ឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍, ខេត្តកំពត- នៅតំបន់មិនសូវមានប្រជាជនរស់នៅនេះ ស្ថិតនៅតាមជាយឧទ្យានជាតិបូកគោភាគខាងកើត ក្នុងស្រុកឈូក អ្នកភូមិកំពុងប្រញាយគ្នាដណ្តើមកាន់កាប់តំបន់ដីខ្សាច់និងស្ងួតហែង នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិមួយប្រឹងបង្កើនធ្វើចម្ការដូងប្រេងរបស់ខ្លួន។
ដូចក្នុងជម្លោះដីធ្លីរាប់រយមិនទាន់ដោះស្រាយចេញដែលកើតមាននៅទូទាំងប្រទេសដែរ អ្នកភូមិអះអាងថា ការស្នាក់នៅរយៈពេលដ៏យូរផ្តល់សិទ្ធិឲ្យពួកគេរស់នៅលើដីនោះ ចំណែកឯក្រុមហ៊ុនទទួលបានសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច (ELC)ដែលផ្តល់ដោយរដ្ឋាភិបាល ដែលជម្នះលើការអះអាងកម្មសិទ្ធិទាំងនោះ។
ខណៈដែលព័ត៌មានក្នុងស្រុកមិនសូវរាយការណ៍ច្រើនអំពីឃំុ តេជោអភិវឌ្ឍន៍ កាសែត ខ្មែរ ថាមស៍ ដែលជាកាសែតផ្សាយជាភាសាអង់គ្លេសដែលបានចាប់ចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំមុន បានជាប់ចិត្តនឹងតំបន់នេះ ដោយចេញផ្សាយជាង១២អត្ថបទដែលមាន១០.០០០ពាក្យទាក់ទិននឹងជម្លោះនៅទីនេះ។
កាសែតនេះបានចាត់ថា អ្នកភូមិទាំងនោះជា “អ្នកឱកាសនិយម” និងជា “អ្នកចាប់យកដី” ដែលដឹកនាំដោយ “ក្រុមអ្នកចាប់យកដី” និង “អ្នកញុះញង់” ដែលបង្ក “ការគំរាមកំហែងកាន់តែធំចំពោះកសិកម្មធ្វើចម្ការនៅប្រទេសកម្ពុជា”។
កាសែតនេះក៏បានចេញផ្សាយអត្ថបទមួយសរសេរដោយ “ម៉ូហាន់ ធី” និយាយថា ម្ចាស់ដីសម្បទាន គឺ វឺធឹស ហ្គ្រីន ផ្លែនថេសិន (Virtus Green Plantations) បានជួយជួសជុលកំណាត់ផ្លូវប្រវែង២០០ម៉ែត្រក្នុងឃុំដាច់ស្រយាលនេះ ដើម្បី “ជួយសម្រាលទុក្ខលំបាករបស់អ្នកភូមិ”។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលកាសែត ខ្មែរ ថាមស៍ មិនបានលើកយកមកនិយាយនោះ គឺថា ចាងហ្វាងរបស់ខ្លួន គឺលោក ធី ម៉ូហាន់ ក៏ជាស្ថាបនិក និងជានាយកប្រតិបត្តិរបស់ក្រុមហ៊ុន វឺធឹស គ្រុប (Virtus Group) ជាក្រុមហ៊ុនមេរបស់ វឺធឹស ហ្គ្រីន ផ្លែនថេសិនដែរ។
ក្រមសីលធម៌កាសែតដែលទទួលយកជាធម្មតា ចែងថា ផ្នែកនិពន្ធនៃកាសែត ត្រូវនៅឯករាជ្យពីផលប្រយោជន៍ជំនួញរបស់ចាងហ្វាងកាសែត។
