27 C
Phnom Penh

លោក សាយ ឈុំ ជំនួស​តំណែង​លោក ជា​ ស៊ី​ម ជា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​​

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

cam-photo-front-channa2-800x533

មួយ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់ពី​លោក ជា ស៊ីម ប្រធាន​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​​ទទួល​មរណភាព​ លោក សាយ ឈុំ អគ្គលេខាធិការ​នៃ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​មួយ​នេះ​ត្រូវ​បាន​តែង​តាំង​កាលពី​ម្សិល​មិញ​ឲ្យ​ជំនួស​តំណែងជា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​ ខណៈ​​ចាប់​ផ្តើមត្រៀម​រៀបចំ​​សម្រាប់​ការ​កាន់​មរណទុក្ខ​ទូទាំង​ប្រទេស​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៩ ខែ​មិថុនា។

​បន្ទាប់ពី​​​​​​​​មានសុខភាព​កាន់​តែ​ដុន​ដាប​ទៅៗ​អស់​រយៈ​ពេល​ជា​​យូរ​​​ដោយ​សារ​ជំងឺ​ទឹក​នោមផ្អែម និង​ជំងឺ​ដាច់​សរសៃ​ឈាម​ក្នុង​ខួរក្បាល​​នៅ​​ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០០០ លោក ជា ស៊ីម ដែល​បាន​​ក្លាយ​ជា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​​ចាប់​តាំង​ពី​ព្រឹទ្ធសភាត្រូវ​​បាន​បង្កើតឡើង​​នៅ​​ខែ​មីនា ឆ្នាំ​១៩៩៩​​មក​នោះ បាន​ទទួល​មរណភាព​កាលពី​រសៀល​ថ្ងៃច័ន្ទ ធ្វើ​ឲ្យ​តំណែង​​ជា​ប្រធាន​ស្ថាប័ន​នីតិប្បញ្ញត្តិ​ប្រថាប់​ត្រា​​មួយនេះ​នៅ​ទំនេរ​។

លោក​ សាយ ឈុំ ​​អ​នុប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​ និង​ដែល​បាន​ធ្វើ​ជា​ប្រធាន​ស្ដីទី​​រហូត​មក​នោះ ត្រូវ​បានតែង​តាំង​កាល​ពី​ខែ​មេសា​ជា​បេក្ខភាព​​ប្រធាន​​ព្រឹទ្ធសភា ហើយ​កាលពី​ម្សិល​មិញ​បាន​ចំណាយ​ពេល​តែ​បន្តិច​​ប៉ុណ្ណោះ​ក្នុង​ការ​កោះ​ប្រជុំ​សហសេវិក​របស់​លោក ដើម្បី​​​ប្រកាស​​ការ​​ផ្លាស់​ប្ដូរ​នេះ​​​ជា​ផ្លូវ​ការ។

នៅ​ក្នុង​សម័យ​ប្រជុំ​​ដែល​មាន​រយៈ​ពេល​៣០​នាទី សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​៥១​រូប រួម​ទាំង​ប្រាំបួន​រូប​មកពី​គណបក្ស​ សម រង្ស៊ី ផង​នោះ​ បាន​អនុម័ត​បេក្ខភាព​លោក សាយ ឈុំ
ជា​ឯកច្ឆន្ទ​។ នៅ​ក្នុង​​ការ​បោះឆ្នោត​តាម​ក្រោយ​ សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​ចំនួន​៥០​រូប​បាន​អនុម័ត​ជ្រើស​រើស​​លោក នៃ ប៉េណា សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​មក​ពី​​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ឲ្យ​ធ្វើ​ជា​អនុប្រធាន​ថ្មី​នៃ​ស្ថាប័ន​មួយ​នេះ។

បន្ទាប់ពី​បោះ​ឆ្នោត​​គាំទ្រ​លោក សាយ ឈុំ ដោយ​ជោគ​ជ័យ ​លោក ម៉ម ប៊ុននាង អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ព្រឹទ្ធសភា​​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​ក្រុម​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន​ថា វា​ជា​រឿង​សម​ហេតុ​ផល​ដែល​ព្រឹទ្ធសភា​​កោះ​ប្រជុំ​យ៉ាង​ប្រញាប់​បែប​នេះ​ បន្ទាប់ពី​​​ប្រធាន​របស់​ខ្លួន​ទទួល​មរណភាព​ ដើម្បី​អនុម័ត​ការ​ជំនួស​​តំណែង​។

លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “​​យោង​តាម​​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ និង​​បទ​បញ្ជា​ផ្ទៃ​ក្នុង​​ និង​លក្ខខណ្ឌ​របស់​ព្រឹទ្ធសភា​ នៅ​ពេល​ប្រធាន​​ព្រឹទ្ធ​សភា​ទទួល​មរណភាព ព្រឹទ្ធសភា​អាច​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​រើស​ប្រធាន​ថ្មី​បាន​។ យើង​មាន​ការ​តក់​ស្លុត​​​​យ៉ាង​ខ្លាំង​ ហើយ​យើង​ក្រៀមក្រំ​ណាស់​​ដែល​យើង​បាន​បាត់​បង់​វីរបុរស​ដ៏ល្បី​ល្បាញ​​​​​​​មួយ​រូប​​របស់​ជាតិ​”។

នៅ​ក្នុង​សារាចរ​មួយ​ចេញ​ដោយ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពី​យប់​ថ្ងៃច័ន្ទ
ថ្ងៃ​ទី១៩ ខែ​មិថុនា ត្រូវ​បាន​កំណត់​ជា​ថ្ងៃ​កាន់​ទុក្ខ​​ផ្លូវ​ការ​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​សម្រាប់​មរណភាព​របស់​លោក ជា ស៊ីម​។​​​

សារាចរ​ណែនាំ​នេះ​មាន​​ខ្លឹមសារ​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា “ដោយ​សម្ដេច​ ជា ស៊ីម ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​​​ និងជា​ប្រធាន​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ ដែល​ក្នុង​មួយ​ជីវិត​របស់​សម្ដេច​​ សម្ដេច​បាន​លះបង់​កម្លាំង​កាយ និង​កម្លាំង​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​តស៊ូ​រំដោះជាតិ​​មាតុភូមិ​ ពិសេស​ការ​តស៊ូ​រំដោះ​​ប្រទេស​ជាតិ​ឲ្យ​រួច​ចាក​ផុត​ពី​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ខ្មែរ​ក្រហម​នា​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ និង​បន្ត​ចូល​រួម​ដឹកនាំ​ កសាង និង​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេស​ជាតិ​ឲ្យ​មាន​ការ​រីក​ចម្រើន​រុង​រឿង​ដូច​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ គ្រប់ក្រសួង​ស្ថាប័ន​ សាលា​រៀន​ មន្ទីរ​ពេទ្យ​របស់​រដ្ឋ ​ឯកជន​ទាំង​អស់​ និង​មន្ត្រី​រាជការ​ កង​កម្លាំង​ប្រដាប់​អាវុធ​គ្រប់​ប្រភេទ គ្រប់ទីវត្ត​អារាម​ ព្រម​ទាំង​ប្រជា​ជន​ទូទាំង​ប្រទេស​ ត្រូវ​បង្ហូត​ទង់ជាតិ​មួយ​ភាគបី​នៃ​ដង​ទង់ជាតិ​ចាប់ពី​លើ នៅ​ថ្ងៃទី​១៩ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០១៥។ គ្រប់​ស្ថានីយ​វិទ្យុ និង​ទូរទស្សន៍​ជាតិ និង​ឯកជន​ទាំង​អស់​ត្រូវ​ផ្អាក​ការ​សម្ដែង​ និង​ការ​ចាក់​​ផ្សាយ​ដែល​​មាន​លក្ខណៈ​សប្បាយ​គគ្រឹក​គគ្រេង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៩ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០១៥”។

លោក ជា ស៊ីម បាន​ក្លាយ​ជា​អនុប្រធាន​រណសិរ្ស​សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា ដែល​រៀបចំ​ឡើង​ដោយ​ពួក​កុម្មុយនីស្ត​វៀតណាម​​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​​សកម្មភាព​ផ្ដួល​រំលំ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​របស់​ ប៉ុល ពត នៅ​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៩​។

