ភូមិកណ្ដាល, ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង-ទោះបីជាពួកគេរស់នៅក្នុងផ្ទះអណ្ដែតទឹកតាមបណ្ដោយច្រាំងទន្លេសាបក្ដី ក៏មានតិចតួចប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមអ្នកភូមិជនជាតិភាគតិចវៀតណាមជិត២.៥០០នាក់ដែលរស់នៅទីនេះ អាចហៅកម្ពុជាថា ជាផ្ទះរបស់ខ្លួន។
ដូចអ្នកជិតខាងរបស់ខ្លួនជាច្រើនទៀតនៅក្នុងភូមិកណ្ដាល ខេត្តកំពង់ឆ្នាំដែរ លោក ង្វៀន វ៉ាន់ហុង អាយុ៥៩ឆ្នាំបានរស់នៅលើទន្លេសាបក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ នៅពេលគាត់មករស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយពីរត់ភៀសខ្លួនពីរបបខ្មែរក្រហម១ទសវត្សរ៍មុននោះ។ ប៉ុន្តែនៅពេលគាត់ត្រឡប់មកវិញ សញ្ជាតិកម្ពុជារបស់គាត់ត្រូវគេលែងទទួលស្គាល់ទៅហើយ។
បុរសរូបនេះបានលើកឡើងនៅក្នុងបទសម្ភាសមួយកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា ”ខ្ញុំបានស្នើសុំសញ្ជាតិកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៨២ម្លេ៉ះ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលមិនធ្វើឲ្យទេ”។
ដោយកើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងមានឪពុកម្ដាយជាជនជាតិវៀតណាមដែលសុទ្ធតែកើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដូចគ្នា គាត់និយាយថា គាត់មានសិទ្ធិទទួលបានសញ្ជាតិ។ គាត់បានលើកឡើងបន្ថែមថា “យើងកើតនៅទីនេះ ដូច្នេះយើងគួរតែមានសញ្ជាតិ។ យើងចង់រស់នៅទីនេះរៀងរហូត”។
នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ទស្សនៈប្រឆាំងជនជាតិវៀតណាមដ៏ខ្លាំងក្លាបានចាប់ផ្ដើមរីករាលដាលទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាក្រោមរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោក លន់ នល់ ជាហេតុបង្ខំឲ្យជនជាតិវៀតណាមរាប់សែននាក់រត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម។ នៅពេលខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមឡើងកាន់អំណាច ជនជាតិវៀតណាមស្ទើរតែទាំងអស់បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខិតបង្ខំ ឬក៏សម្លាប់ចោល។
បន្ទាប់ពីកងកម្លាំងវៀតណាមបានផ្ដួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ជនភៀសខ្លួនវៀតណាមបានចាប់ផ្ដើមវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញជាបណ្ដើរៗ ប៉ុន្តែពួកគេជាច្រើនបានបាត់បង់សញ្ជាតិរបស់ខ្លួន។
ជនជាតិវៀតណាមរាប់ពាន់នាក់បានសាងសង់ផ្ទះអណ្ដែតទឹកលើទន្លេសាប ដោយសារតែវាចំណាយអស់តិច និងមានលទ្ធភាពជាងការតាំងលំនៅលើដីគោក ហើយម្យ៉ាងប្រសិនបើគ្មានសញ្ជាតិទេនោះ ច្បាប់មិនអនុញ្ញាត អ្នកដែលវិលត្រឡប់មកវិញទិញដីឡើយ។ ហើយដោយមិនអាចរកកន្លែងផ្សេងធ្វើការបាន គ្រួសារជាច្រើនបានប្រកបមុខរបរជាអ្នកនេសាទលើទន្លេនេះ។
