លោក ជា ស៊ីម ឥស្សរជនលេចធ្លោនៅក្នុងរបបកុម្មុយនិស្តនាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ក្រោយពីការផ្តួលរំលំរបប ប៉ុល ពត ហើយបន្ទាប់មកបានក្លាយជាប្រធានស្ថាបនិករបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានទទួលមរណភាពក្នុងក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃចន្ទ។ លោកមានអាយុ៨២ឆ្នាំ។
យោងតាមលោក យឹម លាង ប្រធានអង្គរក្សរបស់លោកឲ្យដឹងថា ជាមេដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់តំណែងយូរ ដែលទទួលរងការដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលក្នុងឆ្នាំ២០០០ ហើយបន្ទាប់មកមិនបានបង្ហាញខ្លួនជាសាធារណៈត្បិតមានសុខភាពដុនដាប បានទទួលមរណភាពនៅឯភូមិគ្រឹះរបស់លោកនៅក្បែរព្រឹទ្ធសភានៅម៉ោងប្រហែល៣និង៤៥នាទីរសៀល។
យោងតាមលោក ជា សុន អតីតនាយខុទ្ទកាល័យឲ្យដឹងថា លោក ជា ស៊ីម បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់កាលពីសប្តាហ៍មុន ដែលបណ្តាលឲ្យលោកទទួលមរណភាព។ លោក សុន បានមានប្រសាសន៍ថា មានការរៀបចំពិធីដើម្បីបូជាសពរបស់លោកនៅឯសួនច្បារវត្តបទុម។
កើតនៅក្នុងស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀងក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៣២ លោក ជា ស៊ីម បានសិក្សាបាលីក្នុងវត្តអារាម មុននឹងចូលរួមក្នុងចលនាឥស្សរៈប្រឆាំងនឹងអាណានិគមរបស់លោក ស៊ឺន ង៉ុកថាញ់តាំងពីលោកនៅជំទង់ក្នុងដើមឆ្នាំ១៩៥២។
ដោយចូលរួមគណបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជាគាំទ្រដោយវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩ លោកបានក្លាយជាលេខាបក្សស្រុកប្រចាំទិសបូព៌ា ដោយបន្តបម្រើការនៅទីនោះជាមេដឹកនាំថ្នាក់កណ្តាលរហូតដល់មានជ័យជម្នះឆ្នាំ១៩៧៥របស់ខ្មែរក្រហម និងក្រោយមកទៀត។
ក្នុងពេលដែលមានការធ្វើវិសុទ្ធិកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំតំបន់បូព៌ាដោយរបបប៉ុល ពត ដែលកម្ចាត់ចោលនូវថ្នាក់ដឹកនាំកាន់តំណែងយូរភាគច្រើន លោក ជា ស៊ីម នៅពេលនោះជាមេបញ្ជាការតំបន់ បានភៀសខ្លួនជាមួយអ្នកដទៃទៀតទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨។
រួមជាមួយលោក ហេង សំរិន ដែលបច្ចុប្បន្ននេះជាប្រធានសភា និងលោក ប៉ែន សុវណ្ណ បច្ចុប្បន្នជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងនោះ លោក ជា ស៊ីមបានវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំនោះ ក្នុងឋានៈជាមេដឹកនាំស្ថាបនិកមួយរូបក្នុងបណ្តាស្ថាបនិកទាំងអស់នៃរណសិរ្យសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាដែលគាំទ្រដោយវៀតណាម។
នៅថ្ងៃទី២ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ មានប្រារព្ធពិធីនៅក្នុងខេត្តក្រចេះក្រោមអធិបតីភាពដោយមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ឡឺ ឌឹកថូ លោក ជា ស៊ីមទទួលបានការតែងតាំងជាអនុប្រធានរណសិរ្យរបស់លោក សំរិន។
