សហជីពទំនងជាទទួលបានជោគជ័យលើនិយោជកក្នុងការតតាំងគ្នាអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំពាក់ព័ន្ធនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីពដ៏ចម្រូងចម្រាសដែលបានទៅដល់សភាកាលពីសប្តាហ៍មុន។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីបំផុតនេះដែលនឹងគ្រប់គ្រងសហជីពរាប់រយក្នុងប្រទេសត្រូវបានទទួលការយល់ព្រមពីខុទ្ទកាល័យរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីដើមខែនេះ ហើយទទួលបានដោយកាសែត ខេមបូឌា ដេលី កាលពីម្សិលមិញ។ វាគឺជាសំណៅពេញលេញលើកដំបូងនៃសេចក្តីព្រាងដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១៤មក។
អំឡុងពេលនោះ អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) ដែលបាននិងកំពុងផ្តល់ប្រឹក្សាដល់រដ្ឋាភិបាលស្តីអំពីច្បាប់នេះ បានលើកឡើងពីកង្វល់ធំៗពាក់ព័ន្ធនឹងបទប្បញ្ញត្តិមួយដែលតម្រូវឲ្យសហជីពដែលព្យាយាមបង្កើតសាខាមូលដ្ឋានត្រូវទទួលបានការគាំទ្រ២០ភាគរយពីកម្មករនិយោជិតនៅកន្លែងធ្វើការមួយ។ អង្គការនេះបានចាត់ទុក ការកំណត់ចំនួនភាគរយនេះថា “ខ្ពស់មិនសមហេតុសមផល” ហើយមិនស្របតាមកាតព្វកិច្ចអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជាក្នុងការការពារសិទ្ធិកម្មករ។
កាលពីខែកក្កដា ក្រសួងការងារបានកាត់បន្ថយការកំណត់ចំនួនភ្លាមមកត្រឹម១០នាក់ដោយធ្វើឲ្យសហជីពមានការសប្បាយចិត្ត ប៉ុន្តែធ្វើឲ្យមានការខកចិត្តចំពោះនិយោជកដែលបានលើកឡើងថា ការដែលមានសហជីពច្រើនគឺជាឧបសគ្គក្នុងចំណោមឧបសគ្គចម្បងៗក្នុងការរក្សាទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈដ៏មានស្ថិរភាពក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ដែលជាសសរស្តម្ភក្នុងចំណោមសរសរស្តម្ភនៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះដែលបានទៅដល់រដ្ឋសភា នៅតែរក្សាការកំណត់ចំនួនត្រឹម១០នាក់។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា “សហជីពមូលដ្ឋានអាចបង្កើតបានដោយកម្មករ និងនិយោជិកយ៉ាងតិច១០នាក់នៅសហគ្រាស ឬស្ថាប័នមួយ”។
ដោយរក្សានូវការកែប្រែដែលបានប្រកាសកាលពីខែកក្កដា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះស្នើឲ្យមានការផ្តល់ ឋានៈតំណាងភាគច្រើន និងសិទ្ធិទាមទារសមូហភាពផ្តាច់មុខដល់សហជីពណាមួយដែលទទួលបានការគាំទ្រពីកម្មករនិយោជិក យ៉ាងតិច៣០ភាគរយនៅកន្លែងការងារមួយ។ កាលពីខែកញ្ញា អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិបានលើកឡើងថា តួលេខនោះ បានប្រសើរឡើងពីចំនួន៥០ភាគរយដែលបានស្នើឡើងនៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់មុនៗ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ក៏បានបង្កើនចំនួនភាគរយសម្រាប់ការរំលាយចោលសហជីពមួយពីសមាជិកចំនួន២៥ភាគរយដល់៥០ភាគរយផងដែរ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យនរណាម្នាក់ដែលស្នើដឹកនាំសហជីពមួយធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដោយខ្លួនឯងអំពីប្រវត្តិបទល្មើសរបស់ខ្លួន ជំនួសឲ្យការដែលត្រូវទទួល ឬដាក់ជូនឯកសារផ្លូវការដែលរដ្ឋាភិបាលតម្រូវ និងដែលបានស្នើនៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់មុនដែរនោះ។
សេចក្តីព្រាងនេះ ក៏ទំនងជាដកចេញនូវបញ្ញត្តិមួយដែលនឹងផ្តល់អំណាចដល់ក្រសួងការងារក្នុងការព្យួរសហជីពដែល “សហការ ឬចូលរួមក្នុងសកម្មភាពជាមួយក្រុមដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា បំផ្លិចបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចឬបង្កការខូចខាតដល់ប្រយោជន៍ជាតិ។ ពាក្យពេចន៍មិនច្បាស់លាស់ធ្វើឲ្យមានការព្រួយបារម្ភអំពីការរំលោភបំពាននិងការអនុវត្តតាមទំនើងចិត្ត។
លោក អាត់ ធន់ ដែលដឹកនាំការប្រឆាំងចំពោះច្បាប់នេះ ក្នុងនាមជាប្រធានសហជីពឯករាជធំបំផុតនៅកម្ពុជានៅមិនទាន់បានឃើញសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះនៅឡើយទេ ហើយបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយឡើយ។