កាលពីឆ្នាំ២០១២ សៀវភៅកំណត់ត្រាពិភពលោកនៃទីភ្នាក់ងារកណ្ដាលស៊ើបអង្កេត (CIA World Factbook) បានប៉ាន់ប្រមាណថា ជនជាតិវៀតណាមមានប្រហែល៥ភាគរយនៃប្រជាជនសរុបរបស់កម្ពុជា ពោលគឺមានចំនួនប្រមាណ៧៥០.០០០នាក់។ កំណត់ត្រានេះមិនបានធ្វើការបែងចែករវាងជនជាតិភាគតិចវៀតណាម ជនជាតិវៀតណាម និងជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមនោះទេ។
លោក សុខ ផល អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបានចាប់ផ្ដើមធ្វើជំរឿនទូទាំងប្រទេសលើជនបរទេសកាលពីខែសីហា បានមានប្រសាសន៍កាលពីសប្ដាហ៍មុនថា លោកមិនដឹងថាពេលនេះមានជនជាតិភាគតិចវៀតណាមប៉ុន្មាននាក់រស់នៅកម្ពុជាទេ។
ជនបរទេសដែលរស់នៅកម្ពុជា
នៅក្នុងបទសម្ភាសកាលពីសប្ដាហ៍មុន ជនជាតិភាគតិចវៀតណាមប្រហែល១០នាក់ ដែលរស់នៅលើទន្លេសាបបាននិយាយថា ពួកគេគ្មានសញ្ជាតិកម្ពុជាទេ ហើយក៏មិនដឹងថា ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីទទួលបានវាដែរ។
លោក ង្វៀន វ៉ាន់ហ្សាវ អាយុ៧៣ឆ្នាំ ដែលកំពុងសម្រាកលើអង្រឹងលើផ្ទះអណ្ដែតទឹករបស់ខ្លួនបាននិយាយថា គាត់មានឪពុកម្ដាយជាជនជាតិវៀតណាម និងកើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៤៣។
បុរសនេសាទវ័យចំណាស់រូបនេះនិយាយថា គាត់និងគ្រួសាររបស់គាត់បានរត់គេចពីរបបខ្មែរក្រហមនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ហើយមិនបានវិលត្រឡប់មកវិញរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៥។ ចាប់តាំងពីរស់នៅលើទន្លេសាបមក គាត់និយាយថា ការខ្វះសញ្ជាតិកម្ពុជាបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ស្ទើរតែគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃជីវិតរស់នៅរបស់គាត់។
គាត់និយាយថា “យើងគ្មានសញ្ជាតិទេ ដូច្នេះហើយយើងគ្មានសិទ្ធិដូចប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ។ គេគិតថា យើងជាជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ហើយគេមើលងាយយើង”។
គាត់ក៏បាននិយាយដែរថា ការគ្មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណចេញដោយរដ្ឋាភិបាល ដែលទាំងគាត់កូនៗរបស់គាត់ និងចៅៗរបស់គាត់គ្មាននោះ គឺពិបាករកការងារធ្វើណាស់។ គាត់និយាយថា ” បើយើងមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណវាងាយស្រួលច្រើនក្នុងការរកការងារធ្វើ និងបើករបររកស៊ី”។
គាត់លើកឡើងថា គាត់មិនដែលបានព្យាយាមដាក់ពាក្យសុំសញ្ជាតិកម្ពុជាទេ ពីព្រោះមិនដែលមានអ្នកណាប្រាប់គាត់ឲ្យធ្វើដូច្នេះ។ ហើយគាត់ព្រួយបារម្ភថា ការលើកឡើងពីបញ្ហានេះជាមួយអាជ្ញាធរ គឺមានតែបង្កបញ្ហាសម្រាប់គ្រួសាររបស់គាត់ប៉ុណ្ណោះ។
គាត់និយាយថា “ខ្ញុំបារម្ភខ្លាចពួកគេបណ្ដេញគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ និងខ្ញុំចេញ”។ គាត់បញ្ជាក់ថា គាត់មានសញ្ជាតិវៀតណាម។ ប៉ុន្តែខណៈគាត់ព្រួយបារម្ភអំពីអនាគតរបស់គ្រួសារគាត់ គាត់ក៏និយាយដែរថា គាត់គិតថាខ្លួនឯងមានសំណាង។ គាត់និយាយថា “ខ្ញុំសប្បាយចិត្ត ពីព្រោះចៅស្រីរបស់ខ្ញុំបានចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សា ហើយសាលាឲ្យលុយនាង២.០០០រៀលក្នុងមួយថ្ងៃ”។
