30 C
Phnom Penh

រដ្ឋាភិបាល​​​រង​​​ការ​​​រិះ​​​គន់​​​ដោយសារ​​​ភាព​​​​​​អសកម្ម បន្ទាប់​​​ពី​​​​​​មាន​​​បទ​​​ចោទ​​​ប្រឆាំង​​​នឹង​​​កម្មាភិបាល​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

ក្រុម​​​សិទ្ធិ​​​មនុស្ស​​​គ្រាំទ្រ​​​ដោយ​​​សហរដ្ឋអាមេរិក​​​ និង​​​អ្នក​​​ឃ្លាំមើល​​​​​​តុលាការ​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​ បាន​​​រិះ​​​គន់​​​ដាច់​​​ដោយ​​​ឡែក​​​ពី​​​គ្នា​​​ចំពោះ​​​រដ្ឋាភិបាល​​​កម្ពុជា​​​ និង​​​អង្គការ​​​សហប្រជាជាតិ​​​កាលពី​​​ម្សិល​​​មិញ​​​ ទៅ​​​លើ​​​ការ​​​ខក​​​ខាន​​​​​​មិន​​​បាន​​​ចាប់​​​ខ្លួន​​​ បន្ទាប់​​​ពី​​​មាន​​​បទ​​​ចោទ​​​កំបាំង​​​មុខ​​​​​​ប្រឆាំង​​​នឹង​​​អតីត​​​មេបញ្ជាការ​​​កង​​​ទ័ព​​​ជើង​​​ទឹក​​​ មាស មុត​​​ និង​​​មេស្រុក​​​ អុឹម ចែម កាលពី​​​ថ្ងៃ​​​ទី៣ ខែ​​​មីនា។

នៅក្នុង​​​របាយ​​​ការណ៍​​​ខ្លីម​​​ួយ អង្គ​​​ការ​​​ផ្តួច​​​ផ្តើម​​​គំនិត​​​យុត្តិធម៌សង្គម​​​បើក​​​ចំហ​​​ បាន​​​និយាយ​​​ថា ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​ខ្វះ​​​តម្លា​​​ភាព​​​នៅ​​​ក្នុង​​​អង្គជំនុំ​​​ជម្រះ​​​វិសាមញ្ញក្នុង​​​តុលាការ​​​កម្ពុជា​​​ (អ.វ.ត.ក.) នោះ វា​​​មិន​​​អាច​​​ដឹង​​​ថា េហតុ​​​អ្វី​​​ពុំមាន​​​ការ​​​ចាប់​​​ខ្លួន​​​ ចាប់​​​តាំង​​​ពី​​​មាន​​​បទ​​​ចោទ​​​ចេញ​​​ដោយ​​​ លោក ម៉ាក ហាម៉ុន សហចៅក្រម​​​ស៊ើប​​​អង្កេត​​​អន្តរជាតិ​​​​​​នៅ​​​ក្នុង​​​សំណុំរឿង​​​ ០០៣ និង០០៤ ដែល​​​ជំទាស់​​​​​​ដោយ​​​រដ្ឋាភិបាលនោះ​​​ទេ​​​។

របាយការណ៍អង្គ​​​ការ​​​ផ្តួច​​​ផ្តើម​​​គំនិត​​​យុត្តិធម៌សង្គម​​​បើក​​​ចំហ​​​ បាន​​​និយាយ​​​ថា “ជាក់​​​ស្តែង​​​ យ៉ាង​​​ហោច​​​ណាស់​​​មានដីកា​​​ចាប់ខ្លួន​​​មួយ​​​ ចេញ​​​ក្នុង​​​សំណុំ​​​រឿង​​​ ០០៣ និង​​​ ០០៤​​​ ដោយ​​​ចៅ​​​ក្រម​​​ ហាម៉ុន ប៉ុន្តែ មិន​​​ត្រូវ​​​​​​គោរព​​​ ឬ​​​អនុវត្ត​​​ដោយ​​​ប៉ូលិស​​​យុត្តិធម៌ទេ​​​”។

