មន្ត្រីអន្តោប្រវេសន៍បានបញ្ជូនលោក អាឡិចហ្សង់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន សកម្មជនការពារបរិស្ថានដែលរិះគន់មិនសំចៃមាត់ ឡើងជើងហោះហើរត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសអេស្ប៉ាញវិញកាលពីយប់មិញ ពោលគឺតែប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវជាសាធារណៈឲ្យអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការប្រឆាំងទំនប់វារីអគ្គិសនីដែលមិនចេះនឿយហត់រូបនេះ ឲ្យចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃបានមានប្រសាសន៍តាមទូរស័ព្ទថា “គាត់កំពុងស្ថិតក្នុងយន្តហោះ។ គាត់ជិះយន្តហោះទៅបាងកកនៅយប់នេះ”។
នៅក្នុងសារមួយដែលលោក អាឡិច បានផ្ញើនៅម៉ោង៨និង៣២នាទីយប់ សកម្មជនរូបនេះបានសរសេរថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងបញ្ជូនរូបលោកទៅឆ្ងាយហើយ។ សារនោះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា “ពេលនេះកំពុងស្ថិតនៅលើយន្តហោះត្រៀមហោះឡើងឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងម៉ាឌ្រីដ។ សូមលាហើយព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយៈ”។
រដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធមិនពន្យារទិដ្ឋាការដែលបានផុតសុពលភាពកាលពីថ្ងៃសុក្ររបស់បុរសជនជាតិអេស្ប៉ាញរូបនេះ ដោយសារតែលោក និងអង្គការមាតាធម្មជាតិ(Mother Nature) របស់លោកធ្លាប់បានបិទផ្លូវដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងខេត្តកោះកុងដែលបានរារាំងក្បួនរថយន្តរបស់រដ្ឋាភិបាលមួយសន្ទុះដែលឆ្ពោះដំណើរទៅកាន់ទីតាំងទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយដែលត្រូវបានស្នើឡើងកាលពីខែកញ្ញា។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះប្រឆាំងទំនប់នេះដោយសារតែវានឹងបង្ខំឲ្យជនជាតិដើមភាគតិចរាប់រយគ្រួសារចាកចេញពីដីដូនតារបស់ខ្លួន ហើយជន់លិចដែនជម្រករបស់ពពួកសត្វដែលរងការគំរាមកំហែង ឬជិតផុតពូជ។
លោក អាឡិច និងអ្នកគាំទ្ររបស់លោកនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលចង់ឲ្យលោកចាកចេញដោយសារតែលោកធ្លាប់ទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងការរារាំងគម្រោងដែលមានលោក ឡាវ ម៉េងឃិន សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សកាន់អំណាច នៅពីក្រោយខ្នង និងដែលទទួលបានការគាំទ្រជាសាធារណៈពីលោក ហ៊ុន សែន ។
ក្រោយពីការចាប់ខ្លួនសកម្មជនរូបនេះនៅតាមមាត់ទន្លេក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅពេលរសៀលម្សិលមិញ ឧត្តមសេនីយ៍ ខៀវ សុភ័គ បានមានប្រសាសន៍ថា ការបដិសេធរបស់លោក អាឡិច មិនចាកចេញពីកម្ពុជាដោយស្ម័គ្រចិត្តមានន័យថា លោកនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យវិលត្រឡប់មកវិញឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណា បន្ទាប់ពីលោក អាឡិច បានឡើងជិះយន្តហោះចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ឧត្តមសេនីយ៍រូបនេះកាន់តែមានការប្រយ័ត្នប្រយែងខ្លាំងឡើង។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ដោយមានបទបញ្ជាបណ្តេញចេញជាផ្លូវការពីក្រសួងមហាផ្ទៃ “វាមានន័យថា ពិបាកនឹងវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញណាស់…។ខ្ញុំមិនហ៊ាននិយាយ១០០ភាគរយថា គាត់មិនអាចត្រឡប់មកវិញនោះទេ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា វាពិបាក”។
