ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ស្នើឲ្យអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ផ្ដោតការខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនលើការដោះស្រាយការរើសអើងជាតិសាសន៍រួចមក កាលពីម្សិលមិញ លោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សប្រឆាំង បានឆ្លៀតឱកាសក្នុងពិធីសាសនាអុិស្លាមរបស់បងប្អូនជនជាតិចាម ដើម្បីបញ្ជាក់ថា គ្មានការរើសអើងជាតិសាសន៍ឡើយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍អំឡុងពិធីបុណ្យសាសនាអិុស្លាម ហារី រ៉ាយ៉ា ហាជី (Hari Raya Haji) នៅក្នុងស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែងតែទទួលយកជាតិពន្ធុផ្សេងៗ។
លោកលើកឡើងបន្តថា “ជាទូទៅ ការកត់សម្គាល់របស់ខ្ញុំ នៅស្រុកខ្មែរ នៅប្រទេសកម្ពុជានេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជនជាតិខ្មែរនេះ គឺមិនមានការរើសអើងផ្នែកពូជសាសន៍ ឬសាសនាទេ។ ខ្មែរយើង ពូជសាសន៍ខ្មែរអត់មានរើសអើងគ្នាទេ មែនទេបងប្អូន?។ ហើយយើងក៏អត់មានរើសអើងជនជាតិដទៃ វៀតណាមក៏ដោយ ក៏យើងអត់រើសអើង យួនក៏យើងអត់រើសអើង [ពីព្រោះ] ខ្មែរជាមនុស្សស្លូត។ អ្នកណាដែលនិយាយថា ខ្មែរមានការរើសអើងពូជសាសន៍គឺខុសហើយ។យើងដាច់ខាតប្រឆាំងការរើសអើងពូជសាសន៍ ក៏ប៉ុន្តែយើងត្រូវការពារអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីយើង”។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ថា លោក ជឿថា លោក កឹម សុខា កំពុងព្យាយាមកែប្រែមុខមាត់របស់ខ្លួនឡើងវិញ បន្ទាប់ពីបានសាងអាជីពនយោបាយដោយការកេងចំណេញពីការសង្ស័យចំពោះឥទ្ធិពលវៀតណាម និងជនអន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងប្រទេស។
លោកថ្លែងថា សូម្បីលោក បាន គីមូន អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ និងលោក អ៊ូ វីរៈ អ្នកបន្តតំណែងពីលោក កឹម សុខា ជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) ក៏ធ្លាប់បានអំពាវនាវឲ្យលោក កឹម សុខា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បោះបង់ចោលប្រធានបទអើសអើងជាតិសាសន៍របស់ខ្លួនដែរ។
លោកបានបន្តថា “យើងបានដឹងពីសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយចំនួនរបស់លោក កឹម សុខា ប្រឆាំងជនជាតិវៀតណាម។ មិនមែនមានតែគណបក្សប្រជាជនទេដែលដឹង សូម្បីលោក អ៊ូ វីរៈ សហគមន៍អន្តរជាតិ និងលោក បាន គីមូន ក៏បានស្នើឲ្យគាត់ឈប់ធ្វើជាអ្នករើសអើងជាតិសាសន៍ដែរ។ គាត់ជាមេប្រូ។ គាត់ពូកែតែខាងប្រូប៉ុណ្ណោះ។ សហគមន៍អន្តរជាតិបានចោទប្រកាន់គាត់ថា រើសអើងជាតិសាសន៍ ហើយសូម្បីលោក បាន គីមូន ក៏ចោទប្រកាន់គាត់ដែរ ហើយពេលនេះវាជាការគ្រប់គ្រងការខូចខាត។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចិត្តល្អណាស់ ហើយចេះទទួលយកមនុស្ស លើកលែងតែលោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី”។
ដូចឥស្សរជនគណបក្សប្រឆាំងផ្សេងៗទៀតដែរ លោក កឹម សុខា មានប្រវត្តិធ្លាប់យកបញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម និងការរំលោភបូរណភាពទឹកដី មកធ្វើជាវិធីវាយប្រហារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានចាប់ផ្ដើមប្រសូតចេញជារូបរាងក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលរបបនេះត្រូវបានលើកបន្តុបដោយវៀតណាម ក្រោយខ្មែរក្រហម។
“បើសិនយើងឈ្នះ យើងនឹងបញ្ជូនយួនទាំងអស់ទៅវៀតណាមវិញ” នេះជាអ្វីដែលលោក កឹម សុខា បានលើកឡើងនៅខេត្តតាកែវ ខណៈធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ១៩៩៨ ដែលនៅពេលនោះលោកគឺជាតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ សេរីនិយម ព្រះពុទ្ធសាសនា។
នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៥ លោក កឹម សុខា បានជាប់ពន្ធនាគារបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចោទប្រកាន់លោកពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ទាក់ទិនបដាមួយលើកនៅពីក្រោយលោក កឹម សុខា ក្នុងពិធីជួបជុំរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលចោទប្រកាន់ថា លោក ហ៊ុន សែន បានលក់ទឹកដីឲ្យវៀតណាម។
