នៅពេលលោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសថ្មីរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើមការធ្វើទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការលើកដំបូងរបស់លោកស្រីនៅប្រទេសនេះកាលពីថ្ងៃពុធ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សសំខាន់ៗយល់ឃើញផ្សេងគ្នាអំពីតួនាទីរបស់លោកស្រីដែលអាចមានឥទ្ធិពលលើស្ថានការណ៍ជាក់ស្តែង។
លោកស្រី ស្មីត សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនៅសាកលវិទ្យាល័យ ណ័រសាំប្រៀ នៃប្រទេសអង់គ្លេស ទទួលបានការយល់ព្រមតែងតាំងជាប្រេសិតសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិថ្មីបំផុតប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាកាលពីខែមីនា ដោយបន្តការងារពីលោក សុរិយា ស៊ូបេឌី (Surya Subedi) ដែលបានចប់អាណត្តិ៦ឆ្នាំរបស់លោកនៅដើមឆ្នាំនេះ។
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ស្មីត ដែលកាលពីដំបូងគ្រោងធ្វើនៅខែឧសភា ត្រូវបានលប់ចោល ព្រោះ “មូលហេតុភ័ស្តុភារ” ហើយត្រូវបានរៀបគម្រោងជាថ្មីសម្រាប់ខែនេះ។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានពីការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនបានឲ្យដឹងថា ការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ដែលនឹងបញ្ចប់នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ក្រោយនេះ គ្រោងនឹងជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ មេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកបាននិយាយកាលពីថ្ងៃពុធថា ពួកគេមានផែនការជម្រាបលោកស្រី ស្មីត យ៉ាងសង្ខេបអំពីបញ្ហាជាច្រើនដែលកំពុងប្រឈមនឹងប្រទេសនេះ ប៉ុន្តែបានផ្តល់មតិចម្រុះអំពីថាតើមានឥទ្ធិពលប៉ុន្មាន ដែលលោកស្រីអាចមានលើសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក សួន ប៊ុនសក្តិ លេខាធិការប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្មនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បាននិយាយថា លោកមានផែនការលើកប្រធានបទបីដោយឡែកពីគ្នា គឺបញ្ហាដីធ្លី តុលាការ និងកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ក្នុងជំនួបជាមួយលោកស្រី ស្មីត នៅថ្ងៃនេះ។
លោក ប៊ុនសក្តិ បាននិយាយថា លោកជឿថា អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសរូបនេះមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការរំឭករដ្ឋាភិបាលនូវការប្តេជ្ញាជាអន្តរជាតិរបស់ខ្លួនក្នុងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក ប៊ុនសក្តិ បាននិយាយថា “យើងត្រូវការជំនាញការថ្នាក់ខ្ពស់បែបនេះ គឺក្រុមមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេស”។
លោកបានបន្តទៀតថា អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសចាំបាច់ត្រូវ “ណែនាំរដ្ឋាភិបាល [និង] ឲ្យពួកគេទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាព ចំពោះដំណោះស្រាយ ចំពោះការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើង”។
លោក នី ចរិយា ប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតសមាគមអាដហុក ដែលខ្លួនលោកផ្ទាល់បានប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងខាងផ្លូវច្បាប់ ដោយសារតែការងារតស៊ូមតិរបស់លោកក្នុងពេលប៉ុន្មានខែថ្មីៗកន្លងមកនេះ បាននិយាយថា អង្គការរបស់លោកនឹងរាយការណ៍ទៅលោកស្រី ស្មីត អំពី “សន្តិសុខសម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស…សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងលម្ហសម្រាប់សកម្មភាពនយោបាយ”។
ដោយលើកឡើងពីការចាប់ខ្លួននាពេលថ្មីៗនេះនៃយុវជនពីរនាក់ ឈ្មោះ គង់ រ៉ាយ៉ា និង ផង់ សីហា ដោយសារការបង្ហោះលើបណ្តាញព័ត៌មានសង្គម លោក ចរិយា បាននិយាយថា “ខ្ញុំគិតថា ស្ថានការណ៍អាក្រក់ជាងមុន ប្រសិនបើអ្នកប្រៀបធៀបជាមួយនឹងបរិយាកាសសម្រាប់ការបញ្ចេញមតិក្នុងពេលកន្លងមក”។
លោក រ៉ាយ៉ា បានអំពាវនាវឲ្យមាន “បដិវត្តន៍ពណ៌” លើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ចំណែកឯលោក សីហា បានប្រើវិបសាយគំរាមជីវិតលោក សុខ ទូច អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវល្បីឈ្មោះម្នាក់ ដែលរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ភារកិច្ចឲ្យសិក្សាអំពីការកំណត់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម។
លោក ចរិយា បានបន្ថែមថា ការមិនមានជោគជ័យរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការស៊ើបអង្កេតការបាញ់សម្លាប់អ្នកតវ៉ាប្រាំនាក់ដោយប៉ូលិសកាលពីខែមករាឆ្នាំមុន និងការកាត់ទោសឲ្យសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង១១នាក់ជាប់ទោសនាពេលថ្មីៗ អំពីអ្វីដែលគេគិតជាទូទៅថាជាបទចោទកុបកម្មមិនត្រឹមត្រូវ គឺជាភ័ស្តុតាងបង្ហាញថាស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសនេះកំពុងធ្លាក់ចុះ។
លោកបាននិយាយថា “នេះជាភ័ស្តុតាងដ៏ច្បាស់ដែលបង្ហាញថា ស្ថានការណ៍ចំពោះសកម្មជននយោបាយក្នុងប្រទេសនេះគឺគ្រោះថ្នាក់ណាស់”។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបាននិយាយថា លោកមានមន្ទិលអំពីសមត្ថភាពរបស់លោកស្រី ស្មីត ក្នុងការធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវ។ លោកបាននិយាយទៀតថា “ផ្អែកលើបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំ រដ្ឋាភិបាលមិនទទួលយកអ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសជាទីប្រឹក្សាទេ។ ពួកគេចាត់ទុកអ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសដូចជាអ្នកប្រឆាំងអ៊ីចឹង។ នោះហើយជាបញ្ហា”។
លោក អ៊ូ វីរៈ អ្នកវិភាគនយោបាយនិងជាស្ថាបនិកវេទិកាអនាគតក្រុមប្រឹក្សាយោបល់ បានយល់ស្របថា អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសមានឥទ្ធិពលតិចតួចក្នុងប្រទេសនេះ។
ដោយកត់សម្គាល់ឃើញថាការគាំទ្រកាន់តែខ្លាំងពីប្រទេសចិនកំពុងបន្ថយឥទ្ធិពលរបស់សហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជានោះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “សារៈសំខាន់នៃតួនាទីនោះជាការពិតកំពុងធ្លាក់ចុះរាល់តែឆ្នាំ”។
លោកនិយាយថា “គួរឲ្យស្តាយរបៀបដែលពិភពលោកធ្វើការ និងមានការងារតិចតួចណាស់ដែលអង្គការសហប្រជាជាតិអាចធ្វើបាន ឬសុខចិត្តធ្វើ”។
លោកបាននិយាយអំពីលោកស្រី ស្មីត ថា “ខ្ញុំគិតថា លោកស្រីនឹងជួបការលំបាកខ្លាំង។ អាណត្តិរបស់លោកស្រីគឺនៅទីនោះ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ខ្ញុំគិតថា ការប្តេជ្ញាចិត្តលែងមានទៀតហើយ៕ និត (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Kuch Naren)