នៅពេលដែលស្រឡាងអ្នកលឿងត្រូវបញ្ចប់នៅថ្ងៃនេះ អ្នកសុំទាននិងអ្នកលក់ដូររាប់រយនាក់នឹងចែកផ្លូវគ្នាស្វែងរកប្រភពចំណូលផ្សេងទៀត
ស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្តាល- មុននឹងព្រះអាទិត្យបញ្ចេញពន្លឺទៅលើកំពង់ចម្លងអ្នកលឿងរៀងរាល់ព្រឹកនោះ អ្នកដំណើរចាប់ផ្តើមធ្វើដំណើរមកដល់តាមរថយន្តក្រុង រថយន្តធុនតូចៗ ម៉ូតូនិងតាមរទេះសេះ។នៅលើច្រកចូលនៃច្រាំងទន្លេ ច្រវាក់ដែលលើកចងពីបង្គោលស៊ីម៉ងត៍មួួយទៅបង្គោលស៊ីម៉ងត៍មួយរាំងយានយន្តទាំងអស់ឲ្យចត។ ហើយនៅទីនោះ មុននឹងម៉ាស៊ីនរថយន្តត្រូវពន្លត់ អ្នកដើរលក់អីវ៉ាន់រត់ស្រមក។
ក្មេងជំទង់ៗចោមរោមរថយន្ត ដោយលក់ភេសជ្ជ ស្ករគ្រាប់និងបារី។ ស្ត្រីវ័យចាស់ៗដើរប្រជ្រៀតតាមចន្លោះរថយន្តស្អេកស្កះ ដោយទូលថាសចង្រិត កន្តេះឡង់ ឬម្លូ។ មានវ៉ែនតាសម្រាប់លក់។មានពងមាន់ពងទា ឌីវីឌី នំនិងឆ្កែតុកតាងក់ក្បាលមុជងើបៗ។
ហើយបន្ទាប់មកមានអ្នកសុំទាន គឺក្មេងតូចៗដែលហៀរសំបោរ មានក្អែល បុរសងងឹតភ្នែកដែលបញ្ចេញស្នាមញញិមពព្រាយ និងស្ត្រីវ័យចំណាស់មានកម្លាំងខ្សោយដែលបានរស់រានមានជីវិតពីសង្គ្រាមស៊ីវិល និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ត្រឹមតែមកសុំទានពីមនុស្សចម្លែកប៉ុណ្ណោះ។
មានចម្ងាយប្រហែល៦០គីឡូម៉ែត្រភាគអគ្នេយ៍នៃក្រុងភ្នំពេញ ដែលទន្លេមេគង្គបំបែកខេត្តកណ្តាលពីខេត្តព្រៃវែងនោះ កំពង់ចម្លងអ្នកលឿង ធ្វើឲ្យអ្នកដំណើររាប់ពាន់នាក់ក្លាយជាអ្នកប្រើប្រាស់ទំនិញប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងពេលដែលពួកគេតម្រង់ជួរចាំឆ្លងស្រឡាង។
តំបន់នេះបានក្លាយជាផ្ទះទី២សម្រាប់អ្នកដែលលក់ដូរនិងសុំទានពីអ្នកដំណើរ។ ពួកគេភាគច្រើនឈរហាលថ្ងៃនៅទីនោះរាល់ថ្ងៃ ដោយធ្វើតាមឪពុកម្តាយរបស់គេ។ ក្រុមគ្រួសារខ្លះបានមកដល់ទីនេះ ក្នុងពេលដែលសេវាស្រឡាងចាប់បន្តឡើងវិញក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។ ឥឡូវនេះ ពួកគេត្រូវទៅកន្លែងផ្សេងវិញ។
ចម្ងាយពីរបីគីឡូម៉ែត្រពីទន្លេខាងលើគឺភាពរញ៉េរញ៉ៃនៃការចតស្រឡាងនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងបើកសម្ពោធឲ្យប្រើប្រាស់ស្ពាន ត្សឹបាសាថ្ងៃនេះ ជាស្ពានខ្សែកាបយោងដែលចំណាយទឹកប្រាក់សាងសង់ចំនួន១២៧លានដុល្លារ ដែលនឹងកាត់បន្ថយរយៈពេលធ្វើដំណើរយ៉ាងសំខាន់ពីក្រុងភ្នំពេញទៅកាន់ក្រុងហូជីមិញ ហើយនឹងបំពេញចន្លោះសំខាន់ក្នុងគម្រោងយន្តបថ ដែលនឹងតភ្ជាប់ក្រុងហូជីមិញទៅកាន់ក្រុងបាងកក តាមច្រកប៉ោយប៉ែត។
ចំពោះអ្នកដែលរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវីតតាមកំពង់ចម្លងនេះ ស្ពានថ្មីនេះ តំណាងឲ្យការបញ្ចប់នៃសករាជនេះ។
ជូ ណាង អាយុ៦៧ឆ្នាំ ដែលលក់ដូរនៅកំពង់ចម្លងនេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ បានមានប្រសាសន៍ថា “ឥឡូវខ្ញុំមិនដឹងធ្វើអ្វីទេ នៅពេលដែលស្រឡាងឈប់ឆ្លងកាត់នោះ រថយន្តនឹងឈប់មកទីនេះ ហើយខ្ញុំនឹងមិនអាចលក់អីវ៉ាន់ឲ្យនរណាទៀតបានទេ”។
ជាអ្នកលក់ជាប់លាប់នៅឯអ្នកលឿង ចាប់តាំងពីកំពង់ចម្លងនេះ បានបើកឡើងវិញក្រោយពីការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហមនោះ អ្នកស្រី ណាង បានអង្គុយនៅលើកន្លែងខ្ពស់មួយនៅទីនេះ។ អ្នកស្រីអង្គុយតាមច្រកចន្លោះរថយន្ត ដែលបើកចូលមកដោយញញិមញញែមនៅពីក្រោយស្លឹកម្លូមូរយ៉ាងស្អាត ដែលអ្នកស្រីត្រូវលក់ដុំទៅឲ្យស្ត្រីផ្សេងទៀត ហើយបន្ទាប់មកស្ត្រីទាំងនោះដើរលក់តាមចន្លោះរថយន្តទាំងឡាយ។
កើតនៅទីនេះក្នុងស្រុកលើកដែក ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០នោះ អ្នកស្រី ណាង ឆ្លងកាត់រយៈពេលបីខុសៗគ្នា គឺយុវវ័យ សង្គ្រាម និងលក់ដូរនៅកំពង់ចម្លង។ អ្នកស្រីបានចំណាយពេលច្រើននៅឯកំពង់ចម្លងអ្នកលឿង។ អ្នកស្រីរំឭកឡើងវិញនូវការទម្លាក់គ្រាប់បែកកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៣ លើកំពង់ចម្លងអ្នកលឿងដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ប្តីរបស់អ្នកស្រីត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅនៅឆ្នាំ១៩៧៨ មិនដែលឃើញវិលត្រឡប់មកវិញទេ ហើយកងទ័ពវៀតណាម ដែលឆ្លងកាត់តាមទន្លេមេគង្គនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះមុននឹងការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហម។
អ្នកស្រី បាននិយាយដល់ថ្ងៃមួយនៃចុងឆ្នាំ១៩៧៨ថា “ដំបូងខ្ញុំភ័យ ប៉ុន្តែ អ្នកដែលចេះនិយាយភាសាវៀតណាមបានប្រាប់ខ្ញុំថា មិនចាំបាច់ភ័យព្រួយអីទេ ពីព្រោះពួកគេមកជួយរំដោះយើង”។
ក្នុងខណៈដែលអនុស្សាវរីយ៍ដ៏រស់រវើក ឥឡូវនេះស្ថិតនៅឆ្ងាយដាច់សង្វែងក៏ដោយ ក៏ជាពេលដែលអ្នកស្រី ណាង នឹងចាកចេញទៅដោយសេចក្តីសប្បាយរីករាយក្នុងដំណាក់កាលជីវិតទី៤ដែរ។ អ្នកស្រី បានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំនឹងឲ្យកូនចៅមើលថែទាំខ្ញុំម្តងវិញ”។
