ដោយកើតចេញពីដំណែលនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាដែលវៀតណាមគាំទ្រនាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានទទួលរងការចោទប្រកាន់យូរមកហើយពីសំណាក់ក្រុមប្រឆាំងថាបម្រើចៅហ្វាយនាយចាស់របស់ខ្លួន។
ការរិះគន់មួយក្នុងចំណោមការរិះគន់ឥតឈប់ឈរបំផុតលើគណបក្សកាន់អំណាចនេះជាច្រើនឆ្នាំ មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា បានធ្វើការតវ៉ារបស់ខ្លួនប្រឆាំងជ័យជម្នះការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយអះអាងថាមានបទបញ្ជាដាច់ខាតមកពីវៀតណាម។
លោក សុខា បានមានប្រសាសន៍ទាក់ទិននឹងលោក ហ៊ុន សែន នៅឯកន្លែងតវ៉ារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិឯទីលានប្រជាធិបតេយ្យក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១៣ ដោយប្រើពាក្យសំដៅជនជាតិវៀតណាម ដែលច្រើនតែត្រូវគេចាត់ទុកថាជាពាក្យប្រមាថ ថា “កម្ពុជាថា ‘ចុះចេញទៅ’។ យួនប្រាប់គាត់ឲ្យនៅបន្ត។ តើគាត់នឹងជ្រើសយកនរណា?”។
ប៉ុន្តែមួយឆ្នាំកន្លះក្រោយមក គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងរកឃើញជោគជ័យកាន់តែច្រើននិងមិនដែលមានពីមុនមក ក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងយុទ្ធនាការរបស់ខ្លួន ដើម្បីប្រយុទ្ធទប់ទល់នឹងការទន្ទ្រានព្រំដែន និងអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ពីប្រទេសវៀតណាម គឺជាបញ្ហាដែលគេមិនអើពើយូរមកហើយដែលបក្សប្រឆាំងតែងតែលើកឡើង។
នៅខែមុន លោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកនិយាយភាសាវៀតណាមរូ បានជួបមន្ត្រីការិយាល័យមជ្ឈិមបក្សវៀតណាម ដើម្បីសុំឲ្យមាន “ភាពស្ងៀមស្ងាត់” ក្នុងពេលមានដំណើរចុះពិនិត្យព្រំដែនដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លិខិតទូតជាច្រើនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបញ្ជូនទៅដោយទាមទារឲ្យបញ្ចប់ការទន្ទ្រានដោយវៀតណាម ដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក រង្ស៊ី ដែលរស់នៅនិរទេសរវាងឆ្នាំ២០០៩ដល់ឆ្នាំ២០១៣ដើម្បីគេចពីបទចោទព្រហ្មទណ្ឌដែលកើតចេញពីការតវ៉ា ថាលោកបានដកបង្គោលព្រំដែននោះ បានមានប្រសាសន៍ថា “ស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជាបានផ្លាស់ប្តូរហើយ។ អ្វីៗមិននៅដដែលដូចពីរបីឆ្នាំមុនទេ”។
លោក រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចង់ការពារខ្លួនទប់ទល់នឹងវៀតណាម។ ការផ្លាស់ប្តូរនេះក្នុងស្ថានការណ៍មានកត្តាផ្សំជាច្រើន ពោលគឺការគាំទ្ររបស់ប្រជាជនលើបក្សប្រឆាំងកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនអាចព្រងើយកន្តើយបានឡើយ ព្រមទាំងភាពតានតឹងខ្លាំងឡើងរវាងប្រទេសចិននិងប្រទេសវៀតណាមផងដែរ”។
មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះបាននិយាយថា លោកជឿថា ការប្រឹងប្រែងរបស់វៀតណាមដើម្បីបានការគាំទ្រពីអាមេរិកក្នុងជម្លោះទឹកដីរបស់ខ្លួននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយប្រទេសចិន បានផ្តល់ឱកាសតែមួយគត់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីបញ្ចេញឆន្ទៈប្រឆាំងនឹងការលុកលុយព្រំដែនពីសំណាក់ប្រទេសវៀតណាម។
លោក រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលខ្ញុំនិយាយជាមួយក្រុមមន្ត្រីអាមេរិកនៅវ៉ាស៊ីនតោន ឌីស៊ី ពួកគេចង់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជារួបរួមគ្នាជាមួយអាស៊ានទប់ទល់នឹងប្រទេសចិន។ រឿងហ្នឹង ពួកគេត្រូវការកម្លាំងសាមគ្គីក្នុងអាស៊ាន ហើយដូច្នេះ អាមេរិកនឹងគិតថា វាច្បាស់ថាមិនមានភាពតានតឹងរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាមទេ”។
“តាមទស្សនវៀតណាមសុទ្ធសាធ វៀតណាមក៏មានប្រយោជន៍ដែរ ក្នុងពេលដែលខ្លួនកំពុងប្រឈមនឹងប្រទេសចិន មិនបង្កើតភាពតានតឹងជាមួយកម្ពុជា បើពុំនោះទេវានឹងបញ្ជូនសារថា វៀតណាមកំពុងប្រើនយោបាយក្អេងក្អាងប្រឆាំងនឹងប្រទេសជិតខាងទន់ខ្សោយជាងខ្លួន គឺកម្ពុជា”។
ភាពអត់ឱនប្លែករបស់លោក ហ៊ុន សែន ថ្មីៗនេះទៅលើការតវ៉ាអំពីព្រំដែនដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ (មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងបួននាក់ ក្នុងចំណោមនោះមានលោក សុខា ផងដែរ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ២០០៥ ដោយសារតវ៉ានឹងសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនជាមួយវៀតណាម) បានទទួលការចាប់អារម្មណ៍នៅក្រុងហាណូយ។
កាសែតផ្លូវការរបស់បក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ញិន ហ្ស៊ិន (Nhan Dan) បានចេញផ្សាយអត្ថបទមួយកាលពីថ្ងៃអង្គារ ដោយដកស្រង់សម្តី លោក ឡេ ហាយ ប៊ីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាម ដោយរិះគន់ការធ្វើដំណើរទៅព្រំដែនដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក រៀល ខេមរិន្ទ្រ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។
ក្នុងដំណើរទៅពិនិត្យបង្គោលព្រំដែនជាប់គ្នានឹងខេត្តស្វាយរៀង ជនស៊ីវិលវៀតណាមតាមសេចក្តីរាយការណ៍ថា បានវាយលោក ខេមរិន្ទ្រ និងក្រុមរបស់លោកដោយដំបងឈើ ក្នុងការវាយតប់ដែលតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះមានប្រសាសន៍ថា បានកើតឡើងយ៉ាងច្បាស់ខាងក្នុងទឹកដីខ្មែរ។
ដោយចោទសកម្មជនខ្មែរថាវាយប្រហារជនស៊ីវិលវៀតណាមនោះ អត្ថបទកាសែត ញិន ហ្ស៊ិន និយាយថា “វៀតណាមរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះអំពើហិង្សាថ្មីៗនេះដោយជនជ្រុលនិយមខ្មែរមួយចំនួន ដែលរំលោភទាំងច្បាប់របស់វៀតណាម ទាំងច្បាប់របស់កម្ពុជា ក៏ដូចជាសន្ធិសញ្ញានានា និងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលចុះហត្ថលេខាដោយភាគីទាំងពីរ”។
“យើងស្នើអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាប្រើវិធានការមាន…ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើស្រដៀងគ្នានេះមិនឲ្យកើតឡើងជាថ្មីទៀត សំដៅធានាការអនុវត្តដោយរលូននូវការកំណត់ព្រំដែននិងការដាំបង្គោលសម្រាប់ប្រយោជន៍រួមនៃប្រជាជនប្រទេសទាំងពីរ”។
ក៏ប៉ុន្តែ លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃពុធថា រដ្ឋាភិបាលគ្មានផែនការរារាំងសកម្មជនក្រុមប្រឆាំងមិនឲ្យទៅមើលព្រំដែននោះទេ។
នាយឧត្តមសេនីយ៍ សុភ័គ បានមានប្រសាសន៍ការពារដំណើរទៅព្រំដែនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា “វៀតណាមមិនមានគណបក្សប្រឆាំងទេ ហើយពួកគេអាចធ្វើអ្វីដែលពួកគេចង់ធ្វើ។ នៅប្រទេសកម្ពុជា យើងមានប្រព័ន្ធពហុបក្ស។ យើងជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដូច្នេះតើយើងអាចឃាត់គេយ៉ាងម៉េចកើត?”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេមានសិទ្ធិទៅទីនោះ ពីព្រោះពួកគេជាបក្សប្រឆាំង។ វៀតណាមនឹងយល់បញ្ហានេះ ប្រសិនបើពួកគេមានប្រព័ន្ធពហុបក្ស ប៉ុន្តែពួកគេមានប្រព័ន្ធបក្សតែមួយ”។
“យើងខុសគ្នាពីវៀតណាម”។
លោក កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយដែលបានបង្កើតក្រុមតស៊ូមតិ “ខ្មែរដើម្បីខ្មែរ” កាលពីឆ្នាំមុន បានមានប្រសាសន៍ថា កំហឹងសាធារណជនអំពីការទន្ទ្រានដីដោយវៀតណាម គឺមិនមានកំណត់តែចំពោះអ្នកដែលគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងរបស់លោក រង្ស៊ី ទេ ហើយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានដឹងអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃការបោះឆ្នោតដោយសារតែគោលជំហរកន្លងមករបស់ខ្លួន។
លោក ឡី បានមានប្រសាសន៍ថា “តាមការសង្កេតរបស់ខ្ញុំ គឺប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនតែសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋទាំងមូល សូម្បីមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ក្រោមដល់មន្ត្រីថ្នាក់ខ្ពស់ក៏ដោយ ដែលមានកង្វល់ដូចគ្នាទាក់ទងនឹងការលុកលុយព្រំដែននេះ”។
លោក ឡី បានបន្តថា “នៅពេលដែលពួកគេនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល ពួកគេមិនអាចបង្ហាញមុខមាត់បានទេ ប៉ុន្តែក្នុងការពិភាក្សាមិនផ្លូវការ ពួកគេមានកង្វល់ដូចតែគ្នា។ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដឹងថា ខ្លួននឹងខកខានមិនទទួលបានប្រជាប្រិយភាពត្រឡប់មកវិញទេ ប្រសិនបើខ្លួនមិនដោះស្រាយបញ្ហានេះ”។
ព្រះតេជគុណ ប៊ុត ប៊ុនទិញ ប្រធានបណ្តាញព្រះសង្ឃឯករាជ្យដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គម បានមានសង្ឃដីកាថា ការផ្លាស់ប្តូរភ្លាមៗរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលរងឥទ្ធិពលដោយកង្វល់ទៅនឹងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ និងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨។
ព្រះតេជគុណ ប៊ុនទិញ បានមានសង្ឃដីកាថា “ហេតុអីឥឡូវនេះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទំនងជាចូលរួមជាមួយនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ? គេដឹងថា ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ជិតមកដល់ហើយ ហើយគេនឹងចាញ់ ប្រសិនបើគេមិនត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីធ្វើការជាមួយក្រុមជាតិនិយមនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ”។
ព្រះតេជគុណអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាថា ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចធ្វើការជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះជាមួយវៀតណាម គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងមានប្រជាប្រិយបំផុត ហើយពួកគេនឹងទទួលបានការអបអរសាទរពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋនឹងមើលឃើញថានរណាដែលបានប្តេជ្ញាដោះស្រាយបញ្ហានេះ”។
ប៉ុន្តែគណបក្សកាន់អំណាចមិនមានគម្រោងប្រគល់បញ្ហានេះឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិងាយៗទេ។ លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលនឹងធ្វើការជាមួយមន្ត្រីវៀតណាមក្នុងការដោះស្រាយការរំលោភចូល ដោយគ្មានការសហការរបស់លោក រង្ស៊ី។
លោក ឥសាន បានមានប្រសាសន៍ថា “គាត់គ្មានសិទ្ធិអំពាវនាវឲ្យនរណាម្នាក់ រួមមានគណបក្សប្រជាជន ដើម្បីចូលរួមជាមួយគាត់ទេ។ រដ្ឋាភិបាលមានគណៈកម្មាធិការទទួលបន្ទុកកិច្ចការព្រំដែន ដើម្បីធ្វើការលើបញ្ហាព្រំដែន ហើយគណៈកម្មាធិការនោះនឹងជួបប្រជុំរវាងថ្ងៃទី៦និងថ្ងៃទី៩ខែកក្កដាក្នុងខេត្តសៀមរាប”។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនរូបនេះបានបន្ថែមថា “លោក សម រង្ស៊ី គួរស្តាប់ និងតាមដានកិច្ចប្រជុំនោះ ដើម្បីឲ្យដឹងថា គណៈកម្មាធិការទទួលបន្ទុកព្រំដែនរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដោះស្រាយការកំណត់ព្រំដែនរហូតមកដល់ពេលនេះបានប៉ុន្មានហើយ”។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា សករាជនៃការទន្ទ្រានរបស់វៀតណាមចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនបានដោះស្រាយនោះ គឺចប់ហើយ។
លោក រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “ឥឡូវនេះមានតុល្យភាពអំណាចថ្មីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទិដ្ឋភាពនយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្លាស់ប្តូរ។ វៀតណាមគួរធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនូវប្រតិកម្មរបស់ខ្លួនបន្តិចទៅនឹងស្ថានការណ៍ថ្មីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅក្នុងតំបន់នេះ”៕ និត និង រើន