របាយ​​​ការណ៍​​​នោះ​​​បាន​​​បន្ត​​​ថា “តម្លា​​​ភាព​​​មិន​​​គ្រប់​​​គ្រាន់​​​របស់​​​តុលាការ​​​ ដែល​​​ទាក់​​​ទង​​​នឹង​​​កង្វះ​​​ខាត​​​កិច្ច​​​សហ​​​ប្រតិបត្តិការក្នុងការ​​​អនុវត្ត​​​បទ​​​បញ្ជា​​​តុលាការ​​​ មិន​​​អាច​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​ដឹង​​​ថា តើ​​​ប៉ូលិស​​​យុត្តិធម៌​​​បដិសេធ​​​ទាំង​​​ស្រុង​​​មិន​​​អនុវត្ត​​​ដីកា​​​នោះ​​​  យក​​​លេស​​​ចំពោះ​​​ការ​​​ខក​​​ខាន​​​បែប​​​ហ្នឹង​​​ បាន​​​អូស​​​បន្លាយ​​​ពេល​​​វេលា​​​ ឬ​​​រារាំង​​​ការ​​​ចេញ​​​ដីកា​​​បែប​​​ហ្នឹង​​​ ដោយ​​​បញ្ជាក់​​​ជាមុន​​​នូវ​​​ភាព​​​មិន​​​​​​សុខចិត្ត​​​​​​អនុវត្ត​​​ដីកា​​​ឬ​​​យ៉ាង​​​ណា​​​នោះ​​​ទេ​​​​​​”។

​​​របាយការណ៍​​​នោះ​​​បន្ត​​​ថា “ទោះជា​​​យ៉ាង​​​ណា​​​ក៏​​​ដោយ​​​ សេចក្តី​​​ពិស្តារ​​​មិន​​​​​​​​​​​​ផ្លាស់​​​ប្តូរ​​​លក្ខណៈ​​​មូលដ្ឋាន​​​ ឬ​​​​​​ផលប៉ះ​​​ពាល់​​​​​​នៃ​​​ការ​​​មិន​​​សហការ​​​នោះ​​​ទេ​​​។​​​ មិន​​​មាន​​​ការ​​​ដោះ​​​សារ​​​ និង​​​មិន​​​មាន​​​ដើម​​​ចម​​​សម្រាប់​​​ការ​​​បដិសេធ​​​របស់​​​ប៉ូលិស​​​យុត្តិធម៌​​​ក្នុង​​​ការ​​​មិន​​​អនុវត្ត​​​បទ​​​បញ្ជា​​​តុលាការ​​​ឡើយ​​​”។​​​

លោក ម៉ៅ​​​ ច័ន្ទ​​​តារា​​​ ដែល​​​ទទួល​​​បន្ទុក​​​ប៉ូលិស​​​នៅ​​​ អ.វ.ត.ក. បាន​​​បដិសេធ​​​មិន​​​​​​ធ្វើអត្ថាធិប្បាយ​​​នៅ​​​ពេល​​​សួរ​​​អំពី​​​សំណុំ​​​រឿង​​​នោះ​​​កាលពី​​​ម្សិលមិញ។​​​ លោក នេត្រ ភត្រា អ្នក​​​នាំ​​​ពាក្យ​​​​​​សាលា​​​ក្តី​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​ ​​​ក៏​​​បាន​​​បដិសេធ​​​មិន​​​ពន្យល់​​​ថា ហេតុ​​​អ្វី​​​ក៏មិនមាន​​​ការ​​​ចាប់​​​ខ្លួន​​​នោះ​​​ដែរ។

លោក​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “សហ​​​ចៅក្រមស៊ើប​​​អង្កេត​​​កំពុង​​​ធ្វើ​​​ការ​​​ក្នុង​​​សំណុំ​​​រឿង​​​នោះ​​​ ប៉ុន្តែ លើស​​​ពីនេះ​​​ទៅ​​​ទៀត​​​ មិន​​​មានព័ត៌មាន​​​បច្ចុប្បន្ន​​​ភាព​​​ទេ​​​”។​​​