ទោះបីជាអ្នកស្រីមិនមានការក្នក់ចិត្តនឹងស្ពាន ដែលនឹងបង្ខំឲ្យអ្នកស្រីត្រូវផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែងក៏ដោយ ក៏ពេលវេលានៃការបើកសម្ពោធឲ្យប្រើប្រាស់ស្ពាន រយៈពេលមួយសប្តាហ៍មុនចូលឆ្នាំខ្មែរ គឺគួរឲ្យខកចិត្ត។ ពេលចូលឆ្នាំខ្មែរនិងភ្ជុំបិណ្ឌ ចរាចរណ៍ណែនណាន់តាន់តាប់កើតឡើងនៅឯកំពង់ចម្លងអ្នកលឿង ក្នុងពេលដែលក្រុមគ្រួសាររាប់ពាន់នាក់ ត្រូវចាកចេញពីក្រុងភ្នំពេញឆ្ពោះទៅកាន់ខេត្តព្រៃវែងនិងខេត្តស្វាយរៀង។ យានយន្តតម្រង់ជួរគ្នារាប់សិបគីឡូម៉ែត្រ។ ក្រុមគ្រួសារដេកមួយយប់។ ផ្លូវក្លាយជាទីក្រុងខ្ទម រីឯអ្នកស្រុកប្រមូលផលចំណេញ។
អ្នកស្រី បាននិយាយថា “នៅថ្ងៃធម្មតាខ្ញុំអាចរកបាន១ម៉ឹនរៀល (២.៥០ដុល្លារ) ប៉ុន្តែ ពេលបុណ្យទានម្តងៗ ពីបីទៅបួនថ្ងៃខ្ញុំអាចរកបាន៥០ទៅ៦០ម៉ឺនរៀល (ពី១២៥ទៅ១៥០ដុល្លារ)”។ អ្នកស្រីយកកន្ទេលនិងមុងមកចងក្រាលដេក ដូច្នេះ អ្នកស្រីអាចលក់ដូរ២៤ម៉ោងឲ្យអ្នកដំណើរទាំងនោះ។
លោក ប៉ូច សារ៉ាត់ អ្នកបើកស្រឡាងអាយុ៥២ឆ្នាំ មកពីស្រុកពាមរក៍ ខេត្តព្រៃវែង បានបញ្ចប់ការប្តូរវេនបើកបរចុងក្រោយរបស់គាត់លើស្រឡាងរបស់រដ្ឋចំនួនបួនគ្រឿង កាលពីថ្ងៃពុធ។
ក្នុងខណៈដែលគាត់បើកស្រឡាងតាព្រហ្ម ទម្ងន់១៤០តោន ក្នុងចម្ងាយរយៈពេល៥នាទីឆ្លងកាត់ទន្លេ គាត់បាននិយាយថា គាត់មិនដឹងច្បាស់ពិតប្រាកដថា តើស្ពានថ្មីនេះ នឹងមានន័យអ្វីខ្លះសម្រាប់អនាគតរបស់គាត់ឡើយ។
យោងតាមលោក ម៉ៅ ភិរុណ អភិបាលខេត្តបានឲ្យដឹងថា ជាមួយស្រឡាងសន្តិភាព២ ស្រឡាងវិស្ណុ និងស្រឡាងសាមគ្គីនោះ ស្រឡាងតាព្រហ្មនឹងត្រូវបញ្ជូនមកក្រុងភ្នំពេញ ដែលនឹងបម្រើសេវាពីក្រុងភ្នំពេញទៅកាន់អរិយក្សត្រ ក្នុងខេត្តកណ្តាល។
លោក សារ៉ាត់ បានមានប្រសាសន៍ថា ជាមន្ត្រីរាជការភក្តីម្នាក់ លោក”នឹងមិនជំទាស់ទេ ប្រសិនបើរដ្ឋឲ្យខ្ញុំផ្លាស់ទៅកន្លែងផ្សេង ខ្ញុំអាក់អន់ចិត្តបន្តិចដែរ ពីព្រោះខ្ញុំពឹងលើប្រាក់ខែនេះ ប៉ុន្តែយើងមិនអាចធ្វើអ្វីកើតទេ។ ប្រទេសត្រូវការការអភិវឌ្ឍ”។
ដំណក់ទឹក គឺជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដោយមានគម្រោងផ្តោតលើកុមារនៅឯអ្នកលឿង។ ក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៣របស់ខ្លួនដែលមានចំណងជើងថា “អ្នកលឿង កម្ពុជា: ការស្ទង់កុមារចិញ្ចើមផ្លូវ” អង្គការនេះនិយាយថា ក្នុងមួយថ្ងៃ មានកុមារ២៤៧នាក់ រស់នៅជំុវិញកំពង់ចម្លងដែលហុយដីទ្រលោមនេះ ដែលតភ្ជាប់ពីក្រុងភ្នំពេញទៅកាន់ខេត្តពីរដ៏ក្រីក្របំផុត។
