នៅពេល រឿន ហែន ចង់ឈប់សម្រាកបន្ទាប់ពីចុះនេសាទនៅក្នុងដែនទឹកឥណ្ឌូណេស៊ីអស់រយៈពេល២០ម៉ោងក្នុងវេនរបស់ខ្លួន ម្ចាស់ទូកនេសាទថៃបានវាយដំទាត់ធាក់រហូតទាល់តែអ្នកនេសាទអាយុ២៩ឆ្នាំរូបនេះត្រឡប់ទៅធ្វើការវិញ។
បន្ទាប់ពីរងការធ្វើបាបអស់រយៈពេល២ឆ្នាំ និងមិនបានទទួលប្រាក់ខែតាមអ្វីដែលគេសន្យាផ្ដល់ឲ្យ រឿន ហែន បានលួចរត់ដើម្បីសេរីភាពនៅពេលទូកនេសាទចូលចតនៅកោះបេនជីណា (Benjina) ដែលជាកោះដាច់ស្រយាលមួយរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។
រឿន ហែន បាននិយាយកាលពីម្សិលមិញដោយគូសបញ្ជាក់ពីអ្នកនេសាទខ្មែរចំនួន១០នាក់ផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានបង្ខំឲ្យធ្វើការនៅលើទូកនេសាទជាមួយខ្លួនថា ” ខ្ញុំបានរត់គេចចេញពីទូកនេសាទតែម្នាក់ឯង។ ខ្ញុំមិនអាចទ្រាំទ្រធ្វើការនៅលើទូកនេសាទនេះបានតទៅទៀតទេ”។
រឿន ហែន គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមអ្នកេនសាទខ្មែរយ៉ាងតិច៥៨នាក់ដែលត្រូវបានជួយសង្គ្រោះចេញពីកោះបេនជីណា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ជាមូយអ្នកនេសាទទាសកររាប់រយនាក់ផ្សេងទៀតដែលភាគច្រើនជាជនជាតិភូមា ដោយរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីក្រោយពេលមានការលាតត្រដាងដោយទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AP រួចមក។
ពេលនិយាយកាលពីម្សិលមិញនៅទីក្រុងទូអាល (Tual) ជាទីដែលរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីកំពុងមើលថែទាំអ្នកនេសាទដែលត្រូវបានជួយសង្គ្រោះជាង៣០០នាក់ដោយមានជំនួយពីអង្គការអន្តរជាតិដើម្បីទេសន្តរប្រវេសន៍ (IOM) នោះ រឿន ហែន បានលើកឡើងថា ខ្លួនត្រូវគេបោកប្រាស់យកទៅធ្វើការនៅលើទូកនេសាទ។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ រឿន ហែន បាននិយាយថា ខ្លួនបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យមេខ្យល់នៅក្នុងក្រុងប៉ោយប៉ែត ដែលមានព្រំដែនជាប់ប្រទេសថៃដើម្បីឲ្យជួយនាំខ្លួនឆ្លងកាត់ព្រំដែនទៅរកការងារល្អធ្វើ។ ហើយបន្ទាប់មក មេខ្យល់បាននាំខ្លួនទៅកាន់ទូកនេសាទមួយ ជាទីដែលម្ចាស់ទូកនេសាទថៃបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យមេខ្យល់ ហើយប្រាប់ រឿន ហែន ថា គាត់នឹងអាចទទួលបានប្រាក់ខែប្រហែល១៨០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដោយចុះនេសាទនៅក្នុងដែនទឹកថៃ។
ប៉ុន្តែទូកនេសាទនេះបានចាកចេញពីដែនទឹកប្រទេសថៃឆ្ពោះទៅកាន់ខេត្តម៉ាលូគូ (Maluku) របស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីជាទីដែលគេបានប្រើប្រាស់កោះបេនជីណាជាកន្លែងសម្រាប់បង្ខំអ្នកនេសាទឲ្យចុះនេសាទនៅក្នុងដែនទឹកឥណ្ឌូណេស៊ី រួចហើយដឹកជញ្ជូនផលនេសាទត្រឡប់មកប្រទេសថៃវិញ។
ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំដែលខ្លួនបានចំណាយនៅលើទូកនេសាទគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុនពូសាកា បេនជីណា រីហ្សស (Pusaka Benjina Resources) រឿន ហែន បាននិយាយថា ខ្លួនទទួលបានប្រាក់សរុបត្រឹមតែ១២០ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