នៅ​​​ក្នុង​​​សេចក្តី​​​ថ្លែង​​​ការណ៍​​​ដាច់​​​ដោយ​​​ឡែក​​​មួយ អង្គការ​​​ឃ្លាំ​​​មើល​​​សិទ្ធិ​​​មនុស្ស​​​ Human Rights Watchបាន​​​អំពាវ​​​នាវ​​​​​​​​​​​​ដល់​​​អង្គការ​​​សហប្រជាជាតិ​​​ដែល​​​បាន​​​យល់​​​ព្រម​​​គ្រាំទ្រ​​​ អ.វ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.ត.ក. នៅ​​​ក្នុង​​​ឆ្នាំ​​​២០០៣​​​ ឲ្យ​​​ដក​​​ខ្លួន​​​ចេញពី​​​តុលាការ​​​ ប្រសិន​​​បើ​​​រដ្ឋាភិបាល​​​បន្ត​​​រារាំង​​​ការ​​​កាត់​​​ទោស​​​លោក​​​ មាស មុត​​​ និង​​​អ្នកស្រី អុឹម ចែម។

លោក ប្រែ៊ត អាដាម នាយក​​​អាស៊ី​​​​​​សម្រាប់​​​​​​អង្គការ​​​ឃ្លាំ​​​មើល​​​សិទ្ធិ​​​មនុស្ស​​​ Human Rights Watchត្រូវ​​​បាន​​​ដក​​​ស្រង់​​​សម្តី​​​នៅ​​​ក្នុង​​​របាយករាណ៍​​​ថា “ការ​​​បដិសេធ​​​របស់​​​រដ្ឋាភិបាល​​​កម្ពុជា​​​ដោយ​​​មិន​​​សហការ​​​នាំ​​​មេដឹក​​​នាំ​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​មក​​​កាត់​​​ទោស​​​នៅ​​​តុលាការ​​​ដែល​​​គាំទ្រ​​​ដោយ​​​អង្គការ​​​សហ​​​ប្រជាជាតិ​​​ នឹង​​​ជា​​​ជម្រើស​​​ចុង​​​ក្រោយ​​​បន្ទាប់​​​ពី​​​ការ​​​រារាំង​​​ ការ​​​ពន្យារ​​​ពេល​​​ និង​​​អំពើ​​​ពុក​​​រលួយ​​​ អស់​​​រយៈ​​​ពេល​​​ជាច្រើន​​​ឆ្នាំ​​​កន្លង​​​មក​​​នេះ​​​”។​​​

លោក ប្រែ៊ត អាដាម បាន​​​និយាយ​​​​​​ថា “​​​ប្រសិន​​​បើ​​​រដ្ឋាភិបាល​​​ខក​​​ខាន​​​មិន​​​ចាត់​​​ការ​​​ឲ្យ​​​បាន​​​ឆាប់​​​រហ័ស​​​ទៅ​​​លើ​​​បទ​​​ចោទ​​​របស់​​​ចៅ​​​ក្រម​​​ទេ​​​​​​ ដូច្នេះ ល្មម​​​ដល់​​​ពេល​​​អង្គការ​​​សហប្រជាជាតិ​​​បញ្ចប់​​​ការ​​​ចូល​​​រួម​​​របស់​​​ខ្លួន​​​ ហើយ​​​ប្រទេស​​​ផ្តល់​​​ជំនួយ​​​ត្រូវ​​​ឈប់​​​ផ្តល់​​​មូលនិធិ​​​ដល់​​​តុលាការ​​​នេះ​​​។ ការ​​​បន្ត​​​គាំទ្រ​​​គឺ​​​គ្រាន់​​​តែ​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​មាន​​​យុត្តិធម៌​​​​​​ចំអកលេង​​​សើច​​​សម្រាប់​​​ជន​​​រង​​​គ្រោះ​​​ និង​​​ក្រុម​​​គ្រួសារ​​​របស់​​​គេ​​​រាប់​​​លាន​​​នាក់​​​ប៉ុណ្ណោះ​​​”។

នៅ​​​ក្នុង​​​សេចក្តី​​​ថ្លែង​​​ការណ៍​​​របស់​​​ខ្លួន​​​ អង្គ​​​ការ​​​ផ្តួច​​​ផ្តើម​​​គំនិត​​​យុត្តិធម៌សង្គម​​​បើក​​​ចំហ​​​ បាន​​​និយាយ​​​ថា ការ​​​ខក​​​ខាន​​​របស់​​​អង្គការ​​​សហប្រជាជាតិ​​​ និង​​​មន្ត្រី​​​អន្តរជាតិ​​​របស់​​​តុលាការ​​​ក្នុង​​​ការ​​​មិន​​​ដោះ​​​ស្រាយ​​​បញ្ហាជា​​​សាធារណៈ​​​​​​ គឺ​​​ “គួរឲ្យហួសចិត្ត”។