សាលាដែលចៅស្រីរបស់លោក ង្វៀន វ៉ាន់ហ្សាវ ចូលរៀនគឺសាលាបឋមសិក្សាសាមគ្គីទើបបើកថ្មី ជាស្ថាប័នសាធារណៈមួយដែលត្រូវបានសាងសង់ និងដំណើរការក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភពីអង្គការសិទ្ធិជនជាតិភាគតិចហៅកាត់ថា MIRO ជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលផ្ដល់ជំនួយដល់សហគមន៍ជនជាតិភាគតិចវៀតណាម និងខ្មែរកម្ពុជាក្រោម។
លោក សួន ប៊ុតម៉ៅ នាយកស្ដីទីអង្គការ MIRO បានលើកឡើងថា កុមារវៀតណាមភាគច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលរៀននៅតាមសាលារដ្ឋទេ ដោយសារតែពួកគេគ្មានសំបុត្រកំណើត។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងភូមិកណ្ដាល មន្ត្រីមូលដ្ឋានផ្ដល់លិខិតបញ្ជាក់ទទួលស្គាល់កុមារទាំងនេះថា ជាអ្នកស្រុកបណ្ដោះអាសន្ន ដោយអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេចូលរៀននៅសាលារដ្ឋក្នុងភូមិ។
លោកបានលើកឡើងទៀតថា ” ខណៈកុមារវៀតណាមភាគច្រើនចូលរៀន ថ្នាក់ក្រៅប្រព័ន្ធដែលបង្រៀនដោយគ្រូជនជាតិវៀតណាមដែលគ្មានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ កន្លែងទំនេរទាំង៤៧កៅអីនៅសាលាបឋមសិក្សាសាមគ្គី មានសិស្សចូលរៀនពេញ នៅពេលត្រីមាសដំបូងរបស់ខ្លួនបានចាប់ផ្ដើមកាលពីខែកញ្ញា។ លោកបានលើកឡើងបន្តទៀតថា ” មុនពេលសាលានេះបើកដំណើរការ ឪពុកម្ដាយជនជាតិវៀតណាមមិនជឿជាក់លើគម្រោងរបស់យើងទេ ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះ ពួកគាត់សប្បាយចិត្តណាស់”។
ការក្រាលគ្រឹះ
ច្បាប់អនុម័តក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦របស់កម្ពុជាស្ដីពីសញ្ជាតិចែងថា ដើម្បីមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់អាចទទួលបានសញ្ជាតិកម្ពុជាបាន បេក្ខជនដាក់ពាក្យសុំសញ្ជាតិទាំងអស់ត្រូវតែចេះអានចេះសរសេរអក្សខ្មែរ បង្ហាញពីការយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា និងបញ្ជាក់ថា ពួកគេបានបន្តរស់នៅក្នុងប្រទេសនេះយ៉ាងហោចណាស់៧ឆ្នាំ។
លោក សួន ប៊ុតម៉ៅ បានមានប្រសាសន៍ថា សាលារបស់លោកនឹងជួយសិស្សវៀតណាមរបស់ខ្លួនឲ្យបំពេញលក្ខណសម្បត្តិទាំងពីរនេះ។ លោកលើកឡើងថា “ពេលនេះពួកគាត់អាចទៅរៀនបាន សិក្សាពីវប្បធម៌របស់កម្ពុជា និងរៀនភាសាខ្មែរ”។
លោកស្រី ង្វៀន លីម៉ា មេធាវីដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីអូស្ត្រាលី ដែលតំណាងឲ្យជនជាតិភាគតិចវៀតណាមនៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានគូសបញ្ជាក់ថា ឯកសារសាលាក៏អាចប្រើប្រាស់បានដែរដើម្បីបញ្ជាក់ថា សិស្សវៀតណាមជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើពួកគេបានទៅរៀន សាលាអាចជួយពួកគេឲ្យទទួលបានឯកសារដូចជាសំបុត្រកំណើតជាដើម”។
