វិសាលភាពនៃបម្រាមដ៏ចម្រូងចម្រាសលើអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែល “ប្រមាថ” គណបក្សនយោបាយនៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតកាលពីម្សិលមិញ បានបន្តធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិខ្វែងគំនិតគ្នា អំឡុងពេលចរចាដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតរបស់ប្រទេស ដោយក្រុមចរចាបានសម្រេចបញ្ជូនបញ្ហានេះទៅឲ្យមេដឹកនាំបក្សរបស់ពួកគាត់ដោះស្រាយ។
លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដែលពេលនេះនឹងពិភាក្សាអំពីបម្រាមនេះជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា ពាក្យថា “ប្រមាថ” ប្រហែលជាត្រូវលុបចេញដោយប្រើពាក្យផ្សេងជំនួសដែលមិនគម្រាមរារាំងការរិះគន់ជាសាធារណៈ។
លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប៊ិន ឈិន និងលោក គួយ ប៊ុនរឿន មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រឆាំង បានដឹកនាំក្រុមចរចាទាំងពីរនៅក្នុងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ហើយបានរួបរួមគ្នាដើម្បីដាក់បញ្ចូលបម្រាមលើការប្រមាថដែលលោកទាំងពីរមានប្រសាសន៍ថា នឹងធ្វើឲ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមានអព្យាក្រឹតភាព។
ប៉ុន្តែ លោក គួយ ប៊ុនរឿន បានមានប្រសាសន៍បន្ទាប់ពីការចរចានៅឯរដ្ឋសភាកាលពីម្សិលមិញថា ពេលនេះគណបក្សកាន់អំណាចកំពុងជំរុញឲ្យចេញបម្រាបនេះដើម្បីអនុវត្តក្រោយការបោះឆ្នោត អំឡុងរាប់សន្លឹកឆ្នោត ហើយជាញឹកញាប់បណ្តាអង្គការសង្គមស៊ីវិលជួយឃ្លាំមើលនីតិវិធីដើម្បីទប់ស្កាត់ការលួចបន្លំក្នុងការបោះឆ្នោត។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “ពេលនេះយើងមិនទាន់បានឈានដល់ការព្រមព្រៀងគ្នាទេ ពីព្រោះវាជាការប្រសើរក្នុងការសរសេរវាឡើងសម្រាប់រយៈពេលធ្វើយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែពេលនេះវានឹងត្រូវចែងសម្រាប់ថ្ងៃបោះឆ្នោត ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោត។ វាជាការពិបាកក្នុងការហាមឃាត់ពួកគេអំឡុងរយៈពេលនោះពី [ការបោះពុម្ពផ្សាយជាសាធារណៈ] នូវអ្វីដែលពួកគេរកឃើញ។ សម្រាប់យុទ្ធនាការបោះឆ្នោត យើងគ្រាន់តែហាមឃាត់ពួកគេមិនឲ្យផ្តួចផ្តើមផែនការចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការ និងការផ្តល់សម្ភារ និងថវិកាដល់គណបក្សនយោបាយ”។
លោក ប៊ិន ឈិន បានមានប្រសាសន៍ថា ពេលេនះមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់ថា តើរដ្ឋាភិបាល នឹងដាក់ទោសមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលដែលគេចាត់ទុកថាបានប្រមាថគណបក្សនយោបាយឬយ៉ាងណាទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តថា “រហូតមកទល់ពេលេនះ យើងមិនទាន់បានគិតអំពីការដាក់ទោសពៃទេ។ ប៉ុន្តែ ដូចខ្ញុំបាននិយាយហើយថា ទាំងសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុក និងសង្គមស៊ីវិលអន្តរជាតិ គួរតែមានជំហរអព្យាក្រឹត និងភាពឯករាជ។ ពេលនេះវានិយាយអំពីបញ្ហាបោះឆ្នោត រាប់សន្លឹកឆ្នោត និងការពង្រឹង [លទ្ធផល] បោះឆ្នោត និងការប្រកាសលទ្ធផល