ដោយ​ប្រកៀក​ស្មា​ជាមួួយ​លោក ហេង សំរិន ប្រធាន​រដ្ឋសភា​បច្ចុប្បន្ន​ដែល​បាន​ដឹកនាំ​រណសិរ្ស​​នេះ​ និង​​លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​​តំណាង​រាស្ត្រ​របស់​គណបក្សប្រឆាំង​ លោក ជា ស៊ីម បាន​ចាប់​​ផ្ដើម​បង្កើត​របប​ថ្មី​មួយ​បន្ទាប់ពី​​​ផ្ដួល​រំលំ​ ប៉ុល ពត ​ហើយ​បាន​​បន្ត​ដើរ​តួ​យ៉ាង​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​នេះ។

សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​មួយ​របស់​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ (Human Right Watch) ដែល​ចេញ​ផ្សាយ​កាលពី​ម្សិលមិញ​បានលើក​ឡើង​ថា ​ការ​កាន់​តំណែង​មួយ​រយៈ​ពេល​ខ្លី​របស់​លោក​ ជា ស៊ីម ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​ចន្លោះ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨១​ ដោយ​លោក​បាន​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​ពន្ធនាគារ​ និង​កងកម្លាំង​នគរ​បាល​​ព្រៃផ្សៃ​ ដើម្បី​បម្រើ​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​របប​ថ្មី​នេះ​ ជា​កេរ្តិ៍​តំណែល​ដែល​អង្គការ​នេះ​បាន​លើក​ឡើង​ថា​​​បាន​បន្ត​ដល់​​ថ្ងៃ​នេះ​។

អង្គ​​​ការ​​​នេះ​បានលើក​ឡើង​បន្ត​ថា “​គោល​បំណង​នៃ​ប្រព័ន្ធ​ថ្មី​នេះ គឺ​ដើម្បី​បង្ក្រាប​រាល់​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ រួម​ទាំង​​ការ​បះបោរ​ប្រដាប់​អាវុធ​ ក្រុម​ប្រឆាំង​អហិង្សា​ និង​បុគ្គលដែល​ចូល​រួម​នៅ​ក្នុង​ការ​ប្រឆាំង​ដោយ​សន្តិវិធីផងដែរ​។ ​ការ​ចាប់​ខ្លួន​ដោយ​សារ​​ហេតុផល​នយោបាយ​តែង​តែ​ត្រូវ​​បាន​ធ្វើឡើង​ ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ស្ទើរ​តែ​​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​គ្មាន​​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ ឬ​សវនាការ​ជំនុំ​ជម្រះ​​ ហើយ​​ជា​ញឹក​ញាប់​ អ្នក​ទោស​​ត្រូវ​បាន​​ឃុំ​ខ្លួន​ដោយ​គ្មាន​មូលដ្ឋាន ឬ​ដោយ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មិន​ពិត​”។

នៅខាង​ក្រៅ​ភូមិគ្រឹះ​របស់​លោក ជា ស៊ីម ក្នុង​ខណ្ឌចំការ​មន រាជធានី​ភ្នំពេញ​កាលពី​ព្រឹក​ម្សិលមិញ មិត្ត​​ភក្តិ​របស់​លោក​បាន​មក​លា​គ្នា​ជា​ចុង​ក្រោយ​ ខណៈ​មន្ត្រី​​​ចាប់​ផ្ដើម​ត្រៀម​សួន​មុខ​វត្ត​បទុម​ដើម្បី​ធ្វើ​ពិធី​បូជា​សព​របស់​លោក​នៅ​ថ្ងៃ​​ទី​១៩ ខែ​មិថុនា។