រឿន ហែន ដែលបានចំណាយពេល៣ឆ្នាំបន្ថែមទៀតគេចខ្លួននៅលើកោះបាននិយាយថា “ពេលដែលខ្ញុំបានគេចខ្លួនពីទូកនេសាទបន្ទាប់ពីធ្វើការអស់រយៈពេល២ឆ្នាំ ម្ចាស់ទូកបានតាមស្វែងរកខ្ញុំ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានព្យាយាមគេចខ្លួនរហូត”។ រឿន ហែន រកប្រាក់បានត្រឹមតែមួយរស់ប៉ុណ្ណោះ ដោយជួយលីសែងត្រីចេញពីទូកនេសាទដែលចូលចតនៅកោះ ហើយតែងតែប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ចខ្លាចក្រែងម្ចាស់ទូកនេសាទចាស់ប្រទះឃើញខ្លួន។
រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីដែលបានបិទក្រុមហ៊ុនពូសាកា បេនជីណា រីហ្សស មិនឲ្យមានប្រតិបត្តិការតទៅមុខទៀតនោះគឺកំពុងតែស៊ើបអង្កេតរាល់ប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុននេះដែលមានមូលដ្ឋាននៅលើកោះបេនជីណា ហើយកំពុងតែព្យាយាមកំណត់ថាតើទូកនេសាទដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីពិតជាសុទ្ធតែមានម្ចាស់ជាជនជាតិថៃមែនឬមិនមែន។
ការរងទុក្ខវេទនារបស់ រឿន ហែន គឺវាស្រដៀងទៅនឹងអ្នកផ្សេងៗទៀត។ របាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៤េចញដោយមូលនិធិយុត្តិធម៌បរិស្ថាន (Environment Justice Foundation) បានសន្និដ្ឋានថា ” ការប្រើប្រាស់អ្នកនេសាទដែលត្រូវបានគេជួញដូរ និងត្រូវបានបង្ខំឲ្យធ្វើការលើទូកនេសាទថៃដែលមានប្រតិបត្តិការនៅក្រៅដែនទឹកប្រទេសថៃ គឺកើតមានយ៉ាងច្រើន”។
របាយការណ៍នេះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា ” ការអនុវត្តជាទូទៅរបស់ទូកនេសាទដែលធ្វើប្រតិបត្តិការដោយខុសច្បាប់គឺបានប្រើអត្តសញ្ញាណរបស់ទូកនេសាទមួយផ្សេងទៀតដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណ ឬក៏បានលាក់បាំងអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនទាំងស្រុង”។
កាលពីឆ្នាំមុន របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកស្ដីពីការជួញដូរមនុស្សបានទម្លាក់កម្រិតប្រទេសថៃជាប្រទេសជាប់លំដាប់ទី៣ ដែលជាលំដាប់មួយទាបបំផុតដោយសារតែប្រទេសនេះមិនបានការពារពលករបរទេស។
ដោយឆ្លើយតបទៅនឹងការលាតត្រដាងអំពីស្ថានភាពនៅលើកោះបេនជីណា ក្នុងពេលថ្មីនេះ ទាំងរដ្ឋាភិបាលថៃ និងរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីបានសន្យាថា នឹងបញ្ឈប់ប្រតិបត្តិការនេសាទខុសច្បាប់ និងក្រុមហ៊ុនដែលទទួលបានផលចំណេញពីការប្រើអ្នកនេសាទដោយបង្ខំ។
រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីកំពុងបន្តជួយសង្គ្រោះអ្នកនេសាទដែលគេជឿជាក់ថា មានចំនួនជាង៤.០០០នាក់ និងដែលកំពុងជាប់នៅលើកោះនានាទូទាំងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី រីឯប្រទេសថៃវិញបានសន្យាធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ថ្មីើដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងការងារ។
ប៉ុន្តែលោក ភៀល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ីបានលើកឡើងថា លោកមិនជឿជាក់លើការតាំងចិត្តរបស់ប្រទេសថៃដែលថា នឹងចាត់វិធានការដ៏តឹងរ៉ឹងនោះឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” ខណៈមេដឹកនាំថៃបានសន្យាត្រឹមតែមាត់ដើម្បីបញ្ឈប់ការរំលោភបំពានអ្នកនេសាទនោះ ឥឡូវនេះវាទើបតែមានវិធានការជាក់ស្ដែងតិចតួចប៉ុណ្ណោះពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលថៃនៅក្នុងការបង្ក្រាបការជួញដូរមនុស្ស ដែលបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរមានវាសនាមិនច្បាស់លាស់រាប់រយនាក់ក្លាយជាទាសករនៅសមុទ្រ”។
