កាលពី ម្សិលមិញ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាបានបញ្ជាក់ថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រហែលជានៅតែមានឱកាសជួបពិភាក្សាជាមួយ ក្រុមតំណាងរាស្ត្រជុំវិញសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយ ដែលមានបំណងគ្រប់គ្រងវិស័យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលមានទំហំ ទឹកប្រាក់ជាច្រើនលានដុល្លារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មុនពេលដាក់ច្បាប់នេះដើម្បីបោះឆ្នោតអនុម័ត។
កិច្ច ពិភាក្សាបែបនេះប្រសិនបើកើតឡើងមែននោះ អាចបំពេញតាមការអំពាវនាវឲ្យមានដំណើរការធ្វើសេចក្ដីព្រាងដែល មានការចូលរួមយ៉ាងទូលំទូលាយ ជាសំណើមួយក្នុងចំណោមសំណើសំខាន់ៗរបស់បណ្តាអង្គការក្នុងស្រុក និងអង្គការអន្តរជាតិដែលធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងដែលព្រួយបារម្ភថា ច្បាប់នេះអាចនឹងត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផ្លូវមិនត្រឹមត្រូវ ដើម្បីបំបិទមាត់អ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលមិនសំចៃមាត់បំផុត។
រដ្ឋាភិបាល មិនទាន់បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាជាសាធារណៈនៅឡើយទេជុំវិញច្បាប់ នេះចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១មក មុនពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផ្អាកវាបន្តិច។លោក ហ៊ុន សែន បានសើរើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះឡើងវិញកាលពីខែមុន ហើយបានលើកឡើងថា លោកចង់ឲ្យអនុម័តច្បាប់នេះត្រឹមដំណាច់ខែឧសភា។ តាមការរំពឹងទុក ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនឹងធ្វើការសម្រេចថា តើត្រូវបញ្ជូនវាទៅរដ្ឋសភានៅថ្ងៃសុក្រ ឬយ៉ាងណា។
កាលពី ម្សិលមិញ លោក ឈាង វុន តំណាងរាស្ត្រជាន់ខ្ពស់មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា បានមានប្រសាសន៍ថា កិច្ចពិភាក្សាជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអាចនឹងកើតឡើង ហើយរូបលោកផ្ទាល់ក៏គាំទ្រគំនិតនេះដែរ។
លោកបានលើកឡើងបន្តថា “យើង អាចស្នើឲ្យសង្គមស៊ីវិលចូលរួមបាន។ សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំគិតថា គួរតែមានការចូលរួមពីសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឲ្យពួកគេអាចបញ្ចេញទស្សនៈរបស់ ខ្លួន និងដើម្បីឲ្យយើងបានស្ដាប់យោបល់របស់ពួកគេ។ បើពួកគេមានទស្សនៈល្អ យើងនឹងពិចារណា ហើយដាក់វាបន្ថែមចូលទៅក្នុងច្បាប់នេះ។ ប៉ុន្តែសង្គមស៊ីវិលត្រូវតែយល់ថា ពួកគេមានសិទ្ធិនិយាយតាមចិត្តចង់ ប៉ុន្តែពួកគេមិនអាចបង្ខំឲ្យរដ្ឋធ្វើតាមអ្វីដែលពួកគេចង់ បានឡើយ”។
លោក ឈាង វុន បានបន្តថា នៅពេលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះទៅដល់ដៃរដ្ឋសភា វាទំនងជាត្រូវបញ្ជូនទៅគណៈកម្មការសភាចំនួនបី ឬបួន ដោយគណៈកម្មការមួយក្នុងចំណោមនោះអាចនឹងជាអ្នករៀបចំកិច្ច ពិភាក្សាជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មុនពេលដាក់ច្បាប់នេះដើម្បីបោះឆ្នោតអនុម័ត។
លោក មានលើកឡើងទៀតថា គណៈកម្មការទាំងនោះទំនងជារួមមានគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកដោះស្រាយ កិច្ចការបរទេសដែលមានលោក ឈាង វុន ជាប្រធាន និងគណៈកម្មការមួយទៀតដែលទទួលបន្ទុកដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានចូលរួមជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងសកម្មភាពរិះគន់ របស់ខ្លួនចំពោះសំណើច្បាប់នេះ។
ទោះ ជាយ៉ាងណា គេរង់ចាំមើលថា តើបណ្តាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនឹងបានឃើញសំណៅថ្មីនៃសេចក្ដី ព្រាងច្បាប់នេះមុនពេល ឬអំឡុងពេលកិច្ចពិភាក្សាបែបនេះ។
រហូត មកទល់ចុងឆ្នាំ២០១១ ច្បាប់នេះបានតម្រូវឲ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងសមាគមចុះឈ្មោះជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងដាក់ជូនរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំស្ដីពីសកម្មភាព និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន លើកលែងតែអង្គការ ឬសមាគមតូចៗបំផុតប៉ុណ្ណោះ។ បណ្តាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលព្រួយបារម្ភថា រដ្ឋាភិបាលអាចនឹងប្រើប្រាស់កថាខណ្ឌដែលប្រើពាក្យពេចន៍មិនច្បាស់ លាស់ដើម្បីបិទអង្គការណាមួយដែលខ្លួនមិនចូលចិត្តជាមួយនឹងការ ពន្យល់បកស្រាយតិចតួច។
ពួកគេ និយាយថា ច្បាប់នេះបើដូចសេចក្តីព្រាងរបស់វាកាលពី៤ឆ្នាំមុននោះ គឺបំពានសិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបជុំដែលមានចែងនៅក្នុង រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ក្រៅពីកិច្ចពិភាក្សាបន្ថែមទៀត បណ្ដាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលកំពុងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រកាស សំណៅថ្មីបំផុតនៃសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះជាសាធារណៈ។
ដោយ ការអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះជិតកើតមានឡើងនោះ កាលពីពេលថ្មីៗនេះទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានចូលរួមជាមួយបណ្តាអ្នករិះគន់ក្នុងសកម្មភាពអំពាវនាវឲ្យ បញ្ចេញសេចក្ដីព្រាងច្បាប់បច្ចុប្បន្ន និងឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ជាសាធារណៈបន្ថែមទៀត មុនពេលបោះឆ្នោតអនុម័ត ជាហេតុបណ្តាលឲ្យក្រសួងការបរទេសរិះគន់ភ្លាមៗ។
ទោះ បីជាលោកប្ដេជ្ញាជួបពិភាក្សាជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក្តី ក៏លោក ឈាង វុន បានគាំទ្រក្រសួងការបរទេសដែលរិះគន់លោក វីលៀម ថូដ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះអត្ថបទបញ្ចេញទស្សនៈមួយកាលពីពេល ថ្មីៗនេះដែលក្នុងនោះលោកបានលើកឡើងអំពីការព្រួយបារម្ភអំពី សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ។
លោក ឈាង វុន បានមានប្រសាសន៍ថា “ឯកអគ្គរដ្ឋទូត វីលៀម ថូដ គួរតែអនុវត្ត និងគោរពតាមអនុសញ្ញាទីក្រុងវីយែន ស្ដីពីទំនាក់ទំនងការទូត។ បើគាត់មិនយល់ដឹងអំពីអនុសញ្ញាទីក្រុងវីយែន គាត់មិនគួរធ្វើជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតទេ”។
ក្រសួង មហាផ្ទៃដែលបានដឹកនាំដំណើរការធ្វើសេចក្ដីព្រាងនេះ ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដែរកាលពីម្សិលមិញ ដោយគូសបញ្ជាក់ជាថ្មីអំពីភាពចាំបាច់ដែលត្រូវមានច្បាប់ស្ដីពី អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។ ក្រសួងនេះបានលើកឡើងថា ច្បាប់នេះនឹងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងអង្គការមិនមែន រដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋាភិបាល ហើយវាត្រូវបានពន្យល់បកស្រាយដោយមេធាវីរបស់រដ្ឋាភិបាល។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា “ការ សិក្សាស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថា ការបង្កើតសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល គឺជាសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែពួកគេក៏មានកាតព្វកិច្ចដែរដើម្បីប្រើប្រាស់សិទ្ធិនោះ”៕ សុខុម