ការបណ្តេញលោក អាឡិច ចេញ គឺប្រុងកើតឡើងប៉ុន្មានថ្ងៃមកហើយ។ នៅពេលក្រសួងមហាផ្ទៃបានលើកឡើងកាលពីសប្តាហ៍មុនថា ខ្លួននឹងមិនបន្តទិដ្ឋាការរបស់លោកនោះ បណ្តាអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស សហជីព និងព្រះសង្ឃមួយចំនួនបានធ្វើការតវ៉ាគាំទ្រសកម្មជនរូបនេះដោយជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកែប្រែវិធានការ។
លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ដែលជាប្រធាន និងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រឆាំងបានផ្ញើលិខិតជួសមុខឲ្យលោក អាឡិច ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ រដ្ឋសភា និងព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ។
ប៉ន្តែសុទ្ធតែអត់បានការ។ត្រឹមតែប៉ុន្មានម៉ោងមុនពេលលោក អាឡិច ត្រូវចាប់ខ្លួនកាលពីម្សិលមិញ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងនៅក្នុងសុន្ទរកថាថា ករណីនេះគឺជាបញ្ហាអធិបតេយ្យជាតិ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យមួយនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា “ខ្ញុំសង្ឃឹមថា អ្នកនយោបាយអាចយល់។ មិនថា អ្នកឯងជានរណាទេ នេះគឺជារដ្ឋធិបតេយ្យ។ គេមិនអនុញ្ញាតឲ្យយើងចូលប្រទេសគេដោយគ្មានទិដ្ឋាការទេ។ គេនឹងចាប់ខ្លួន ហើយបណ្តេញយើងចេញ បើទិដ្ឋាការផុតសុពលភាព។ ដូច្នេះតើយើងធ្វើរដ្ឋអធិបតេយ្យម៉េចកើតបើយើងរងការបំពានបែបនេះ?”។
លោក អាឡិច ដែលនិយាយភាសាខ្មែរយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ និងដែលបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេល១២ឆ្នាំមកហើយ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកចាត់ទុកខ្លួនលោកជាពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយការបណ្តេញលោកចេញគឺមិនសមហេតុផលទេ។ ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន ដែលបានលើកឡើងពីទំនាក់ទំនងមិនល្អរយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ជាមួយអាមេរិក បានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា ជនបរទេសដែលនិយាយថាស្រឡាញ់ប្រទេសកម្ពុជា មិនអាចជឿទុកចិត្តបានឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា “ខ្ញុំសូមផ្តាំផ្ញើអ្នកនយោបាយមួយចំនួន សូមបញ្ជាក់ឲ្យហើយ គ្មានប្រទេសណាស្រឡាញ់ខ្មែរជាងខ្មែរទេ។ អាមេរិកធ្វើពុតជាស្រឡាញ់ខ្មែរជាងខ្មែរស្រឡាញ់ខ្មែរដើម្បីផ្តួលរំលំសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ នៅសល់តែប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតដល់ខួប៤៥ឆ្នាំនៃរដ្ឋប្រហារនេះហើយ”។
សូមបញ្ជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានគាំទ្ររបបលោក លន់ នល់ ដែលបានបោះឆ្នោតទម្លាក់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សីហនុ ពីប្រមុខរដ្ឋនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។
អង្គការមាតាធម្មជាតិនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ “ថ្កោលទោស” ការចាប់ខ្លួននាយករបស់ខ្លួន ហើយចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលថា បានបំពានរយៈពេល៣៧ថ្ងៃបន្ថែមដែលខ្លួនអះអាងថា សកម្មជនរូបនេះមានសិទ្ធិទទួលបានតាមផ្លូវច្បាប់ បន្ទាប់ពីទិដ្ឋាការរបស់លោកផុតសុពលភាព។
អង្គការនេះលើកឡើងថា “ចំណាត់ការនេះបញ្ជូនសារដ៏មានឥទ្ធិពលទៅដល់សហគមន៍អន្តរជាតិឲ្យបានដឹងថា ជនបរទេសទាំងអស់ដែលធ្វើការនៅកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងការបដិសេធទិដ្ឋាការ ឬការគំរាមបណ្តេញចេញចំពោះការរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។ វាបង្កើតនូវទម្លាប់ដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដែលកាត់បន្ថយសេរីភាព តាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលទន់ខ្សោយរួចទៅហើយរបស់កម្ពុជា”។
លើកចុងក្រោយដែលរដ្ឋាភិបាលបានព្យាយាមបណ្តេញជនបរទេសម្នាក់ចេញដោយសារទិដ្ឋាការផុតសុពលភាពគឺកាលពីឆ្នាំ២០០៥ បន្ទាប់ពីការបណ្តេញអង្គការក្លូប៊លវីតណេស ជាអង្គការឃ្លាំមើលបរិស្ថានដែលមានមូលដ្ឋាននៅចក្រភពអង់គ្លេស ដោយសារខ្លួនបានសរសេររបាយការណ៍ស្តីពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់នគរបាល និងយោធានៅក្នុងជំនួញកាប់ឈើខុសច្បាប់ក្នុងប្រទេសនេះ។ របាយការណ៍មួយរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅពេលនោះបានចោទប្រកាន់អង្គការនេះថា និយាយមួលបង្កាច់។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន អង្គការមាតាធម្មជាតិ បានលើកឡើងថា ការងាររបស់ខ្លួននឹងនៅតែបន្ត ទោះបីជាមាន ឬគ្មានវត្តមាននាយករបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសក្តី។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះមានខ្លឹមសារថា “ទោះបីគ្មាន អាឡិច ក៏យើងនឹងបន្តតស៊ូប្រឆាំងទំនប់អារ៉ែងដដែល ហើយសូមអំពាវនាវឲ្យសកម្មជនធម្មជាតិទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងអន្តរជាតិចូលរួមការតស៊ូរបស់យើង។ ការតស៊ូបញ្ឈប់ក្រុមហ៊ុន ស៊ីណូហាយដ្រូ គ្រុប របស់ចិនមិនឲ្យសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីជាយអារ៉ែង នៅក្នុងព្រៃការពារភ្នំក្រវាញដ៏ស្រស់ស្អាតរបស់កម្ពុជា នឹងនៅតែបន្ត”។
រដ្ឋាភិបាលបាននិយាយសម្រាលផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដែលអាចកើតមានដោយសារក្នុងគម្រោងនេះ ហើយបានសរសើរពីអត្ថប្រយោជន៍របស់វារួមមានការងារសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និងតម្លៃអគ្គិសនីថោក។
ខ្លួនបានប្ដេជ្ញាបើកភ្លើងខៀវដល់គម្រោងនេះ ប្រសិនបើការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ដែលកំពុងបន្ត ត្រូវការវា។ ប៉ុន្តែ ក្រុមប្រឆាំងមានការប្រយ័ត្នប្រយែ៉ង ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ផ្តើមចរចាជាមួយគ្រួសារនៅក្នុងជ្រលងភ្នំអារ៉ែង អំពីការផ្លាស់ទីលំនៅរួចហើយ ហើយក្រុមហ៊ុន សីុណូហាយដ្រូ ក៏បានចុះហត្ថលេខាជាមួយក្រុមសំណង់មួយរួចហើយដែរ។
សូមបញ្ជាក់ថា ប្រទេសអេស្ប៉ាញគ្មានស្ថានទូតប្រចាំនៅកម្ពុជាទេ។ លោក ហ្សង់ហ្វ្រង់ស័រ កូតាំង ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា គណៈប្រតិភូរបស់លោកនឹងមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហាកុងស៊ុលរបស់បណ្តាប្រទេសជាសមាជិកទេរួមទាំងការបណ្តេញលោក អាឡិច ចេញផង ប៉ុន្តែ បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា សហភាពអឺរ៉ុបគាំទ្រការជជែកដេញដោយបើកចំហ និងមានតម្លាភាពអំពីផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធនានា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “សហភាពអឺរ៉ុបជឿថា ផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថាននិងសង្គមនៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គួរតែត្រូវបានវាយតម្លៃល្អិតល្អន់ និងមានការចែករំលែក ហើយបើកផ្លូវឲ្យមានការពិភាក្សាដេញដោលក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយល្អបំផុតសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប”៕សុខុម (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ហ៊ុល រស្មី)