លោកស្រី សារ៉ា ភីយ៉ាហ្សាណូ (Sara Piazzano) នាយកប្រចាំប្រទេសនៃគម្រោងប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សនៅកម្ពុជា (Counter-Trafficking in Persons Project in Cambodia) ដែលទទួលបានមូលនិធិពី USAID បានលើកឡើងថា ពលករខ្មែរចំណាកស្រុកដែលពោរពេញដោយភាពអស់សង្ឃឹមរាប់ពាន់នាក់ គឺជួបការលំបាកក្នុងការគេចខ្លួនរួចទៅហើយមុនពេលពួកគេក្លាយទៅជាអ្នកនេសាទទាសករនៅលើទូកនេសាទទៅទៀត។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ” ពួកគេលំបាកនឹងគេចខ្លួនរួចទៅហើយ មុនពេលពួកគេត្រូវបានបញ្ជូនឡើងទូកនេសាទទៅទៀត។ ពួកគេបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យេមខ្យល់ ហើយត្រូវបានគេសន្យាថា នឹងរកការងារឲ្យ ដូចជា ធ្វើការនៅក្នុងការដ្ឋានសំណង់ ឬក៏នៅកន្លែងផ្សេង ហេតុដូច្នេះ វាលំបាកនឹងត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញ ព្រោះពួកគេចាំបាច់ត្រូវតែរកប្រាក់ឲ្យបានខ្លះមកវិញ”។
លោកស្រី ភីយា៉ហ្សាណូ បានគូសបញ្ជាក់ថា ប្រទេសថៃក៏បានសន្យាធ្វើកំណែទម្រង់ផងដែរបន្ទាប់ពីត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅដោយសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែថា វាមិនទាន់ច្បាស់ទេថាតើអ្វីៗបានផ្លាស់ប្ដូរឬក៏អត់នោះ។
សៀប សុឃឿន ជាអ្នកនេសាទខ្មែរម្នាក់ទៀតដែលត្រូវបានជួយសង្គ្រោះចេញពីកោះបេនជីណាបានឲ្យដឹងថា មេខ្យល់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានជួញដូរខ្លួន និងមនុស្ស១០នាក់ផ្សេងទៀតកាលពីឆ្នាំ២០០៩។
បន្ទាប់មកមេខ្លោងនៅក្នុងប្រទេសថៃបានបំបែកបុរសទាំងអស់នេះចេញពីគ្នាភ្លាមៗ ហើយលក់ សុឃឿន ទៅឲ្យម្ចាស់ទូកនេសាទថៃម្នាក់។
សុឃឿន បាននិយាយថា ” ខ្ញុំបានធ្វើការនៅលើទូកនេសាទថៃអស់រយៈពេលជាង២ឆ្នាំ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនអាចទ្រាំទ្របានទេ។ នៅពេលខ្ញុំសុំទៅស្រុកកំណើតវិញ ម្ចាស់ទូកបានប្រាប់ខ្ញុំឲ្យបោះពោងមួយចូលទៅក្នុងសមុទ្រ ហើយប្រើវាដើម្បីហែលមកស្រុកកំណើតវិញ”។
ដូច រឿង ហែន ដែរ សុឃឿន មិនត្រូវបានគេបើកប្រាក់ខែឲ្យឡើយ ហើយទទួលបានប្រាក់ត្រឹមតែអាចទិញបាយហូបប៉ុណ្ណោះនៅពេលទូកនេសាទចូលចតនៅកោះបេនជីណា។ ទីបំផុត សុឃឿន ក៏បានលួចរត់បានសម្រេចដែរ ហើយបានចំណាយពេល៣ឆ្នាំបន្ថែមទៀតរស់នៅដោយលាក់ខ្លួនលើកោះនេះ។
ឥឡូវនេះ អង្គការ IOM កំពុងតែធ្វើការជាមួយតំណាងមកពីប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងទីក្រុងហ្សាការតា ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណអ្នកនេសាទខ្មែរដែលត្រូវបានសង្គ្រោះចេញពីកោះបេនជីណា និងដើម្បីចេញឯកសារធ្វើដំណើរឲ្យពួកគេសម្រាប់ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ។
សុឃឿន បាននិយាយបន្ថែមថា ” សូមរដ្ឋាភិបាល និងស្ថានទូតកម្ពុជាជួយនាំពួកយើងត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញផង។ ខ្ញុំសូមស្បថថា ខ្ញុំលែងចង់ទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសទៀតហើយ ដោយសារតែបទពិសោធដ៏អាក្រក់នេះ”៕ ស៊ុយឈាង