ដំណក់ទឹកផ្តល់នូវមជ្ឈមណ្ឌលសំចត ការអប់រំ ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនិងការថែទាំការព្យាបាលសម្រាប់កុមារនិងក្រុមគ្រួសាររបស់គេនៅក្នុងតំបន់នោះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ស្ពាន វាមិនច្បាស់ថាតើកម្មវិធី នឹងវិវត្តន៍ទៅយ៉ាងណាទេ នៅពេលដែលអ្នកដំណើរលែងឈប់រង់ចាំឆ្លងស្រឡាងនោះ។
លោក ស៊ីបាស្ទៀន ម៉ារ៉ុត នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការមិត្តសំឡាញ់ ដែលធ្វើជាដៃគូជាមួយអង្គការដំណក់ទឹកក្នុងគម្រោងអ្នកលឿង បានមានប្រសាសន៍ថា”តំបន់នេះនឹងឃើញការផ្លាស់ប្តូរ គឺការផ្លាស់ប្តូរប្រកបដោយថាមពល។ យើងកំពុងងឿងឆ្ងល់ថាតើវាផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងដូចម៉្តេច ហើយយើងកំពុងធ្វើការ ដូច្នេះយើងត្រៀមសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ”។
យោងតាមអង្គការតំណក់ទឹកឲ្យដឹងថា មាន៣៤ភាគរយនៃកុមារចិញ្ចើមផ្លូវចំនួន១៦០នាក់ ដែលស្ទង់នៅឯអ្នកលឿងនឹងធ្វើដំណើរមកភ្នំពេញ នៅពេលដែលស្ពានបើកឲ្យប្រើប្រាស់។ ត្រឹមតែ៩ភាគរយប៉ុណ្ណោះបាននិយាយថា ពួកគេបន្តនៅអ្នកលឿង។ ៣០ភាគរយទៀត បាននិយាយថា អនាគតរបស់ពួកគេ នៅមិនទាន់ច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ។
កាលពីថ្ងៃពុធ ថា ចាន់ធិប អាយុ២០ឆ្នាំ បានសម្រាកពីការលក់ភេសជ្ជនៅកណ្តាលថ្ងៃក្តៅហែង។ ពាក់មួកហាមធំ និងអាវដៃវែងនោះ នាងចាន់ធិប បាននិយាយថា នាងបានចាប់ផ្តើមលក់ដូរនៅកំពង់ចម្លងអ្នកលឿង ចាប់តាំងពីអាយុបាន១០ឆ្នាំដោយលក់បារី និងស្ករគ្រាប់ ហើយថាអ្នកលក់និងអ្នកសុំទានរាប់រយនាក់ ដែលពឹងផ្អែកលើអ្នកដំណើរនៅទីនេះ គឺដូចជាគ្រួសារតែមួយ។
នាងបាននិយាយថា “ទីនេះនឹងស្ងាត់ជ្រងំ។ ខ្ញុំនឹងនឹកមិត្តភក្តិទាំងអស់របស់ខ្ញុំ គឺមនុស្សដែលលក់ដូរនៅទីនេះ ហើយខ្ញុំនឹកធុងដែលខ្ញុំធ្លាប់យួរ។
ដោយគ្មានការសិក្សាត្រឹមត្រូវនោះ កន្លែងនៅក្នុងរោងចក្រកាត់ដេរ ទំនងជាកន្លែងសម្រាប់នាង ចាន់ធិប។ នាងបាននិយាយថា “ខ្ញុំជឿថាវាមិនល្អជាងការលក់ដូរដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំអត់មានអ្វីធ្វើក្រៅពីនេះទេ”។
កុមារី ហូ សុភាមានអាយុ១៣ឆ្នាំ បានឈប់រៀនប្រហែល៦ខែមុន ដើម្បីលក់ទឹកសុទ្ធនៅឯអ្នកលឿង។ នាងគឺជាអ្នកលក់ចំណានម្នាក់ ដែលរត់ច្រវាត់ចុះឡើងតាមចន្លោះរថយន្ត ហើយរត់ទៅជ្រកម្លប់ដើម្បីយកទឹកសុទ្ធដាក់បំពេញធុងក្លាសេត្រជាក់ជារឿយៗជាងអ្នកផ្សេងទៀត។