លោក ម៉ាក ភាសិន ជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ ហ្គ្រីហ្វីត ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅជាច្រើនអំពីច្បាប់និងក្រមសីលធម៌ព័ត៌មាន បាននិយាយតាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិកថា “តាមក្រមសីលធម៌ គួរឲ្យសង្ស័យចំពោះកាសែតមួយដែលចេញផ្សាយអត្ថបទជួយដល់ផលប្រយោជន៍រកស៊ីរបស់ចាងហ្វាងរបស់ខ្លួន ដោយការមិនបញ្ចេញព័ត៌មានឲ្យត្រឹមត្រូវនោះ”។
ទន្ទឹមនឹងវាជារឿងចម្លែកចំពោះកាសែតដែលជួយផ្សព្វផ្សាយផលិតផលនៃក្រុមហ៊ុនពាក់ព័ន្ធនោះ លោក ភាសិន បាននិយាយថា គេគួរតែឲ្យអ្នកអានយល់ដឹងអំពីបរិបទដែលពួកគេកំពុងទទួលព័ត៌មាន ហើយនិពន្ធនាយកគួរមានអំណាចសម្រេចចុងក្រោយលើខ្លឹមសារក្នុងការចេញផ្សាយ។
“ក្នុងបរិយាកាសប្រសើរបំផុត និពន្ធនាយកទទួលបានឯករាជ្យភាពខ្ពស់ក្នុងការសរសេររឿង ដោយគ្មានការភ័យខ្លាច ឬ លម្អៀង ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សាធារណជនដែលខ្លួនបម្រើ”។
លោក ចេមស៍ ប៊្រូក ជាអគ្គនិពន្ធនាយកកាសែត ខ្មែរ ថាមស៍។ ពេលសុំឲ្យអត្ថាធិប្បាយអំពី “សេចក្តីរាយការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ទាក់ទិននឹងជម្លោះដីធ្លីនៅខេត្តកំពតរបស់កាសែតនេះ លោកបានបង្វែរសំណួរទាំងអស់ទៅលោក ម៉ូហាន់។
លោកបាននិយាយតាមអីុម៉េលថា “អំពីរឿងនេះ ខ្ញុំនឹងបញ្ជូនទៅចាងហ្វាង”។
(ព័ត៌មានបន្ថែម៖ លោក ប៊្រូក ធ្លាប់ធ្វើជាអគ្គនិពន្ធនាយកកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី មួយរយៈពេលខ្លីក្នុងឆ្នាំ២០១៤)។
លោក ម៉ូហាន់ មិនអាចទាក់ទងសុំការពន្យល់បានទេកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយនៅថ្ងៃទី៧ខែមេសា ចាងហ្វាងរូបនេះបានការពារការរាយការណ៍របស់កាសែតលោកអំពីជម្លោះដីធ្លីនៅតេជោអភិវឌ្ឍន៍។
លោកបាននិយាយថា “មិនមែនជាជម្លោះផលប្រយោជន៍ទេ។ យើងកំពុងរាយការណ៍ហេតុការណ៍ឲ្យគេដឹងពេលវាកើតឡើង។ អ្នកភូមិកំពុងព្យាយាមចាប់យកដី។ គេត្រូវតែដឹង។ វាតែងតែជារឿងមួយម្ខាង។
លោកបានបន្ថែមថា “ផលប្រយោជន៍របស់ខ្ញុំជាផលប្រយោជន៍របស់ខ្ញុំ។ ចម្ការមិនមែនជារបស់ខ្ញុំ១០០ភាគរយទេ”។
ពីរថ្ងៃក្រោយមក គឺថ្ងៃទី៩ខែមេសា លោក ម៉ូហាន់ បានចេញផ្សាយអត្ថបទមតិមួយទាក់ទិននឹងជម្លោះដីធ្លីនៅតេជោអភិវឌ្ឍន៍ ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀតមិនបានលាតត្រដាងឲ្យដឹងនូវផលប្រយោជន៍របស់លោកក្នុងជម្លោះនេះទេ ថ្វីបើលោកបានទទួលស្គាល់ថា “បានដឹងផ្ទាល់” ក្នុង “ជម្លោះដីធ្លីមួយចំនួនក៏ដោយ”។
ក្នុងអត្ថបទនោះ លោក ម៉ូហាន់ បង្ហាញគំនិតរបស់លោកអំពីជម្លោះដីធ្លីនៅកម្ពុជាជាទូទៅ ដោយបន្ទោសទាំងអ្នកភូមិ ទាំង “អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានអសមត្ថភាព” ហើយក៏និយាយដែរថា ម្ចាស់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច “មិនទៀងត្រង់” មួយចំនួន ធ្វើឲ្យខូចឈ្មោះដល់់ម្ចាស់ដីសម្បទានផ្សេងទៀត។
លោកសរសេរថា “ការវិនិយោគអាចខាតនៅទីនេះ។ កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសអាចមានហានិភ័យខ្លាំងឡើង ប្រសិនបើអាជ្ញាធរបន្តប្រើរបៀបដោះស្រាយមិនសកម្មក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី បន្ទាប់ពីគេបណ្តោយឲ្យជម្លោះទាំងនោះកើតឡើង”។
ពេលចុះទៅពិនិត្យក្នុងសប្តាហ៍នេះនៅឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ ដែលបង្កើតឡើងដោយអនុក្រិតខែឧសភាឆ្នាំ២០១១ បីខែបន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុន វឺធឹស ហ្គ្រីន បានទទួលសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចនៅទីនោះ អ្នកភូមិទំនងជាបានពង្រីកការកាន់កាប់ដីដោយខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុងដីសម្បទាន។ ដំណាំទើបដាំថ្មីៗដុះលូតលាស់ក្នុងវាលទើបកាប់ឆ្ការថ្មីៗ ហើយគល់ឈើនៅឆេះងំក្នុងគំនររងើកភ្លើង។
អ្នកភូមិភាគច្រើនបានអះអាងថា ពួកគេបានមករស់នៅក្នុងតំបន់នោះអស់រយៈពេល១០ឆ្នាំឬជាង១០ឆ្នាំមកហើយ តែអ្នកខ្លះបាននិយាយថា ពួកគេបានមកដល់ក្នុងឆ្នាំ២០១២ ឬ២០១៣ មុនពេលទទួលស្គាល់កាលបរិច្ឆេទទាំងនោះថាមិនពិត តាមការណែនាំពីអ្នកភូមិផ្សេងទៀតដែលចូលរួមស្តាប់។
ខ្លះបានអះអាងថា ក្រុមនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្តដែលគេបញ្ជូនមកកាលពីឆ្នាំ២០១២ដើម្បីកំណត់ព្រំដីតាមគម្រោងផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចាកចេញទៅចូលឆ្នាំខ្មែរ ដោយបានសន្យាថានឹងវិលមកវិញ ប៉ុន្តែមិនបានវិលមកវិញទេ។
លោកស្រី អិច កយ ប្រធានភូមិតេជោពង្រ កន្លែងដែលមានការដណ្តើមកាន់កាប់ដីជាច្រើន បាននិយាយថា មិនអាចដឹងចំនួនអ្នកមកថ្មីទាំងអស់ដែលចូលក្នុងតំបន់នេះទេ។
លោកស្រីបាននិយាយនៅផ្ទះរបស់លោកស្រីកាលពីថ្ងៃអង្គារថា “មានប្រជាជនជាង៤០០គ្រួសារកំពុងតតាំង[នឹងក្រុមហ៊ុន វឺធឹស ហ្គ្រីន]។ ខ្ញុំទទួលខុសត្រូវតែចំនួន១០០គ្រួសារទេ តើខ្ញុំអាចដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពួកគេទាំងអស់យ៉ាងម៉េចកើត?”។
លោកស្រី កយ បានក្លាយជាគោលដៅរបស់មនុស្សក្នុងតំបន់នោះ ដែលជឿថា ក្រុមហ៊ុន វឺធឹស ហ្គ្រីន បង់លុយឲ្យលោកស្រីដើម្បីរារាំងការទាមទារដីរបស់ពួកគេ។ ប្រធានភូមិរូបនេះក៏ជាមនុស្សសំខាន់ចំពោះសេចក្តីរាយការណ៍ជាច្រើនរបស់កាសែត ខ្មែរ ថាមស៍ ពីតេជោអភិវឌ្ឍន៍ដែរ ដោយកាសែតនេះបញ្ជាក់ការអះអាងរបស់លោកស្រី ដែលថាអ្នកភូមិស្តាប់តាមការញុះញង់ពីសំណាក់ក្រុម “អនាធិបតេយ្យ” មួយចំនួនក្នុងចំណោមពួកគេ។
បើទោះជារូបថតរបស់លោកស្រី កយ មានចុះផ្សាយក្នុងអត្ថបទកាសែត ខ្មែរ ថាមស៍នៅដើមខែនេះក៏ដោយ ក៏លោកស្រីបាននិយាយថា លោកស្រីមិនដែលបានឮអំពីកាសែតនេះទេ និងមិនបានដឹងថាបាននិយាយទៅកាន់អ្នកកាសែតណាខ្លះចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៤មកនោះទេ។
លោក ជឹម សឿន មេឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ ក៏ត្រូវបានកាសែតនេះដកស្រង់សម្តីដែរ ដោយបានព្រមានដាស់តឿន “ក្រុមជនអនាធិបតេយ្យ” ចំពោះការប៉ុនប៉ងដណ្តើមកាន់កាប់ដីក្រុមហ៊ុន ប៉ុន្តែបាននិយាយក្នុងបទសម្ភាសតាមទូរស័ព្ទកាលពីថ្ងៃពុធថា លោកមិនដែលបាននិយាយជាមួយអ្នកកាសែត ខ្មែរ ថាមស៍ ទេ។
លោកបាននិយាយថា “ទេ ខ្ញុំមិនដែលបាននិយាយជាមួយអ្នកកាសែតទេ ហើយខ្ញុំមិនស្គាល់កាសែតនោះទេ។ ខ្ញុំគិតថា ខ្មែរ ថាមស៍ ចុះផ្សាយសម្តីរបស់ខ្ញុំដោយគ្មានការពិត ពីព្រោះខ្ញុំមិនដែលនិយាយជាមួយកាសែតណាមួយឡើយ”។
យោងតាមលោក ភាសិន អ្នកជំនាញក្រមសីលធម៌ព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា ប្រសិនបើ កាសែត ខ្មែរ ថាមស៍ បញ្ជាក់សម្តីគេខុស ក្នុងពេលដែលចាត់ទុកអ្នកភូមិជាមនុស្សអាក្រក់ ដើម្បីជាផលប្រយោជន៍នៃការរកស៊ីរបស់ចាហ្វាងកាសែតនោះ កាសែតអាចនឹងលំបាករក្សាបាននូវចំនួនអ្នកអាន។
លោកបាននិយាយថា “ភាពគួរជឿជាក់របស់កាសែតមួយអាចត្រូវបំផ្លាញដោយការចុះផ្សាយរបស់ខ្លួន ដោយមិនបានលាតត្រដាងឲ្យគេដឹងនោះ សាច់រឿងជំរុញឲ្យមានផលប្រយោជន៍ការរកស៊ី”។
“រឿងនេះគឺដោយសារតែអ្នកអានបាត់ការជឿទុកចិត្តលើកាសែត នៅពេលណាដែលគេដឹងថា កាសែតនោះទទួលបានផលប្រយោជន៍ដែលគេផ្តល់ឲ្យ ក្នុងអត្ថបទចេញផ្សាយ ដោយគ្មានតម្លាភាពទាក់ទងនឹងរឿងនោះ”៕ និត