លោកស្រីបានពន្យល់ថា សំបុត្រកំណើតផ្ដល់សិទ្ធិដល់ជនជាតិវៀតណាមស្រដៀងនឹងសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែរ ដូចជាសិទ្ធិបើកអាជីវកម្មនិងធ្វើការ បោះឆ្នោត និងទិញដីជាដើម។ ” វាជួយដល់ការរស់នៅរបស់ពួកគេ និងកំណត់ថាតើពួកគេជាអ្នកណា និងថាតើពួកគេកើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឬយ៉ាងណា”។ ប៉ុន្តែលោកស្រីបានលើកឡើងថា ខណៈទទួលបានសំបុត្រកំណើតដែលជាជំហានដំបូងឆ្ពោះទៅការទទួលបានសញ្ជាតិពេញលេញនោះ គឺនៅកៀកនឹងជនជាតិភាគតិចវៀតណាមភាគច្រើនដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយដំណើរការផ្សេងទៀតគឺវាពិបាក។ លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា លក្ខខណ្ឌតម្រូវសម្រាប់ការសុំសញ្ជាតិមិនច្បាស់លាស់ទេ ហើយក៏គ្មានអ្នកយល់ច្បាស់ដែរ សូម្បីតែអាជ្ញាធរក៏មិនយល់ដែរ។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា “សូម្បីមកដល់ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំកំពុងស្វែងរកអនុក្រឹត្យ [ពាក់ព័ន្ធនឹងអន្តោប្រវេសន៍ និងសញ្ជាតិ] ដែលមិនទាន់បានចុះផ្សាយជាសាធារណៈនៅឡើយ។ ច្បាប់នេះផ្ទាល់ គឺពិបាកប្រើប្រាស់ ហើយវាត្រូវបានអនុវត្តដោយព្រាវៗ”។
លោក ម៉ៅ ច័ន្ទតារា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលទទួលបន្ទុកចេញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ និងសំបុត្រកំណើត បានមានប្រសាសន៍ថា ការដាក់ពាក្យសុំលិខិតស្នាមទាំងពីនេះមានលក្ខណៈងាយៗ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “សម្រាប់ជនបរទេសដែលរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាស្របច្បាប់ ពួកគេអាចស្នើសុំសញ្ជាតិបាន។ ពួកគេត្រូវតែបំពេញទម្រង់បែបបទ”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ថៃ ស្រុង តំណាងសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្នុងភូមិកណ្ដាល បានលើកឡើងថា ការចំណាយលើការដាក់ពាក្យសុំសញ្ជាតិ គឺហួសពីសមត្ថភាពដែលសមាជិកគ្រួសារភាគច្រើននៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់អាចបង់បាន។ គាត់បាននិយាយទៀតថា មន្ត្រីមូលដ្ឋានបានប្រាប់គាត់ថា តម្លៃដាក់ពាក្យស្នើសុំមានចំនួន៧៥០.០០០រៀល ឬប្រហែល១៨៥ដុល្លារក្នុងមនុស្សម្នាក់។
លោកបានបន្តថា “សម្រាប់យើងដែលជាគ្រួសារក្រីក្រ យើងគ្មានលទ្ធភាពទេ។ យើងគួរតែមានសិទ្ធិដូចគ្នា ប៉ុន្តែសិទ្ធិទាំងនោះលម្អៀងទៅរកប្រជាជនកម្ពុជា។ សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំមិនខ្វល់អំពីសញ្ជាតិទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំបារម្ភជួសក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ”៕ សុខុម