លោក ហេង សំរិន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ទៅ​កាន់​ក្រុម​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន​​នៅ​ខាង​ក្រៅ​ភូមិ​គ្រឹះ​របស់​លោក​ ជា ស៊ីម ថា “​យើង​ចាំ​ទាំង​​អស់​គ្នា​នូវ​ការ​តស៊ូ​ដើម្បី​​រំដោះ​ប្រទេស​ ហើយ​យើង​សោក​ស្ដាយ​ដែល​បាន​បាត់​បង់​មេដឹកនាំ​មួយ​រូប​របស់​ប្រទេស​ ដែល​បាន​រួម​រស់​ជាមួយ​គ្នា​ [ជាមួយ​យើង​] នៅ​ក្នុង​ការ​តស៊ូ​ដើម្បី​​រំដោះ​​ប្រទេស​ពី​របប​អាណានិគម និង​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ ប៉ុល ពត”។

លោក ថោង ខុន រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ទេសចរណ៍​ដែល​ធ្លាប់​កាន់​តំណែង​​ជា​អភិបាល​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ចន្លោះ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៣​ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨៥​ ក្រោម​របប​សាធារណរដ្ឋ​​ប្រជាមានិត​​កម្ពុជា​​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា មរណភាព​របស់​លោក ជា ស៊ីម គឺ​ជា​ការបាត់​បង់​ដ៏ធំធេង​សម្រាប់​ប្រទេស​ជាតិ​។ លោក​បាន​លើក​ឡើង​ថា “​យើង​ក្រៀម​ក្រំ​​ និង​សោកស្ដាយ​យ៉ាង​ខ្លាំង​​ដែល​បាន​បាត់​បង់​សម្ដេច​ ជា ស៊ីម ។ វា​ជាការ​បាត់​បង់​ដ៏ធំធេង​សម្រាប់​កម្ពុជា ពីព្រោះ​គាត់​គឺជា​​វីរបុរស​ដ៏អស្ចារ្យ​នៅ​ក្នុង​ការ​រំដោះ​ប្រទេស​ពី​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ហើយ​គ្មាន​សមិទ្ធ​ផល​ណា​ធំជាង​នេះ​ទេ”។

នៅ​ខាង​ក្រៅ​ព្រឹទ្ធសភា​កាលពី​ម្សិលមិញ លោក គង់ គាំ ដែល​​បាន​កាន់​​តំណែង​​បន្ត​ពី​លោក ហ៊ុន សែន ជា​រដ្ឋ​​មន្ត្រី​ការ​បរទេស​​ក្នុង​របប​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​កម្ពុជា​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ ប៉ុន្តែ​ដែល​ពេល​នេះ​ជា​ប្រធាន​គណបក្ស​ សម រង្ស៊ី នៅ​ក្នុង​ព្រឹទ្ធសភា​ បាន​ចោទ​សួរ​អំពី​ការ​សម្រេច​​ជំនួស​តំណែង​លោក​ ជា ស៊ីម ឆាប់​រហ័ស​ពេក ​បន្ទាប់​ពី​លោក​ទទួល​មរណភាព។

លោក​បាន​ថ្លែង​ថា “​បើ​យើង​គិត​ពី​សីលធម៌ វា​ហាក់​ដូច​ជា​អាក្រក់​ណាស់​ [ដែល​ធ្វើ​បែប​នេះ​] ខណៈ​យើង​កំពុង​​ចូលរ​ួម​រំលែក​ទុក្ខ​។ ប្រសិន​​បើ​មិន​ចាំបាច់​ទេ​នោះ ការ​បោះ​ឆ្នោត​ក្រោយ​បញ្ចប់​ពិធី​បុណ្យ​សព​គឺ​ជា​ការ​ប្រសើរ​”។

លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​តាម​ទូរស័ព្ទ​កាលពី​យប់​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ​ថា មរណភាព​របស់​លោក ជា ស៊ីម ក៏​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​​សោក​ស្ដាយ​ដែរ​​​​ផ្នែក​នយោបាយ​។ លោក​បាន​បន្ត​ថា “​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ក៏គាត់​បាន​ជួយ​ឲ្យ​មាន​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​បា៉រីស និង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែរ​ និង​បាន​ផ្លាស់​ប្ដូរ​ជីវភាព​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេស​ជាតិ​​”៕ សុខុម (រាយការណ៍​បន្ថែម​ដោយ​ ឆន ចាន់ស៊ី និង Alex Willemyns)​​​​​​​​​​​​​​​​​

 

 

© 2023, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស