម និងអំពើឃោរឃៅ អ្នកគួរបញ្ឈប់ទៅ ពីព្រោះថ្ងៃណាមួយអ្នកដែលទទួលបញ្ជាពីអ្នកនឹងធុញទ្រាន់ ភ្ញាក់ខ្លួន ហើយពួកគេនឹងឈប់ធ្វើតាម”។
មួយខែបន្ទាប់ពីកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថនិងទាហានឆត្រយោងបានដាក់កម្លាំងយ៉ាងច្រើនបង្ក្រាបការតវ៉ារបស់កម្មករកាត់ដេរ បណ្តាលឲ្យស្លាប់អ្នកតវ៉ាប្រាំនាក់ក្នុងប្រតិបត្តិការដ៏ជោគជ័យដែលបានបញ្ចប់ការតវ៉ាតាមដងផ្លូវដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ ការអះអាងរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងការអះអាងរបស់លោក កឹម សុខា ថាមានការគាំទ្រ៧០ភាគរយពីយោធានោះ គឺហាក់ដូចជាមានការជឿជាក់ជ្រុលខ្លាំងពេក។
លោក ខាល ថាយឺ ជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាលាកងកម្លាំងការពារជាតិអូស្ត្រាលី ដែលមានជំនាញខាងនយោបាយអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានពន្យល់ថា “ការអធិប្បាយរបស់លោក កឹម សុខា ទំនងជាឧបាយកលមួយដើម្បីធ្វើឲ្យសាធារណជនជឿជាក់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានការគាំទ្រពីសាធារណជន ហើយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនមែនមិនចេះចាញ់នោះទេ”។
លោក ថាយឺ បាននិយាយថា ទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទាំងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទំនងជាយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើទាហានឋានន្តរសក្តិទាប ដោយយល់ថា ភក្តីភាពរបស់ពួកគេអាចមានសារៈសំខាន់ចំពោះទំនាក់ទំនងអំណាចជាងការសន្ទនាដែលអូសបន្លាយពេលទៅទៀត។
លោក ថាយឺ បាននិយាយទៀតថា “រដ្ឋាភិបាលនឹងខ្វល់ខ្វាយខ្លាំងដោយសារការបាត់បង់ការគាំទ្រពីទាហានថ្នាក់ទាបចំពោះមូលហេតុពីរយ៉ាង។ ទី១គឺថា ទាហានថ្នាក់ទាបប្រហែលរួញរា ប្រសិនបើត្រូវបញ្ជាឲ្យប្រើកម្លាំងផ្តាច់ផ្តិលជីវិតលើការតវ៉ាសាធារណៈ។ មូលហេតុទី២គឺថា ទាហានថ្នាក់ក្រោមប្រហែលគាំទ្រទាហានថ្នាក់ខ្ពស់ដែលប្រកាន់ជំហរប្រជាប្រិយប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលកាន់អំណាចនៅពេលសំខាន់មួយ”។
ការសន្ទនា ឬ បរាជ័យ
ទោះជាយ៉ាងណា ចំពោះគណបក្សប្រឆាំងរបស់លោក សម រង្ស៊ី វិញគឺថា ភាពអាចកើតឡើងដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងរក្សាបានការត្រួតត្រាដ៏តឹងរ៉ឹងរបស់ខ្លួនលើកម្លាំងសន្តិសុខ មានន័យថា ភាពអាចមានជោគជ័យរបស់ខ្លួនគឺត្រង់សង្ឃឹមថា វប្បធម៌នយោបាយថ្មីនឹងចាក់ឫស។
ចំពោះលោក ដេវិឌ ឆាណ្ឌល័រ (David Chandler) អ្នកសរសេរប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរដ៏ល្បីឈ្មោះបានកត់សម្គាល់ថា ចំពោះលោក រង្ស៊ី “វប្បធម៌សន្ទនា” គឺស្ថិតនៅជាកម្លាំងស្នូល ជាឧបករណ៍នយោបាយជួយសម្រួលការឡើងកាន់អំណាចរបស់លោកដោយប្រឈមនឹងអតុល្យភាពធំធេងក្នុងការគាំទ្រប្រដាប់អាវុធ។
លោក ឆាណ្ឌល័រ បាននិយាយថា “លោក រង្ស៊ី មិនចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការសន្ទនាជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ដែលបន្ថយឱកាសក្នុងការទទួលបានអំណាចផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្លួននោះទេ”។
លោកបានបន្តទៀតថា “គាត់មិនអាចបានអំណាចដោយប្រើកម្លាំងទេ។ គាត់អាចបានអំណាចដោយការឈ្នះឆ្នោតតែប៉ុណ្ណោះ។ លោក ហ៊ុន សែន ប្តេជ្ញាមិនបណ្តោយឲ្យរឿងនេះកើតឡើងបានឡើយ”។
ប៉ុន្តែប្រសិនបើ លោក ហ៊ុន សែន បន្តសម្រេចមិនចូលរួមក្នុងវប្បធម៌ថ្មីនេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងនៅសល់ឥទ្ធិពលតិចតួចដើម្បីជំរុញករណីរបស់ខ្លួន ប្រសិនបើជាថ្មីម្តងទៀត លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អំពាវនាវរកការគាំទ្រប្រដាប់អាវុធសម្រាប់ការកាន់អំណាចរបស់លោកនោះ។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយដែលឥឡូវក៏ជាទីប្រឹក្សារបស់លោក កឹម សុខា អនុប្រធានបក្សប្រឆាំងដែរនោះ បានទទួលស្គាល់ថា “ការសន្ទនាមានន័យថា មានគណបក្សពីរ។ ប្រសិនបើភាគីមួយមិនចូលចិត្ត វានឹងមិនអាចមានការសន្ទនាទេ”។
នេះជាទស្សនមួយយល់ស្របដោយលោក រង្ស៊ី ដែលបាននិយាយថា ដំណើររអាក់រអួលចំពោះ”វប្បធម៌សន្ទនា”របស់លោក គឺមានការរំពឹងទុកជាមុន ប៉ុន្តែថាកម្រមានការបាក់ស្រឹបរវាងវប្បធម៌ផ្អែកលើកម្លាំង និងវប្បធម៌ផ្អែកលើការសន្ទនាណាស់។
លោកបាននិយាយថា “ខ្ញុំអាចបង្ហាញគំរូប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ព្រឹត្តិការណ៍ថ្មីបំផុតជាច្រើននៅប្រទេសមួយចំនួនក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំកន្លងមកនេះ គឺថា មានមនុស្សមួយចំនួន របបមួយចំនួន ដែលបានគិតថា ពួកគេមានយោធាការពារ ប៉ុន្តែដោយសារការប្តូរចិត្តគំនិត លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏មានជ័យជម្នះ”។
លោក រង្ស៊ី បាននិយាយថា “យើងអាចមានការយល់ច្រឡំ និងមានដំណើរថយក្រោយជាបណ្តោះអាសន្ន ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ប៉ុន្តែនិន្នាការនេះ ខ្ញុំគិតថា ស្ថិតនៅលើផ្លូវត្រូវ។ យើងត្រូវខំព្យាយាមនិងព្យាយាមជានិច្ច ដោយសារអ្វីដែលអាចនឹងមានផលអាក្រក់។ គ្មានវប្បធម៌សន្ទនាទេ យើងនឹងមិនអាចសម្រេចបានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ៕ មានិត (ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទអង់គ្លេសចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៣ខែមករាឆ្នាំ២០១៥)