ការវិភាគ
កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ គណបក្សប្រឆាំងបានកោតសរសើរការតាក់តែងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតរបស់កម្ពុជា ឡើងវិញថាជាជោគជ័យ ដោយបានបញ្ចប់ការធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះប្រាំបីខែក្រោយពីខ្លួនបានបញ្ចប់ការធ្វើពហិការមិនចូលសភា ជាថ្នូរនឹងការធ្វើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅលើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.)។
ការផាកពិន័យថ្មីចំពោះអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែល “ប្រមាថ” គណបក្សនយោបាយ និងអំណាចថ្មីមិនធម្មតាសម្រាប់មន្រ្តីដើម្បីដកសិទ្ធិគណបក្សនយោបាយ ត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចាត់ទុកថាជាបញ្ហាតូចតាច ខណៈបំបែកបានការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លើស្ថាប័នដែលរងការចោទប្រកាន់ថា បានជួយសម្រួលការលួចបន្លំក្នុងការបោះឆ្នោតចាប់តាំងពីស្ថាប័ននេះបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨មក។
ប៉ុន្តែសេចក្តីបកស្រាយមួួយលើច្បាប់ គ.ជ.ប. ដែលបានចេញកាលពីថ្ងៃសៅរ៍រួមជាមួយនឹងច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មី បានលើកឡើងពីភាពមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងវិធានគ្រប់គ្រងស្ថាប័ន ដែលអាចធ្វើឲ្យបាត់បង់ឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន ទោះបីជាស្ថាប័ននេះមានសមាសភាពមកពីគណបក្សពីរចូលរួមក្ដី។
យោងតាមមាត្រាមួយដែលត្រូវបានដាក់បន្ថែមទៅក្នុងច្បាប់ គ.ជ.ប. នៅក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃការពិភាក្សា មុនពេលបញ្ចប់ការធ្វើសេចក្ដីព្រាងកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូបញ្ជាក់ថា ប្រតិបត្តិការរបស់ផ្នែករដ្ឋបាលនៃគ.ជ.ប. ពេលនេះត្រូវតែមានការអនុម័តដោយអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ច្បាប់ គ.ជ.ប. ថ្មីនេះចែងនៅក្នុងមាត្រាដាច់ដោយឡែកថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវជាអ្នកចេញអនុក្រឹត្យដើម្បីតែងតាំងអគ្គលេខាធិការ និងអគ្គលេខាធិការរងរបស់ គ.ជ.ប. ហើយក៏ដើម្បីគ្រប់គ្រង “ការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់ គ.ជ.ប.” ផងដែរ។
លោក គល់ បញ្ញា ប្រធានគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (ខុមហ្វ្រែល) បានពន្យល់ថា តាមច្បាប់ចាស់ ក្រុមប្រឹក្សានាយករបស់ គ.ជ.ប. ជាអ្នកគ្រប់គ្រងអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់ខ្លួនដោយផ្ទាល់ និងជាអ្នកចេញបទបញ្ជាឲ្យ គ.ជ.ប. អនុវត្តសេចក្ដីសម្រេចដែលខ្លួនបានធ្វើដោយមានសេរីភាព។
លោកបានមានប្រសាសន៍នៅសប្ដាហ៍នេះថា “តាមបទប្បញ្ញត្តិដែលមានស្រាប់ គ.ជ.ប. គឺជាអ្នកចេញសេចក្ដីសម្រេចផ្ទាល់លើអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន ប៉ុន្តែពេលនេះមិនដូច្នោះទេ។ ពេលនេះរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងរឿងនោះតាមរយៈអនុក្រឹត្យ។ តើអស់លោកធ្វើសេចក្ដីសម្រេចយ៉ាងម៉េច ការងាររដ្ឋបាលរបស់អស់លោកដំណើរការយ៉ាងម៉េច ការគ្រប់គ្រងទាំងអស់របស់អស់លោក ហើយការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចនៅក្នុងអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន ត្រូវធ្វើឡើងដោយអនុក្រឹត្យ”។
លោកបានប្រៀបប្រដូចប្រព័ន្ធថ្មីនេះទៅនឹងក្រុមហ៊ុនមួយដែលប្រធានផ្នែកប្រតិបត្តិការ (COO) មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះក្រុមប្រឹក្សានាយករបស់ក្រុមហ៊ុននោះ។ លោកបានបន្តថា ស្ថានភាពបែបនេះអាចនឹងដកសិទិ្ធអំណាចពីសមាជិក គ.ជ.ប. បួនរូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងសមាជិកអព្យាក្រឹតទី៩ ប្រសិនបើពួកគេចេញសេចក្ដីសម្រេចណាមួយដែលមិនគាំទ្រដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកបានលើកឡើងបន្តថា “ឧបមាថា អគ្គលេខាធិការដ្ឋានដែលជា COO និងគ.ជ.ប. ដែលជាក្រុមប្រឹក្សានាយក ខ្វែងគំនិតគ្នា។ ប្រសិនបើក្រុមប្រឹក្សានាយកគ្មានអំណាចលើ COO ដែលស្ថិតក្រោមចំណុះរបស់រដ្ឋាភិបាលទេនោះ អស់លោកសាកស្រមៃទៅមើលថា តើវានឹងដំណើរការយ៉ាងម៉េច”។
លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាអ្នកចរចាមួយរូបរបស់គណបក្សប្រឆាំងអំឡុងពេលធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ បានមានប្រសាសន៍ថា បទប្បញ្ញត្តិនេះបានធ្វើឲ្យក្រុមការងាររបស់លោកមានការនឿយណាយ និងនាំឲ្យមានការពិភាក្សាយ៉ាងយូរ ហើយបានបញ្ចប់ដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសន្យាថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងមិនជំទាស់សេចក្ដីសម្រេចនានាឡើយ។
លោកបានពន្យល់ថា “គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនយល់ស្របនឹងរឿងនោះទេ ហើយបាននិយាយថា វាគួរតែចែងយ៉ាងច្បាស់ថា គ.ជ.ប. មិនគួររងការបំពានដោយអនុក្រឹត្យដែលចេញដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីឡើយ ប្រសិនបើវានៅតែជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ វាអាចធ្វើឲ្យស្ថាប័ននេះនៅតែស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងយ៉ាងតឹងរ៉ឹង អស់លោកអាចនិយាយបានថា វាមិនឯករាជ្យ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានពន្យល់ថា វាជានីតិវិធីរដ្ឋបាល។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីគ្មានសិទ្ធិថាមិនចុះហត្ថលេខាលើសំណើសុំពី គ.ជ.ប. នោះទេ។វាត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈការធានាអះអាងពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា”។
ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកបរិច្ចាគដល់គ.ជ.ប.?
ច្បាប់ថ្មីនេះក៏អាចធ្វើឲ្យមានការបង្អាក់ដល់ប្រតិបត្តិការរបស់គ.ជ.ប.ផងដែរ ព្រោះវាតម្រូវថា ប្រាក់ដែលគេជំនួយមកឲ្យ គ.ជ.ប. ឥឡូវនេះត្រូវតែឆ្លងកាត់ថវិកាជាតិដែលត្រូវបានអនុម័តដោយសភាគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅរៀងរាល់ខែធ្នូ។ ច្បាប់ចាស់ដែលគ្រប់គ្រងស្ថាប័នបោះឆ្នោតអនុញ្ញាតឲ្យជំនួយបរទេសអាចទៅដល់ដៃគ.ជ.ប.ដោយផ្ទាល់។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ប្រធានគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជាហៅកាត់ថានិកហ្វិកបានលើកឡើងថា លោកមានការព្រួយបារម្ភចំពោះបទប្បញ្ញត្តិថ្មីនេះដែលប្រាក់គេជំនួយមកឲ្យគ.ជ.ប.ត្រូវរាប់បញ្ចូលក្នុងថវិកាជាតិ ហើយថវិកាទាំងនេះត្រូវបញ្ចូលទៅក្នុងគណនីរបស់គ.ជ.ប.នៅក្នុងរតនាគារជាតិនោះ។
លោក ពុទ្ធា បានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើគ.ជ.ប.អព្យាក្រឹត្យ ថវិការបស់គ.ជ.ប.គួរតែមានផ្លូវពីរ។ ផ្លូវទី១ អាចត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល ដោយរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែ ផ្លូវមួយទៀតនោះគ.ជ.ប.គួរតែមានថវិកាឯករាជ្យផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បី អនុញ្ញាតឲ្យម្ចាស់ជំនួយអាចផ្តល់ការគាំទ្រដោយផ្ទាល់”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ទេព នីថា អគ្គលេខាធិការគ.ជ.ប.បច្ចុប្បន្នបានលើកឡើងថា មូលនិធិរបស់ម្ចាស់ជំនួយស្ទើរទាំងអស់ជានិច្ចកាលតែងតែឆ្លងកាត់ថវិកាជាតិ ហើយថាការរៀបចំបែបនេះមិនដែលប៉ះពាល់ដល់លទ្ធភាពរបស់ស្ថាប័នបោះឆ្នោតក្នុងការអនុវត្តគម្រោង និងការធ្វើកំណែទម្រង់ដែលត្រូវបានសម្រេចដោយក្រុមប្រឹក្សារបស់ខ្លួននោះឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ការអនុវត្តរបស់យើងគឺប្រើថវិកាជាតិ។ នៅពេលមានការផ្តល់ជំនួយសម្រាប់គម្រោងដែលចំណាយថវិការបស់រដ្ឋាភិបាលនោះ គ.ជ.ប. បានបង្វែរថវិការបស់រដ្ឋាភិបាលចូលរដ្ឋ”។
លោក ទេព នីថា បានលើកឡើងទៀតថា ឥឡូវនេះ គ.ជ.ប.ទំនងជានឹងទទួលបានប្រាក់របស់ខ្លួនពីថវិកាជាតិក្នុងចំនួនសរុបផ្តាច់តែម្តង ហើយ គ.ជ.ប. អាចចំណាយថវិកាទាំងនេះលើគម្រោងរបស់ខ្លួនតាមចិត្តចង់។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ”សម្រាប់ច្បាប់ថ្មី បើនិយាយពាក់ព័ន្ធនឹងថវិកាស្វយ័តវាហាក់បីដូចជា គ.ជ.ប.ថ្មីអាចកាន់ប្រាក់ ហើយចំណាយទៅលើអ្វីៗតាមចិត្តចង់។ យើងមិនដែលមានបញ្ហាណាមួយក្នុងការដកប្រាក់ពីរតនាគារជាតិឡើយ។ ខ្ញុំគិតថា គ.ជ.ប. ក៏នឹងគ្មានបញ្ហាដែរ”។
លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើងថា វិធានការនេះនឹងរារាំងរដ្ឋាភិបាលពីការធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដល់គម្រោងរបស់គ.ជ.ប.តាមរយៈការផ្អិបថវិកាទុក ចំណែកឯនិយាយទាក់ទងនឹងថវិកាជាតិវិញ គេមិនអាចបញ្ជាក់បានឡើយ ថា តើគ.ជ.ប.នឹងចំណាយប្រាក់ដែលខ្លួនទទួលបានដោយរបៀបណានោះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលវាត្រូវបានអនុម័ត ពួកគេមិនចាំបាច់រង់ចាំសម្រាប់ការអនុម័តបន្ថែមឡើយ។ ពួកគេនឹងត្រូវបានផ្តល់ឲ្យនូវប្រាក់សរុបក្នុងចំនួនដ៏ច្រើន។ គ្មាននីតិវិធីដើម្បីរារាំងគ.ជ.ប.មិនឲ្យដកប្រាក់ដែលខ្លួនចង់ដកនោះឡើយ”។
សមាជិកអព្យាក្រឹត្យ
ទោះបីជាគ.ជ.ប.ថ្មីនឹងត្រូវបង្កើតឡើងក៏ដោយ ប៉ុន្តែ មកទល់ពេលនេះ គេមិនទាន់ឃើញមានការលេចចេញជារូបរាងអ្វីនៅឡើយទេ។ជំពូកចុងក្រោយនៃច្បាប់បោះឆ្នោតចែងថា គ.ជ.ប.បច្ចុប្បន្ននឹងបន្តតួនាទីរបស់ខ្លួនរហូតទាល់តែក្រុមប្រឹក្សារបស់គ.ជ.ប.ថ្មី ត្រូវបានតែងតាំង។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវតែមានការឯកភាពគ្នាចំពោះសមាជិកចុងក្រោយរបស់គ.ជ.ប.បន្ទាប់ពីមានការជ្រើសរើសសមាជិកចំនួនបួនរូបរបស់ខ្លួនរួច។ហើយលោកស្រី ពុង ឈីវកេក ប្រធានអង្គការលីកាដូបានទទួលយកតំណែងនេះកាលពីឆ្នាំមុននៅក្នុងលក្ខខណ្ឌមួយមិនទាន់ដាច់ស្រេច។
លោកស្រី ពុង ឈីវកេក ដែលគេតម្រូវឲ្យបោះបង់ចោលសញ្ជាតិកាណាដា និងបារាំងដើម្បីទទួលយកតំណែងដ៏សំខាន់នេះបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា លោកស្រីនឹងមិនសម្រេចថា តើត្រូវទទួលយកតំណែងនេះ ឬក៏អត់ឡើយរហូតទាល់តែសភាអនុម័តច្បាប់ជាមុនសិន។ លោកស្រីបានលើកឡើងតាមរយៈអីុម៉ែលមួយថា “ខ្ញុំសូមមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយណាមួយឡើយ ប្រសិនបើច្បាប់នៅមិនទាន់អនុម័តនោះ”។
ប្រសិនបើលោកស្រី ពុង ឈីវកេក បដិសេធមិនទទួលយកតំណែងនេះ គេនឹងរៀបចំការចរចាសារជាថ្មីឡើងវិញ ដើម្បីជ្រើសរើសបេក្ខភាពទី៩ថ្មីដើម្បីបង្កើត គ.ជ.ប. ថ្មីដោយធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងមានការព្រួយបារម្ភសារជាថ្មីខ្លាចក្រែងស្ថាប័នបោះឆ្នោតថ្មីនេះស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទៀត៕សុខុម និង ស៊ុយឈាង