យើងក៏ចង់ឲ្យពួកគេរក្សាអព្យាក្រឹត និងមិនលម្អៀងផងដែរដូចអំឡុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជាដើម។ យើងគ្មានបំណងបញ្ឈប់ពួកគាត់មិនឲ្យបញ្ចេញយោបល់នោះទេ បើសិនជាពួកគេអព្យាក្រឹត និងនិយាយការពិតពេលនោះនឹងមិនប្រឈមទោសឡើយ”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរីនៅកម្ពុជា (ខុមហ្វ្រែល) បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនយល់ថា ហេតុអ្វីបានជាគណបក្សនយោបាយទាំងពីរចង់ដាក់ចេញបម្រាមប្រមាថ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “គំនិតសំខាន់នៃយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតដើម្បីផ្តល់សេរីភាពដល់អ្នកទាំងអស់គ្នា សង្គមស៊ីវិល អ្នកបោះឆ្នោត អ្នកនយោបាយ សម្រាប់ការពិភាក្សាផ្នែកនយោបាយ និងការសាកសួរ។ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេកំពុងព្យាយាមកាត់បន្ថយសេរីភាពបញ្ចេញមតិអំឡុងយុទ្ធនាការ? អំឡុងរយៈពេលបោះឆ្នោត ពួកគេគួរតែជំរុញលើកទឹកចិត្តឲ្យបញ្ចេញមតិឲ្យបានច្រើន។ ពួកគេគួរតែលើកឡើងលម្អិតពីបទប្បញ្ញត្តិរើសអើងប្រភេទនេះលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេកំពុងតម្រង់ទៅលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល? តើបញ្ហាប្រភេទណាខ្លះដែលបានកើតឡើងក្នុងពេលកន្លងមកដែលមានការប្រមាថនេះដែរ។
ក្រោយពីការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយក្រុមដែលហៅខ្លួនឯងថា សម្ព័ន្ធភាពកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត (អឺរ៉ា) បានបញ្ចេញរបាយការណ៍ទូលំទូលាយមួយឡើងវិញដែលបង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានលទ្ធផលល្អនៅកន្លែងដែលមានភាពមិនប្រក្រតីក្នុងពេលបោះឆ្នោតកើតឡើងភាគច្រើនបំផុត។
ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានចេញផ្សាយចម្លើយឆ្លើយតបកម្រាស់៤០ទំព័រដោយអះអាងថា អង្គការមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធ ធ្វើការជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីបញ្ចេញឥទ្ធិពលលើទស្សនរបស់សាធារណជនជុំវិញការបោះឆ្នោត និងរំលំផ្តួលរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា លោកជឿថា ភាពចម្រូងចម្រាសជុំវិញបទប្បញ្ញត្តិនឹងត្រូវដោះស្រាយ ប្រសិនបើគណបក្សទាំងពីរអាចរកពាក្យមួយមកជំនួសពាក្យ “ប្រមាថ” ដែលមិនអាចមានន័យថា “រិះគន់”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា បញ្ហានៅត្រង់ពាក្យពេចន៍ប៉ុណ្ណោះ។ យើងមិនចង់ប្រើប្រាស់ពាក្យ “ប្រមាថ” ទេ។ យើងនឹងរកពាក្យមួយដែលស័ក្ដិសមជាងនេះ។ យើងមិនអាចជំរុញលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រមាថទេ ប៉ុន្តែ ការរិះគន់ដើម្បីស្ថាបនាគឺមានប្រយោជន៍ ហើយយើងមិនគួររារាំងការរិះគន់ទេ។ នៅទីបញ្ចប់ យើងនឹងរកពាក្យស័ក្តិសម បានដើម្បីធានាសេរីភាពបញ្ចេញមិតិរបស់សង្គមស៊ីវិលដោយគ្មានផ្តល់ភាពស្ញប់ស្ញែងថា តើពួកគេចេះប្រមាថអ្នកដទៃ ឬធ្វើឲ្យអ្នកដទៃខឹង។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងមិនទទួលយកពាក្យ បទប្បញ្ញត្តិណាមួយដែលបំបិទមាត់សង្គមស៊ីវិលឡើយ”៕សុខុម