ខណៈអ្នកនេសាទខ្មែរចំនួន៥៨នាក់ដែលត្រូវបានជួយសង្គ្រោះឲ្យរួចផុតពីភាពជាទាសករនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី កំពុងរង់ចាំឯកសារធ្វើដំណើរត្រឡប់មកប្រទេសកំណើតវិញនោះ ស្ថាប័នអន្តររដ្ឋាភិបាលមួយដែលកំពុងរៀបចំជួយឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តកំពុងតែព្យាយាមរ៉ៃអង្គាសប្រាក់ ដើម្បីចំណាយសម្រាប់ការធ្វើដំណើររបស់ពួកគេ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានផ្តល់មូលនិធិណាមួយសម្រាប់ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តនេះឡើយ។
រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីបានជួយសង្គ្រោះអ្នកនេសាទខ្មែរទាំងេនះជាមួយអ្នកនេសាទរាប់រយនាក់ផ្សេងទៀតដែលភាគច្រើនមកពីប្រទេសភូមា ចេញពីកោះបេនជីណា កាលពីបីសប្តាហ៍មុន បន្ទាប់ពីមានការសើុបអង្កេតដោយទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានAP ដែលលាតត្រដាងថា កោះនេះត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាកន្លែងសម្រាប់បង្ខិតបង្ខំកម្មករឲ្យធ្វើការ។
សព្វថ្ងៃ អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តរប្រវេសន៍ (IOM) កំពុងតែមើលថែទាំពួកគេនៅកន្លែងមួយគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីនៅក្នុងទីក្រុងទូអាលដែលស្ថិតនៅភាគខាងជើងកោះបេនជីណា។ បច្ចុប្បន្ននៅមានអ្នកនេសាទខ្មែរចំនួន៣៦នាក់ផ្សេងទៀតកំពុងជាប់នៅលើកោះបេនជីណានេះ។
លោក ស្ទូ ហាមីលថុន (Steve Hamilton)អនុប្រធានបេសកកម្មរបស់ IOM ប្រចាំប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបានមានប្រសាសន៍ថា “សម្រាប់យើង យើងកំពុងរ៉ៃអង្គាសប្រាក់ដើម្បីជួយពួកគេនៅឡើយ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចជួយឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តបានឡើយ ប្រសិនបើពួកគេគ្មានឯកសារធ្វើដំណើរនោះ។ យើងមិនអាចរៀបចំផែនការនាំពួកគេចេញពីទីនោះបានឡើយ លុះត្រាតែពួកគេមានឯកសារធ្វើដំណើរជាមុនសិន”។
លោក ហាមីលថុន បានលើកឡើងទៀតថា មន្ត្រីមកពីសា្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងហ្សាការតាបានសម្ភាសអ្នកនេសាទខ្មែរទាំង៥៨នាក់នេះនៅក្នុងទីក្រុងទូអាលរួចហើយ ហើយបានសន្យាចេញឯកសារធ្វើដំណើរឲ្យពួកគេនៅដើមខែឧសភា។
ប៉ុន្តែ បើគ្មានមូលនិធិដែលត្រូវការជាចាំបាច់សម្រាប់ការធ្វើដំណើររបស់អ្នកនេសាទទាំងនេះទេនោះ ពួកគេមិនអាចទៅណាបានឡើយ។
លោក ហាមីលថុន ដែលមិនអាចប្រាប់ពីពេលវេលាថា តើពេលណាទើបមូលនិធិទទួលបាននោះបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “យើងកំពុងតែពិភាក្សាយ៉ាងសកម្មជាមួយអ្នកដែលអាចជាម្ចាស់ជំនួយ[អាចមកពីអូស្ត្រាលី ឬសហរដ្ឋអាមេរិក]។ និយាយពាក់ព័ន្ធនឹងម្ចាស់ជំនួយវាលំបាកនឹងកំណត់ពេលវេលាណាស់។ ពេលណាយើងទទួលបាន គឺពេលនោះហើយ”។
ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រទេសសមាជិកនៃ IOM ហើយបានបង់ប្រាក់សម្រាប់ថ្លៃរដ្ឋបាលប្រហែល២.០០០ដុល្លារសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥នេះ។ កម្ពុជានៅមិនទាន់សម្រេចផ្តល់ជំនួយដោយស្ម័គ្រចិត្តណាមួយ ឬផ្តល់មូលនិធិដើម្បីជួយឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិវិវត្តអ្នកនេសាទដែលត្រូវបានគេជួយសង្គ្រោះទាំងនោះនៅឡើយទេ។
លោក ហាមីលថុន បានប៉ាន់ប្រមាណថា គេត្រូវការប្រាក់សរុបចំនួន២លានដុល្លារ ដើម្បីជួយសម្រួលឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិនិវត្ត និងជួយឲ្យអ្នកនេសាទប្រហែល៨០០នាក់ ដែលភាគច្រើនមកពីប្រទេសភូមា កម្ពុជា និងប្រទេសឡាវបានជួបជុំក្រុមគ្រួសារវិញ។
លោក ហាមីលថុន បានបន្ថែមទៀតថា វាជារឿងធម្មតាទេសម្រាប់ IOM ក្នុងការចេញថ្លៃចាយវាយសម្រាប់ជួយឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តជនរងគ្រោះនៃការជួញដូរ ជាពិសេសនៅពេលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ជាការពិតវាជារឿងកាន់តែប្រសើរ[ប្រសិនបើកម្ពុជាជួយចូលរួមផ្តល់មូលនិធិនោះ] ប៉ុន្តែ វាមិនមែនស្រេចតែយើងនោះទេក្នុងការធ្វើអត្ថាធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងនឹងបញ្ហានេះ”។
រីឯលោក ប្រេត ឌីកសុន (Brett Dickson) អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនៅ IOM ប្រចាំកម្ពុជាបានលើកឡើងថា គេត្រូវការប្រហែល៤០.០០០ដុល្លារដើម្បី ចំណាយលើការធ្វើដំណើរសម្រាប់អ្នកនេសាទខ្មែរចំនួន៩៤នាក់។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងកំពុងតែគិតអំពីការនាំពួកគេចេញពីទីក្រុងទូអាល ទៅកាន់ទីក្រុងហ្សាការតាតាមរយៈស្រឡាង។ បន្ទាប់មកដឹកពួកគេពីទីក្រុងហ្សាការតាមករាជធានីភ្នំពេញតាមយន្តហោះ”។
លោក ឌីកសុន បានលើកឡើងទៀតថា ការធ្វើដំណើររយៈពេលប្រាំថ្ងៃតាមស្រឡាងមានតម្លៃ៨០ដុល្លារសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ ហើយការធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះត្រូវចំណាយអស់៣៣៥ដុល្លារក្នុងម្នាក់ៗ។
លោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសបានបដិសេធមិនបកស្រាយថាតើហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជាមិនផ្តល់ប្រាក់ចំនួន៤០.០០០ដុល្លារដើម្បី ចំណាយសម្រាប់ការធ្វើដំណើររបស់អ្នកនេសាទទាំងនេះនោះឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ឥឡូវនេះ មន្ត្រីមកពីស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងហ្សាការតា កំពុងតែធ្វើការលើបញ្ហានេះ។ យើងកំពុងតែធ្វើការជាមួយអង្គការអន្តរជាតិនៅឡើយ។ ខ្ញុំមិនអាចនិយាយអ្វីឲ្យលើសពីនេះបានទេ”។
អ្នកនេសាទម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកនេសាទទាំង៥៨នាក់ ដែលនិយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិកបានឲ្យដឹងកាលពីម្សិលមិញពីទីក្រុងទូអាលថា ខ្លួនបានឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្រួសារអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយ ហើយឥឡូវនេះចង់ត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញខ្លាំងណាស់។
អ្នកនេសាទអាយុ២៩ឆ្នាំរូបនេះបាននិយាយថា “ខ្ញុំនឹកគ្រួសារខ្ញុំខ្លាំងណាស់ ហើយឥឡូវនេះខ្ញុំចង់ត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនដឹងថា អាចទៅដោយរបៀបណាឡើយ”។
អ្នកនេសាទរូបនេះបានលើកឡើងទៀតថា ខ្លួនបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យមេខ្យល់ក្នុងឆ្នាំ២០១០ដើម្បីឲ្យជួយនាំខ្លួនទៅប្រទេសថៃ ជាទីដែលគាត់ត្រូវបានគេលក់ទៅឲ្យម្ចាស់ទូកនេសាទថៃ ហើយគាត់ត្រូវបានគេប្រាប់ថា នឹងទទួលបានប្រាក់ខែ២១៥ដុល្លារក្នុងមួយខែសម្រាប់ការនេសាទរយៈពេល៨ខែនៅក្នុងដែនទឹកប្រទេសថៃ។
ប៉ុន្តែ ម្ចាស់ទូកនេសាទថៃបាននាំគាត់ចាកចេញពីដែនទឹកថៃហើយបានឲ្យគាត់ធ្វើការនៅលើទូកនេសាទអស់រយៈពេលបីឆ្នាំ អំឡុងពេលនេសាទក្នុងដែនទឹកឥណ្ឌូណេស៊ី។អ្នកនេសាទរូបនេះមិនដែលទទួលបានប្រាក់ខែទេ ។
អ្នកនេសាទរូបនេះបាននិយាយទៀតថា “ម្ចាស់ទូកបានវាយដំខ្ញុំនឹងបំពង់ទីប ជួនកាលវាយក្បាល ជួនកាលវាយដងខ្លួន និងជួនកាលវាយដៃជើង ព្រោះខ្ញុំបានតវ៉ាមិនព្រមធ្វើការនៅលើទូកនេសាទនេះ ហើយសុំត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ”។ ទីបំផុត ម្ចាស់ទូកនេសាទបាននាំគាត់ទៅទម្លាក់ចោលនៅលើកោះបេនជីណា ជាទីដែលគាត់បានជាប់នៅទីនោះអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំមុនពេលត្រូវបានជួួយសង្គ្រោះ។
អ្នកនេសាទរូបនេះបានលើកឡើងបន្តទៀតថា ឥឡូវខ្លួនកំពុងតែរស់នៅក្នុងបន្ទប់ដ៏ធំមួយជាមួយអ្នកនេសាទខ្មែរចំនួន៥៧នាក់ផ្សេងទៀត ជាទីដែលពួកគេដេកនៅលើកម្រាលដែលក្រាលលើឥដ្ឋ។
អ្នកនេសាទម្នាក់ផ្សេងទៀតបានលើកឡើងថា អ្នកនេសាទខ្មែរទាំងនេះត្រូវបានគេផ្តល់អាហារឲ្យបីពេលក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយនៅពេលទំនេរពួកគេនាំគ្នាលែងបាល់ទះ។
អ្នកនេសាទអាយុ២២ឆ្នាំ ដែលក៏និយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិកដែរនោះបាននិយាយពីទីក្រុងទូអាលមកថា “ឥឡូវនេះយើងធុញទ្រាន់ខ្លាំងណាស់ ខណៈកំពុងរង់ចាំ”។ អ្នកនេសាទរូបនេះបាននិយាយថា ខ្លួនបានឃ្លាតឆ្ងាយពីប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយ។
អ្នកនេសាទរូបនេះបាននិយាយបន្ថែមទៀតថា “ខ្ញុំនឹកឪពុកម្តាយខ្ញុំខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំចង់ឃើញពួកគាត់ម្តងទៀត”។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងថា កម្ពុជាកំពុងតែគេចវេះពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះពលរដ្ឋខ្លួន ដោយមិនព្រមចំណាយប្រាក់ចំនួន៤០.០០០ដុល្លារ ដើម្បីជួយឲ្យមានការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តអ្នកនេសាទទាំងនេះក្នុងពេលឆាប់ៗ។
លោកបានមានប្រាសាសន៍ថា “វាគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការជួយសង្គ្រោះពួកគេ។ ជាការពិតប្រសិនបើអង្គការអន្តរជាតិមានឆន្ទៈជួយ យើងនឹងទទួលយកជំនួយនេះ ប៉ុន្តែ យើងមិនគួរពឹងផ្អែកតែទៅលើអង្គការអន្តរជាតិនោះឡើយ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ការធ្វើដូច្នេះ មានន័យថា រដ្ឋាភិបាលបោះបង់ចោលការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន។ ការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗគឺត្រូវមានឆន្ទៈ និងត្រៀមខ្លួនជួយសង្គ្រោះពលរដ្ឋរបស់យើងដែលជួបបញ្ហានៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ទូទាំងពិភពលោក ហើយយើងគួរតែធ្វើរឿងនេះដោយខ្លួនឯងដោយមិនត្រូវពឹងផ្អែកតែទៅលើអង្គការណាមួយនោះឡើយ”៕ ស៊ុយឈាង