ក្នុងពេលដែលនាងនិយាយកំប្លែងលេងជាមួយមិត្តភក្តិរបស់នាងអំពីការដណ្តើមម៉ូយគ្នានោះ នាងបាននិយាយថា នាងនឹងខានដណ្តើមម៉ូយគ្នាទៀតហើយ នៅពេលដែលស្ពានបើក។ នាងបាននិយាយថា ចម្ការពោតមានចម្ងាយប្រហែលមួយគីឡូម៉ែត្រពីកំពង់ចម្លង ទំនងជាគោលដៅការងារបន្ទាប់របស់នាង។ នាងនិយាយថា “ខ្ញុំមិនមានវិធីរកលុយក្រៅពីនេះទេ”។
យោងតាមលោក ជុំ វុទ្ធី មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដែលលក់សំបុត្រស្រឡាងឲ្យដឹងថា មានមនុស្សប្រហែល៥០០នាក់ ដែលលក់ដូររបស់របរឲ្យអ្នកដំណើររាប់ពាន់នាក់ ដែលត្រូវឆ្លងកំពង់ចម្លងអ្នកលឿងរាល់ថ្ងៃ គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការរស់នៅ។ លោក វុទ្ធីបានមានប្រសាសន៍ថាមានមនុស្សរាប់រយនាក់ថែមទៀត បានចាកចេញពីកន្លែងនេះទៅធ្វើការតាមរោងចក្រ ដោយគិតថាការលក់ដូរលែងដាច់ហើយ។ ប៉ុន្តែការដេរសម្លៀកបំពាក់ ឬបិទជ័រស្បែកជើង គឺមិនមែនជាជម្រើសសម្រាប់លោក ហៀប វៃឡើយ។
លោក វៃ អាយុ៣៤ឆ្នាំ ស្ទើរតែងងឹតភ្នែកទាំងស្រុង ហើយទទួលការថែទាំពីមីងពូរបស់គាត់នៅត្រើយខាងកើតទន្លេមេគង្គ។ រាល់ព្រឹក គាត់ឆ្លងស្រឡាងមុនគេទៅត្រើយខាងលិចទន្លេមេគង្គ ដែលនៅទីនោះ គាត់ជួបជាមួយស្រី ពៅ ជាក្មេងស្រីអាយុ១៦ឆ្នាំ ដែលដឹកដៃគាត់កាត់តាមចរាចរណ៍ ដើម្បីសុំលុយពីអ្នកដំណើរដែលអាណិតអាសូរ ហើយបន្ទាប់មក គេបានចែកប្រាក់គ្នាពាក់កណ្តាលម្នាក់។
លោក វៃ បាននិយាយទាំងសើចថា “ខ្ញុំគ្រាន់តែអាចមើលឃើញថា នាងឲ្យលុយខ្ញុំពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះ”។
ការរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតនៅឯកំពង់ចម្លងអ្នកលឿង កាក់កបដែរសម្រាប់លោក វៃ និងអ្នកដឹកដៃវ័យជំទង់របស់លោក។ អ្នកលក់ភាគច្រើននិយាយថា គេរកចំណូលបានប្រហែល២.៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ចំណែកឯលោក វៃបាននិយាយថា លោករកប្រាក់កាស់បានពី៥ទៅ៧.៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃៗ ដោយស្រី ពៅទទួលបានប្រាក់ប្រហែលគ្នាដែរ។
ក្នុងពេលដែលលោកអង្គុយលើគ្រែឈើជាមួយបុរសពិការភ្នែកពីរនាក់ផ្សេងទៀតនោះ លោកបាននិយាយថា នៅពេលដែលស្ពានថ្មីធ្វើឲ្យគាត់រកចំណូលមិនបាននោះ លោកនឹងស្វែងរកអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលអាចជួយគាត់បានខ្លះ។ នៅតែញញិមញញែម លោក វៃបាននិយាយថា លោកមិនខឹងសម្បានឹងការផ្លាស់ប្តូរនេះទេ។
លោក និយាយថា “ខ្ញុំព្រួយបារម្ភអំពីការគ្មានអ្វីហូបនៅពេលខាងមុខ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនខឹងទេ ពីព្រោះយើងត្រូវតែអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ”៕ រើន