លោក អ៊ីវ៉ាន ហ្គតធិសម៉ែន បានសរសេរទាក់ទងនឹងពិធីនោះក្នុងសៀវភៅចេញផ្សាយនាឆ្នាំ២០០៤ របស់លោកថា “លោក ជា ស៊ីម មានអាយុ៤២ឆ្នាំ គឺមានវ័យចាស់ជាងលោក សំរិនពីរឆ្នាំ។ ដោយមានមាឌក្រអាញ សក់ខ្លីក្រាស់ លោក ស៊ីមទំនងជាខ្មែរមួយចំនួនតូច ដែលមិនទទួលរងការខ្វះអាហារូបត្ថម្ភទេ”។
ក្នុងពេលដែលវៀតណាមផ្តួលរំលំរបបប៉ុល ពតនៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ លោក ជា ស៊ីម ត្រូវបានតែងតាំងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃនៃរបបថ្មី ដោយរង់ចាំការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ១៩៨១ ហើយមិនយូរប៉ុន្មាន លោកក៏បានធ្វើបានល្អជាងទាំងលោក សំរិន ទាំងលោក សុវណ្ណ ក្នុងការកសាងមូលដ្ឋាននយោបាយដែលធ្វើឲ្យលោកមានសារៈសំខាន់ចំពោះមេដឹកនាំវៀតណាមរបស់លោក។
លោក ហ្គតធិសម៉ែន បានកត់សម្គាល់ក្នុងសៀវភៅរបស់លោក ដែលផ្អែកលើកំណត់ត្រាពិស្តារនៃកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ថា “ក្នុងចំណោមអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម លោក ជា ស៊ីម រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ មានអំណាចបំផុត”។
លោក ហ្គតធិសម៉ែន សរសេរថា “លោក ស៊ីម គឺជាអ្នកនយោបាយចាស់ទុំខ្មែរមួយរូប ដែលយល់ដឹងអំពីវិធីបណ្តុះប្រព័ន្ធបក្សពួកនិយម និងវិធីបណ្តុះភក្តីភាពចំពោះអ្នកដើរតាមលោក។ ឲ្យតម្លៃដោយវៀតណាមចំពោះសមត្ថភាពរបស់លោកក្នុងការប្រមែប្រមូលអ្នករត់ចោលជួរខ្មែរក្រហម លោក ជា ស៊ីម បានជ្រើសរើសកម្មាភិបាលតំបន់បូព៌ាបានយ៉ាងច្រើន ហើយភ្លាមនោះ ក៏បានកសាងមូលដ្ឋានអំណាចផ្ទាល់ខ្លួនតែម្តង”។
ផ្ទុយទៅនឹងទ័ពខ្មែរក្រហម ដែលនៅពេលនោះបានកំពុងបះបោរពីព្រំដែនថៃ លោក ជា ស៊ីម ក្លាយជាតំណាងឲ្យកុម្មុយនិស្តខ្មែរ គឺផ្តោតលើអតីតតំបន់បូព៌ា ដែលមានទំនាក់ទំនងល្អូកល្អិនជាមួយវៀតណាម។
លោក ជែកស៍ បេឃឺត អ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានប្រចាំកម្ពុជារបស់កាសែត បាងកក ប៉ុស្តិ៍ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ បានកត់សម្គាល់ថា លោក ជា ស៊ីមប្រកាន់ខ្ជាប់នឹងវោហារសាស្ត្រដែលលើកតម្កើងដោយវៀតណាមក្នុងកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន ទោះបីជាពេលលោកថ្លែងសុន្ទរកថាទៅកាន់ក្រុមមនុស្សសាសនាក៏ដោយ។
លោក បេឃឺត បានសរសេរបន្ទាប់ពីសុន្ទរកថាឆ្នាំ១៩៨៤ដែលលោក ជា ស៊ីម បានថ្លែងទៅកាន់ខ្មែរឥស្លាមថា “ពេលអបអរសាទរ’បដិវត្តដ៏ភ្លឺស្វាងនៃប្រទេសឥណ្ឌូចិនទាំងបី’ លោក ស៊ីមបានវាយប្រហារខ្លាំងៗលើ’ពួកវាតទីនិយម-អនុត្តរនិយមប៉េកាំង ចក្រពត្តិអាមេរិកាំង’ ហើយនិង ‘ក្រុមកាន់អំណាចថៃ’”។
ដោយលោក ហ៊ុន សែន ជាអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនៃរបបនោះ និងជាមន្ត្រីលេចធ្លោ ដែលទទួលបានតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងខែមករា ឆ្នាំ១៩៨៥ ក្នុងអាយុ៣៣ឆ្នាំ នៅពេលនោះ លោក ជា ស៊ីម មានអាយុ៥២ឆ្នាំ និងដោយមានឥទ្ធិពលខ្លាំងលើកងកម្លាំងសន្តិសុខ មានគូបដិបក្សម្នាក់ថ្មីនៅក្នុងបក្ស។