លោក កែន លូ អគ្គលេខាធិការនៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា កង្វល់ចម្បងពីររបស់និយោជក គឺការកំណត់ចំនួនទាបសម្រាប់ការបង្កើតសហជីពមូលដ្ឋាន និងការខ្វះសមត្ថភាពរបស់ក្រសួងក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មសហជីពដែលបំពានច្បាប់។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ម្ចាស់រោងចក្របារម្ភថា ការសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មទាំងអស់ដែលត្រូវមានការយល់ព្រមពីតុលាការ នឹងត្រូវការពេលយូរពេក។
លោកបាននិយាយថា “យើងមិនអាចរង់ចាំចំណាត់ការដែលត្រូវការពេលជាច្រើនខែបាននោះទេ។ ពួកគេ[ក្រសួង] យ៉ាងហោចណាស់គួរមានអំណាចផ្អាក…។ វាហាក់ដូចជាពួកគេមិនមានអំណាចណាមួយដាក់ទណ្ឌកម្មទាល់តែសោះ”។
ក្រុមមន្ត្រីអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីសេចក្តីព្រាងចុងក្រោយនេះ និងមិនអាចទាក់ទងបានឡើយ។
នៅឯសភាជាតិកាលពីម្សិលមិញ គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ដែលមានសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើន បានចាត់តាំងគណៈកម្មការនីតិប្បញ្ញត្តិ ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីសិក្សាអំពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មុនពេលដាក់ឲ្យបោះឆ្នោត ដោយមានជំនួយពីគណៈកម្មការការងារ ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ឈាង វុន អ្នកនាំពាក្យសភាបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីការចាត់តាំងគណៈកម្មការនេះទេ។
លោកស្រី កែ សុវណ្ណរ័ត្ន តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការការងារ បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទំនងជាដាក់គណៈកម្មការមួយក្នុងចំណោមគណៈកម្មការរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ឲ្យទទួលខុសត្រូវការពិនិត្យសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដើម្បីធានាថា គណបក្សប្រឆាំងគ្មានឱកាសរារាំងដំណើរទៅមុខរបស់វានៅសភា។
ជាទូទៅគណបក្សប្រឆាំងបានគាំទ្រសហជីពដែលរិះគន់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ប៉ុន្តែ លោកស្រី សុវណ្ណរ័ត្ន មិនទាន់បានពិនិត្យសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះនៅឡើយទេហើយមិនអាចនិយាយបាន ថាតើលោកស្រីនឹងគាំទ្រវា ឬយ៉ាងណានោះទេ។
វាក៏មិនច្បាស់ដែរ ថាតើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងចូលរួមក្នុងការពិនិត្យេសចក្តីព្រាងច្បាប់នេះដែរ ឬទេ។
ចំពេលបរិយាកាសនយោបាយកំពុងតែដុនដាប សភាជាតិដែលមានចំនួនសមាជិកលើសលុបដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ថ្មីៗនេះបានដកឋានៈជាតំណាងរាស្ត្ររបស់លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងតំណែងរបស់លោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីអនុប្រធានសភា ជាទង្វើដែលគណបក្សប្រឆាំងបានរិះគន់ថា ផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
តុលាការក៏កំពុងគំរាមចាប់លោក សម រង្ស៊ី ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេលពីរឆ្នាំទាក់ទិននឹងការកាត់ឲ្យជាប់ទោសពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ ប្រសិនបើរូបលោកត្រឡប់មកពីដំណើរទស្សនកិច្ចនៅក្រៅប្រទេសវិញនោះ។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរិទ្ធ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលស្ថិតក្នុងគណៈកម្មការនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់សភា បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រឆាំងមិនទាន់សម្រេចថាតើនឹងចូលរួមក្នុងការពិនិត្យច្បាប់សហជីព ឬកិច្ចការផ្លូវការណាមួយ ឬអត់នោះទេ លុះត្រាតែស្ថានការណ៍នយោបាយដ៏លំបាកថ្មីបំផុតនេះកន្លងផុតសិន។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងត្រូវជួបប្រជុំគ្នានៅល្ងាចថ្ងៃស្អែកដើម្បីពិភាក្សាអំពីកិច្ចការនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់យើង”៕ ស៊ុយឈាង និង និត (រាយការណ៍បន្ថែមដោយZsombor Peter)