ស្រុកថ្មបាំង,ខេត្តកោះកុង-រដ្ឋាភិបាលប្រហែលជាទទួលបានជោគជ័យក្នុងការនិរទេសលោក អាឡិច ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន (Alex Gonzalez-Davidson) សកម្មជននិយាយឥតសំចៃកាលពីដើមសប្ដាហ៍នេះ ប៉ុន្តែការគាំទ្រចំពោះសកម្មភាពរបស់សកម្មជនការពារបរិស្ថានរូបនេះនៅតែមានសភាពខ្លាំងក្លាក្នុងតំបន់ដាច់ស្រយាល ដែលសកម្មជនរូបនេះបានតស៊ូដើម្បីឲ្យរួចផុតពីគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី។
កាលពីឆ្នាំកន្លងមកនេះ លោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន និងអង្គការមាតាធម្មជាតិរបស់លោកបានធ្វើយុទ្ធនាការប្រឆាំងគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីគាំទ្រដោយជនជាតិចិន ដែលនឹងធ្វើឲ្យលិចលង់តំបន់អារ៉ែងមួយភាគធំ ដោយអាចធ្វើឲ្យអ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចជងរាប់រយគ្រួសារបោះបង់ចោលដីដូនតារបស់ខ្លួន និងអាចធ្វើឲ្យបាត់បង់ជម្រកសត្វជិតផុតពូជប្រហែល៣០ប្រភេទ។
ក្រសួងមហាផ្ទៃបាននិរទេសជនជាតិអេស្បា៉ញរូបនេះកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ បន្ទាប់ពីបានបដិសេធមិនបន្តទិដ្ឋាការឲ្យសកម្មជនរូបនេះ ដោយលើកពីមូលហេតុថា សកម្មជនរូបនេះបានជួយក្នុងការបិទផ្លូវដោយខុសច្បាប់នៅលើផ្លូវដ៏សំខាន់ឆ្ពោះទៅកាន់តំបន់អារ៉ែងកាលពីខែកញ្ញា ដោយសង្ឃឹមថា នឹងអាចរារាំងមិនឲ្យអ្នកអភិវឌ្ឍចូលទៅក្នុងតំបន់នេះ។
អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងសហជីពដែលគាំទ្រលោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន បានលើកឡើងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចង់ឲ្យលោកចេញពីផ្លូវរបស់ខ្លួន ហេតុដូច្នេះខ្លួនអាចបន្តគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីតទៅមុខទៀត។
យ៉ាងណាមិញ អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចជងនៅក្នុងតំបន់អារ៉ែងនេះ បាននិយាយនៅក្នុងសប្ដាហ៍នេះថា ពួកគាត់មិនសប្បាយចិត្តទេដែលទទួលបានដំណឹងថា លោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន ត្រូវបាននិរទេសខ្លួន ហើយថា ពួកគាត់គាំទ្រសកម្មភាពរបស់លោកដែលធ្វើការជួសមុខឲ្យពួកគាត់ ទោះបីជាអាជ្ញាធរយកញត្តិទៅឲ្យអ្នកភូមិផ្ដិតមេដៃដើម្បីគាំទ្រការនិរទេសខ្លួននេះក្ដី។
លោក ហ៊ាង ពៅ ដែលជារឿយៗតែងតែធ្វើការកៀកនឹងសកម្មជនរូបនេះបានលើកឡើងថា មន្ត្រីថ្នាក់ស្រុកបានមកកាន់ឃុំជំនាប់ ជាឃុំមួយក្នុងចំណោមឃុំចំនួនបីក្នុងតំបន់អារ៉ែង អំឡុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ដើម្បីស្វែងរកអ្នកភូមិឲ្យផ្ដិតមេដៃលើញត្តិដែលគាំទ្រការនិរទេសខ្លួនលោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន។
លោកបាននិយាយថា ” គ្មាននរណាម្នាក់ចុះហត្ថលេខាលើញត្តិនេះឡើយ។ យើងដឹងថា អាជ្ញាធរ [មូលដ្ឋាន] ជាអ្នកចុះហត្ថលេខា មិនមែនអ្នកភូមិទេ”។ ប៉ុន្តែមានអ្នកភូមិយ៉ាងតិចម្នាក់បានយល់ព្រមផ្ដិតមេដៃ។
អ្នកស្រី ប៉ាន វឿន អ្នកភូមិម្នាក់ទៀតនៅក្នុងឃុំដដែលនេះបាននិយាយថា “ពួកគេ [អាជ្ញាធរ] កំពុងតែសួរអ្នកភូមិថា តើពួកគាត់ចង់បណ្ដេញលោក អាឡិច ដែរឬទេ”។ អ្នកស្រីបាននិយាយបន្តថា “ខ្ញុំគាំទ្រអ្វីដែលលោក អាឡិច កំពុងធ្វើដើម្បីបញ្ឈប់ជនជាតិចិន។ ប៉ុន្តែនៅពេលពួកគេបានឲ្យខ្ញុំផ្ដិតមេដៃ ខ្ញុំក៏ផ្ដិតទៅ ព្រោះខ្ញុំគ្មានការអប់រំច្រើនឡើយ។ យើងមិនហា៊នប្រកែកនឹងអាជ្ញាធរទេ។ យើងមិនហ៊ានប្រកែកព្រោះយើងស្ថិតនៅខាងពួកគេ យើងជាសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា”។
គេមិនអាចដឹងឡើយថា តើមានអ្នកភូមិប៉ុន្មាននាក់បានចុះហត្ថលេខាលើញត្តិនេះ។ មេភូមិ និងជំទប់ឃុំសុទ្ធតែបានលើកឡើងថា ពួកគាត់គ្រាន់តែទទួលបានដំណឹងអំពីបញ្ហានេះពីអ្នកភូមិ ប៉ុន្តែមិនបានចូលរួមពាក់ព័ន្ធ ហើយគ្មាននរណាមកជួបពួកគាត់ឡើយ។
លោក ហាស់ ម៉ន ជាមេភូមិមួយរូបបាននិយាយថា “យើងមានការសោកស្ដាយដែលគេបណ្ដេញគាត់ចេញពីប្រទេស ព្រោះគាត់មកទីនេះដើម្បីសង្គ្រោះតំបន់នេះ”។ លោកបានបន្ថែមថា អ្នកភូមិភាគច្រើននៅតំបន់នេះក៏គិតដូច្នេះដែរ។
តែទោះជាយ៉ាងណា លោក កែវ នីបូរ៉ា អភិបាលរងស្រុកបានអះអាងថា ញត្តិនេះគឺផុសចេញគំនិតរបស់អ្នកភូមិ។
លោកបាននិយាយថា “ពួកគាត់ [អ្នកភូមិ] ស្ម័គ្រចិត្តធ្វើដូច្នេះដោយខ្លួនឯង។ អាជ្ញាធរមិនពាក់ព័ន្ធឡើយ”។ នៅពេលត្រូវបានសួរថា តើលោកមានច្បាប់ចម្លងនៃញត្តិនេះដែរឬទេ ហើយថា តើអ្នកភូមិប៉ុន្មាននាក់បានផ្ដិតមេដៃគាំទ្រ លោកគ្រាន់តែនិយាយថា ” ខ្ញុំអត់ដឹងទេ”។
ប្រសិនបើញត្តិនេះពិតជាមានការគាំទ្រមែននោះ ម្លេ៉ះរដ្ឋាភិបាលផ្សាយជាសាធារណៈបាត់ទៅហើយ។ គ្មាននរណាម្នាក់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃនិយាយអំពីញត្តិនេះឡើយ នៅប៉ុន្មានថ្ងៃមុននិងក្រោយលោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន ត្រូវបាននិរទេសខ្លួន។
បើនិយាយអំពីទំនប់វារីអគ្គិសនីវិញ គម្រោងនេះកំពុងបោះជំហានទៅមុខហើយ។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលថ្មីៗនេះបានលើកសរសើរអំពីអត្ថប្រយោជន៍ដ៏មានសក្ដានុពលនៃគម្រោងនេះ បានលើកឡើងថា វានឹងគ្មានការសាងសង់ឡើយរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៨។
ប៉ុន្តែក្នុងពេលដំណាលគ្នានេះដែរ ខណៈអ្នកភូមិនៅក្នុងឃុំជំនាប់កំពុងត្រូវបានស្នើឲ្យផ្ដិតមេដៃគាំទ្រការនិរទេសលោក ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន អ្នកភូមិនៅក្នុងឃុំថ្មដូនពៅ ដែលក៏ស្ថិតនៅចំកន្លែងគ្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដែរនោះ កំពុងត្រូវបានស្នើឲ្យគាំទ្រការសិក្សាថ្មីមួយស្ដីអំពីផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងនេះ។
អ្នកស្រី មាជ ពេញ បានរៀបរាប់ពីអ្វីដែលខ្លួនចាំថា “មេភូមិបានមកសួរខ្ញុំថា តើខ្ញុំគាំទ្រការសិក្សានេះឬក៏អត់។ ខ្ញុំនិយាយថា អត់គាំទ្រទេ”។ អ្នកស្រីបាននិយាយបន្តថា “ប្រសិនបើពួកគេសិក្សា វាមានន័យថា ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះនឹងត្រូវសាងសង់ហើយ។ ហើយប្រសិនបើទំនប់នេះត្រូវបានសាងសង់មែននោះ ទឹកនឹងល្អក់ ហើយនឹងបាត់បង់សត្វក្រពើ និងត្រីនាគ ព្រមទាំងព្រៃឈើផងដែរ”។
តែទោះជាយ៉ាងណា ម្ដាយមីងរបស់អ្នកស្រី ពេញ បានផ្ដិតមេដៃគាំទ្រ។
អ្នកស្រី ញៀក ជី មិនអាចអាន និងសរសេរខ្មែរបានឡើយ។ ប៉ុន្តែនៅពេលមេភូមិយកលិខិតមួយច្បាប់ដែលសរសេរជាអក្សខ្មែរមកជួបគាត់ គាត់ក៏បានផ្ដិតមេដៃទៅ។ អ្នកស្រី ជី បាននិយាយថា “ខ្ញុំមិនគាំទ្រទេ ប៉ុន្តែគេប្រាប់ខ្ញុំថា គ្រួសារទាំងអស់សុទ្ធតែផ្ដិតមេដៃរួចហើយ ហេតុដូច្នេះខ្ញុំក៏ផ្ដិតតាមទៅ”។ អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា អ្នកស្រីមិនចង់បាត់បង់ដីដូនតារបស់ខ្លួនឡើយ។ អ្នកស្រីបាននិយាយបន្ថែមទៀតថា “ខ្ញុំធ្វើតាមព្រោះខ្ញុំអត់ចេះអក្សទេ ហេតុដូច្នេះខ្ញុំក៏ធ្វើតាមអ្វីដែលគេបានប្រាប់ទៅ”។
គេមិនអាចទាក់ទងមេភូមិសុំការធ្វើអត្ថាធិប្បាយបានឡើយ ប៉ុន្តែលោក កែវ សារុន មេឃុំថ្មដូនពៅ បានអះអាងថា ភាគច្រើននៃអ្នកភូមិប្រហែល១៥០គ្រួសារក្នុងឃុំរបស់លោកបានគាំទ្រការសិក្សានេះ។ ក្នុងចំណោមអ្នកភូមិចំនួន១០០គ្រួសារដែលលោកបានទៅជួបមានតែ៥គ្រួសារប៉ុណ្ណោះមិនគាំទ្រ។ លោកបាននិយាយថា “យើងមិនបានបង្ខំពួកគាត់ទេ វាគឺជាការស្ម័គ្រចិត្ត”។
តែទោះជាយ៉ាងណា លោក សារុន បានលើកឡើងថា លោកគ្មានលិខិតច្បាប់ចម្លង ឬស្នាមមេដៃឡើយ ព្រោះលោកបានបញ្ជូនទៅមន្ត្រីថ្នាក់ស្រុកបាត់ហើយ។
លោក នីបូរ៉ា បានលើកឡើងទៀតថា លោកអត់ដឹងអំពីលិខិតនេះទេ ប៉ុន្តែថា អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនឹងមកកាន់តំបន់អារ៉ែងដើម្បីចាប់ផ្ដើមធ្វើការវាយតម្លៃអំពីផលប៉ះពាល់ក្នុងពេលឆាប់ៗ៕ ស៊ុយឈាង