ក្នុងពេលដែលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០បានកន្លងផុតទៅ លោក ហ៊ុន សែន ដែលចេះតែកែទម្រង់ខ្លាំងឡើងៗ បានរិះរកការផ្លាស់ប្តូរគាំទ្រទីផ្សារ ដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នានឹងការផ្លាស់ប្តូរអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសចិនកម្មុយនិស្ត ដោយជៀសមិនផុតពីការប្រឈមមុខនឹងបណ្តាញចាក់ស្រែះរបស់លោក ជា ស៊ីម និងការប្តេជ្ញារឹងត្អឹងទៅនឹងស្ទីលសង្គមនិយមចាស់។
ប៉ុន្តែក្នុងពេលដែលប្រទេសខិតជិតដល់ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនាឆ្នាំ១៩៩១ ដែលទីបំផុតផ្លាស់របបដោយមានប្រព័ន្ធទីផ្សារ និងមានអំណោយផលដល់គោលបំណងរបស់លោក ហ៊ុន សែននោះ លោក ជា ស៊ីមនឹងបន្តមានឥទ្ធិពលលើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធបក្ស ដែលនៅតែគ្របសង្កត់លើរដ្ឋដដែល។
ដោយលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវគេមើលឃើញថាជាអ្នកគាំទ្រនៃការខិតខំប្រឹងប្រែងចម្លែក ប៉ុន្តែមិនបានសម្រេចនៅខាងក្នុងរបបនេះ ដើម្បីបើកគណបក្សប្រឆាំងដែលគាំទ្រដោយរដ្ឋក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩នោះ លោក ជា ស៊ីម ដោយមានមូលដ្ឋានរបស់លោកនៅឡើយក្នុងកងកម្លាំងសន្តិសុខ បានចាប់ផ្តើមដណ្តើមអំណាចដោយកម្ចាត់ក្រុមអ្នកកែទម្រង់ដែលស្និទ្ធនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
សេចក្តីរាយការណ៍ព័ត៌មានកាសែតញូវយ៉ក ថាមស៍ នាខែសីហាឆ្នាំ១៩៩០ ដែលមានចំណងជើងថា “គូបដិបក្សនយោបាយប្រជែងគ្នានៅក្រុងភ្នំពេញ” បានសរសេរថា “បន្ទាប់ពីមានការចាប់ខ្លួន ការរុះរើ និង ការកែសម្រួលជាថ្មីជាបន្តបន្ទាប់នោះ ឥទ្ធិពលរបស់លោក ជា ស៊ីម ដែលមានវ័យច្រើនជាងលោក ហ៊ុន សែន ២០ឆ្នាំ និងជាប្រធានសភា គឺស្តែងចេញកាន់តែច្បាស់ឡើង”។
កាសែតសរសេរថា “សម្ពន្ធមិត្រជិតស្និទ្ធដែលមិនកាន់មនោគមន៍វិទ្យាមួយចំនួនរបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានបណ្តេញចេញ ឬទុកចោលម្ខាង ជំនួសមកវិញដោយមនុស្សដែលគេចាត់ទុកថា សម្របខ្លួនតាម ដឹងគុណ ឬទាក់ទងនឹងលោក ជា ស៊ីម ដែលមានវ័យ៥៨ឆ្នាំ”។
សម្ពន្ធមិត្ររបស់លោក ជា ស៊ីម ក្នុងនោះរួមមានប្អូនថ្លៃរបស់លោក និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបច្ចុប្បន្ន គឺលោក ស ខេង ផង ត្រូវបានដំឡើងតំណែង រីឯសម្ពន្ធមិត្ររបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងនោះមានលោក ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មានសព្វថ្ងៃ ត្រូវបានដកចេញពីតួនាទីរបស់ខ្លួន។
កាសែតញូវយ៉ក ថាមស៍ បានរាយការណ៍ថា “នៅពេលសួរជាច្រើនខែមុនអំពីតំណែងលោក ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសខ្មែរវ័យក្មេងនិងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ មន្ត្រីខ្មែរម្នាក់បានញញិមពព្រាយ។ គាត់បាននិយាយថា ‘កុំភ្លេច ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែជាមនុស្សទី៣ប៉ុណ្ណោះក្នុងបក្ស។ ជា ស៊ីម ជាមនុស្សទី២’ “។
នៅពេលរដ្ឋឯកបក្សនេះ បានកែទម្រង់ខ្លួនឯងទៅជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ មុនការបោះឆ្នោតគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិនៅឆ្នាំ១៩៩៣ លោក ជា ស៊ីម ដែលកំពុងមានប្រៀប ទទួលការតែងតាំងជាប្រធានគណបក្ស។ លោក ហ៊ុន សែន បានក្លាយជាអនុប្រធានបក្ស និង លោក ហេង សំរិន ជា “ប្រធានកិត្តិយស” របស់គណបក្ស។
ប៉ុន្តែ មិនដល់ប្រាំឆ្នាំផងស្ថានការណ៍បានផ្លាស់ប្តូរ ដោយលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ចៀសយ៉ាងប៉ិនប្រសប់នូវការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារមួយដែលដឹកនាំដោយលោក ស៊ិន សុង អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ តែដោយមានជំនួយពីកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដែលផ្តល់ឲ្យដោយគូប្រជែងរបស់ខ្លួនក្នុងគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
លោក ប្រេដ អាដាម (Brad Adams) នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សHuman Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានសរសេរកាលពីឆ្នាំមុនទាក់ទិននឹងរដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេចនេះថា “មន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើននាក់ដែលខ្ញុំមានសម្ភាស បាននិយាយថា ពិតណាស់ ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសឹងតែទាំងអស់បានដឹង និងគាំទ្ររដ្ឋប្រហារនេះ ក្នុងនោះមានទាំងសមាជិកជាន់ខ្ពស់ក្នុងភាគី ជា ស៊ីម-ស ខេង ផងដែរ”។
លោក ប្រេដ អាដាម បានរៀបរាប់ថា “ហ៊ុន សែន ទទួលបានតម្លៃច្រើនពី ជា ស៊ីម និង ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ នៅគ្រានោះ ប៉ូលិសជាកម្លាំងសន្តិសុខមានអំណាចបំផុតក្នុងប្រទេសនេះ ប៉ុន្តែ ពួកគេនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងយ៉ាងរឹងមាំរបស់ភាគីលោក ជា ស៊ីម ក្នុងគណបក្សនេះ”។
លោកបានសរសេរថា “ងាយរងគ្រោះនឹងបទចោទថាបានចូលដៃក្នុងរដ្ឋប្រហារនេះ អ្នកទាំងពីរនាក់ត្រូវទទួលយកលក្ខខណ្ឌរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលថាលោកនឹងតែងតាំងអគ្គស្នងការប៉ូលិសជាតិបន្ទាប់”។
ដោយលោក ហ៊ុន សែន ទទួលកាន់កម្លាំងសន្តិសុខពីលោក ជា ស៊ីម ហើយបន្ទាប់មកទៀតប្រែក្លាយអង្គភាពអង្គរក្សផ្ទាល់របស់លោកទៅជាកម្លាំងពិសេសនោះ តុល្យភាពគណបក្សបានផ្លាស់ប្តូរ។
លោក អាដាម បានសន្និដ្ឋានថា “នេះជាការផ្លាស់ប្តូរធំសម្បើមក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ក្លាយជាបុរសមានអំណាចបំផុតយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតទាំងក្នុងគណបក្ស និងទាំងក្នុងប្រទេស”។
បើទោះជាចុះថយកម្លាំងសន្តិសុខក៏ដោយ ក៏លោក ស៊ីម កាលនោះអាយុ៦២ឆ្នាំ
បន្តធ្វើជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផង និងជាប្រធានសភាផង ហើយនៅឆ្នាំ២០០៣ នៅតែជាមនុស្ស “មានទំនាក់ទំនងល្អបំផុត”ក្នុងរង្វង់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ដោយត្រូវគេទុកឲ្យនៅមានតំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាប្រថាប់ត្រារបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅពេលស្ថាប័ននេះបង្កើតឡើងនៅខែមីនាឆ្នាំ១៩៩៩ លោក ស៊ីម មានឥទ្ធិពលតិចតួចក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្ទាប់ពីការដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលនៅខែតុលាឆ្នាំ២០០០។
ក្នុងការថយចុះអំណាចចុងក្រោយរបស់លោកនៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៤ លោក ជា ស៊ីម ដែលនៅពេលនោះជាប្រមុខរដ្ឋស្តីទីក្នុងពេលព្រះរាជអវត្តមានព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ត្រូវបានគេអមដំណើរចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ហើយទៅប្រទេសថៃ ដោយអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ គឺលោក ហុក ឡង់ឌី ប្រហែលទៅព្យាបាលជំងឺ។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកសង្កេតការណ៍បានសន្និដ្ឋាននៅពេលនោះថា ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាស្ទាក់ស្ទើរមិនចុះហត្ថលេខាលើការរៀបចំរដ្ឋធម្មនុញ្ញដ៏ចម្រូងចម្រាស ដែលនឹងអនុញ្ញាតឲ្យលោក ហ៊ុន សែន បង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយ បន្ទាប់ពីមានភាពទាល់ច្រករយៈពេលមួយឆ្នាំជាមួយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សសមរង្ស៊ី។
ក្នុងពេលអវត្តមានរូបលោក លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ខាងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលជាអនុប្រធានព្រឹទ្ធសភារបស់លោក ជា ស៊ីម និងដែលបានក្លាយជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារប្រទេសក្នុងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង ដោយបញ្ចប់ភាពទាល់ច្រក។
ក្នុងពេលជាច្រើនឆ្នាំចាប់តាំងពីពេលនោះមក លោក ហ៊ុន សែន បានគ្រប់គ្រងប្រទេស ភាគច្រើនដោយគ្មានវត្តមានជាសាធារណៈរបស់លោក ជា ស៊ីម ដែលមានសុខភាពចុះខ្សោយមិនអាចកាន់តួនាទីកិត្តិយសរបស់លោកជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយរបស់លោក។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃច័ន្ទថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងកាន់តំណែងប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចនេះជាស្វ័យប្រវត្តិ ដោយបញ្ចប់ការផ្លាស់ប្តូរអំណាច ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ក្នុងពេលដែលលោកនិងលោក ជា ស៊ីម បានដឹកនាំរដ្ឋសង្គមនិយម។
ប៉ុន្តែ លោក ឥសាន បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងមិនបំភ្លេចការរួមចំណែកដែលលោក ជា ស៊ីម បានធ្វើចំពោះប្រទេសកម្ពុជាសម័យទំនើបនេះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “លោក ជា ស៊ីម បានប្រើដៃម្ខាងទប់ស្កាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមដែលបានសម្លាប់ប្រជាជន មិនឲ្យកើតឡើងជាថ្មី និងប្រើដៃម្ខាងទៀតកាន់ចបនិងនង្គ័លដឹកនាំប្រជាជនកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញ បន្ទាប់ពីរងការបំផ្លិចបំផ្លាញដោយរបបប្រល័យពូជសាសន៍”៕ រើន និងនិត (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ម៉ិច ដារ៉ា)