ក្រោយមកទៀត អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះបានអះអាងក្នុងសុន្ទរកថាមួយអំឡុងពេលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៣ថា គុកទួលស្លែងរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់មនុស្សជាង១២.០០០នាក់ គឺជាការប្រឌិតឡើងរបស់វៀតណាម។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលជាញឹកញាប់បានប្រើប្រាស់វោហារសាស្ត្រប្រឆាំងវៀតណាមដែរ និងដែលអង្គុយអែបលោក កឹម សុខា កាលពីម្សិលមិញ មានប្រសាសន៍ថា លោកជឿថា វាត្រឹមត្រូវដែលលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានការសណ្ដោសប្រណីដល់ជាតិពន្ធុផ្សេងៗទៀត ទោះបីជាញឹកញាប់ពួកគេទាំងនោះមិនអាចជឿទុកចិត្តបានក៏ដោយ។
លោកលើកឡើងថា ”ប្រសិនបើប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅប្រទេសស្រីលង្កា ភូមា និងបង់ក្លាដែស នៅទីនេះមានឧប្បត្តិហេតុតិចតួចណាស់។ កម្រិតអំពើហិង្សាមានខ្ពស់ ប៉ុន្តែកម្រប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដោយសារការរើសអើងជាតិសាសន៍ណាស់។ ប្រជារាស្ត្រខ្មែរប្រហែលជាហិង្សាក្នុងចំណោមខ្មែរគ្នាឯង ប៉ុន្តែបើនិយាយពីឧប្បត្តិហេតុជាតិសាសន៍ គឺមានតិចតួចណាស់”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានការពារការប្រើវោហារសាស្ត្រប្រឆាំងអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមខុសច្បាប់ ដោយបកស្រាយថា ការធ្វើបម្លាស់ទីរបស់ជនជាតិវៀតណាម ទៅប្រទេសវៀតណាមភាគខាងត្បូងសព្វថ្ងៃ គឺជាមូលហេតុដែលប្រទេសកម្ពុជា បាត់បង់តំបន់នោះ។
លោកបានធ្វើការកត់សម្គាល់ថា ”វាជាក្ដីបារម្ភសមហេតុផលសម្រាប់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរដែលអាចមើលឃើញអនាគតរបស់ប្រទេសខ្លួន នៅពេលមានអតុល្យភាពប្រជាសាស្ត្របង្កឡើងដោយអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។ ហេតុអ្វីប្រជាជនទីបេតិ៍ ព្រួយបារម្ភថា ខ្លួននឹងមានចំនួនតិចជាងប្រជាជនចិន ដែលរដ្ឋាភិបាលបញ្ជូនទៅទីនោះ? ពួកគេមិនមែនជាអ្នករើសអើងពូជសាសន៍ទេ ពួកគេមានការបារម្ភសមហេតុផលថា ទីបេតិ៍ អាចនឹងត្រូវធ្វើឲ្យចុះខ្សោយ និងលេបត្របាក់ដោយប្រជាជនចិន ដែលមានចំនួនយ៉ាងច្រើន។ អ្វីដែលប្រទេសអុីស្រាអែល កំពុងធ្វើសព្វថ្ងៃ ក៏ជាការដាក់អាណានិគមលើប៉ាឡេស្ទីន ដែរ។ តើអ្នកអាចនិយាយថាប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ជាអ្នករើសអើងពូជសាសន៍បានទេ? ទេ ពួកគេមានការបារម្ភសមហេតុផលថា ខ្លួននឹងបាត់បង់ដីដោយសារតែអ្នកផ្សេងកំពុងបញ្ជូនអ្នកតាំងលំនៅ។ សូមក្រឡេកមើលត្រឡប់ទៅក្រោយវិញ យ៉ាងហោចណាស់៤០០ឆ្នាំមុន នៅពេលកម្ពុជា ចាប់ផ្ដើមបាត់បង់ទឹកដីដោយសារអតុល្យភាពប្រជាសាស្ត្រ។ [វៀតណាម] បានបញ្ជូនអ្នកតាំងលំនៅបន្តិចម្ដងៗ ហើយតំបន់ផ្សេងៗទៀតរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានបញ្ចូលជាឧបសម្ព័ន្ធដោយសារកត្តានេះបន្តិចម្ដងៗ។
លោក អ៊ូ វីរៈ អតីតប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធាន “វេទិកាអនាគត” ដែលជាអង្គការវិភាគ និងស្រាវជ្រាវនយោបាយ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកជឿថា លោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់បានព្យាយាមចៀសការរើសអើងជាតិសាសន៍ នៅពេលលើកឡើងពីក្ដីបារម្ភសមហេតុផលដូចជាអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ទៀតថា “ពួកគាត់ហាក់ដូចជាលើកឡើងអំពីការរិះគន់របស់បុគ្គលមួយចំនួនដូចរូបខ្ញុំ និងអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ដើម្បីព្យាយាមឲ្យគេមើលឃើញថា ខ្លួនឯងមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាងមុន ជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរ និងសិទ្ធិមនុស្ស ប៉ុន្តែវាជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់ពួកគាត់ ពីព្រោះពួកគាត់ទទួលបានប្រជាប្រិយភាព និងការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុពីបញ្ហាជាតិនិយម”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក អ៊ូ វីរៈ បាន លើកឡើងថា ប្រសិនបើលោកទាំងពីរចង់
បញ្ឈប់ការចោទប្រកាន់អំពីការរើសអើងពូជសាសន៍ នៅពេលពួកលោកលើកឡើងពីក្ដីបារម្ភបែបនេះ ពួកលោកមិនគួរប្រើប្រាស់ពាក្យថា “យួន” ដែលអ្នកខ្លះគិតថាមិនអាចទទួលយកបាននោះទេ។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា “ជាដំបូងបង្អស់ ត្រូវឈប់ធ្វើជាអ្នករើសអើងជាតិសាសន៍។ បន្ទាប់មក អ្នកនឹងអាចដោះស្រាយអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់បានដោយមិនចាំបាច់ធ្វើជាអ្នករើសអើងជាតិសាសន៍។ ជាការពិត បណ្ដាប្រទេសជិតខាងបានយកទឹកដីយើងអស់ជាច្រើន និងមានការត្រួតត្រានៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ប៉ុន្តែយើងអាចដោះស្រាយវាបានដោយមិនចាំបាច់ការរើសអើងជាតិសាសន៍”៕ សុខុម