សេចក្តី​​​ថ្លែងការណ៍​​​និយាយ​​​ថា “​​​ដំណើរ​​​ការ​​​ទៅ​​​មុខ​​​ ហាក់​​​ដូច​​​ជា​​​គ្មាន​​​អ្វី​​​ខុស​​​កើត​​​ឡើង​​​ ពួក​​​គេ​​​លើក​​​ឡើង​​​អំពី​​​ក្តី​​​បារម្ភ​​​ថា តើ​​​ពួក​​​គេ​​​មាន​​​​​​ឆន្ទៈ​​​ ឬសមត្ថភាព​​​អនុវត្ត​​​កិច្ច​​​ព្រម​​​ព្រៀង​​​នោះ​​​ និង​​​ថា​​​តើ​​​ពួក​​​គេ​​​អាច​​​បើក​​​សវនាការ​​​ដោយ​​​កំបាំង​​​មុខ​​​ ដើម្បី​​​ចៀស​​​វាង​​​ការ​​​ដោះ​​​ស្រាយ​​​បញ្ហា​​​ពិត​​​ប្រាកដ​​​ទាក់​​​ទង​​​នឹង​​​ការ​​​ជ្រៀត​​​ជ្រែក​​​ផ្នែក​​​នយោបាយ​​​ ឬ​​​យ៉ាង​​​ណា​​​ទេ”។

លោក​​​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​​​ ហ៊ុន សែន បាន​​​ថ្លែង​​​ម្តង​​​ហើយ​​​ម្តង​​​ទៀត​​​អំពី​​​ការ​​​ជំទាស់​​​របស់​​​លោក​​​ទៅ​​​នឹង​​​សំណុំ​​​រឿង ​​​០០៣ និង​​​០០៤ ដោយ​​​អះ​​​អាង​​​ថា ការ​​​បន្ត​​​កាត់​​​ទោស​​​អតីត​​​មន្ត្រី​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​អាច​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​មាន​​​អស្ថិរភាព​​​ហិង្សា​​​ឡើង​​​វិញ​​​។​​​

លោក មាស មុត ដែល​​​ជាប់​​​ចោ​​​ទពី​​​បទ​​​សម្លាប់​​​កម្មាភិបាល​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​ ជា​​​មួយ​​​នឹង​​​ជន​​​ជាតិ​​​វៀតណាម​​​ ថៃ និង​​​ជន​​​បរទេស​​​ដទៃ​​​ទៀត​​​ ដែល​​​ចាប់​​​ខ្លួន​​​បាន​​​នៅ​​​ដែន​​​សមុទ្រ​​​ និង​​​អ្នក​​​ស្រី​​​ អឹុ​ម ចែម ដែល​​​ជាប់​​​សង្ស័យ​​​ថា បាន​​​អនុវត្ត​​​វិសុទ្ធិកម្ម​​​នៅ​​​តំបន់​​​ពាយព្យ​​​ បាន​​​សម្តែង​​​ការ​​​​​​បារម្ភ​​​តិ​​​ច​​​តួច​​​ចំពោះ​​​បទ​​​ចោទ​​​នោះ​​​។

សួរ​​​កាល​​​ពី​​​ដើម​​​ខែ​​​នេះថា គាត់​​​បាន​​​គិត​​​យ៉ាង​​​ណាចំ​​​ពោះបទ​​​ចោទនោះ លោក មាស​​​ មុត បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា លោក​​​​​​​​​បារម្ភ​​​ខ្លាំង​​​នឹងការ​​​ដាំ​​​ដុះ​​​របស់​​​លោក​​​ក្នុង​​​ខេត្ត​​​បាត់ដំបង។​​​ អ្នកស្រី អឹុម ចែម​​​ បាន​​​​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា ចៅ​​​ក្រម​​​ ​​​ហាម៉ុន គួរ​​​ត្រូវ​​​ជាប់​​​គុក​​​​​​ដោយ​​​សារ​​​តែចេញ​​​បទ​​​ចោទ​​​នោះ៕​​​(រាយការណ៍​​​បន្ថែម​​​ដោយ ឃួន ណារីម) រើន​​​

 

© 2023, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស