ក្រុងកែប-កាលពីម្សិលមិញ អភិបាលខេត្ត កែប បានអំពាវនាវឲ្យមានការបញ្ឈប់ការនេសាទខុសច្បាប់ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សមុទ្រនៅទីនេះ ប៉ុន្តែអ្នកដែលទទួលបន្ទុកអនុវត្តបទបញ្ជានេះបានពន្យល់ពីការលំបាកក្នុងការលុបបំបាត់សហគមន៍នេសាទដែលមានជាយូរមកហើយ ជាពិសេសដោយសារពួកគេគ្មានទូកល្បាត។
ការសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកែបកាលពីម្សិលមិញ ត្រូវលោក កែន សត្ថា អភិបាលខេត្តនេះចាត់ទុកថាជាការផ្លាស់ប្តូរស្ថានការណ៍ក្នុងការបង្ក្រាបដើម្បីជួយស្រោចស្រង់ប្រព័ន្ធអេកូឡូសីុ
ក្នុងទឹកដ៏សំខាន់នៅទីនេះ ដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារការរុំជាប់នឹងចៃរ៉ាស្ទើររៀង រាល់យប់ពេលទូកនេសាទអូសចៃរ៉ាឆ្លងកាត់បាតសមុទ្រដែលងាយរងផលប៉ះពាល់។
លោក សត្ថា បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលថ្មីនេះដែលធ្វើឲ្យខេត្តកែបមានអ្វីៗដូចខេត្តមាត់សមុទ្រផ្សេងៗទៀតដែរនោះថា “ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ យើងឃើញថា ធនធានសមុទ្ររបស់យើងចេះតែថយចុះទៅៗ។ មិនសូវជាមានការនេសាទស្របច្បាប់ទេនៅទីនេះ។ សូមអាជ្ញាធរទាំងអស់សហការជាមួយមន្ត្រីជលផល ដើម្បីការពារធនធានសមុទ្រ របស់យើង និងបញ្ឈប់ការនេសាទខុសច្បាប់”។
ពិធីនេះបានដំឡើងលោក គុជ វីរៈ ពីតំណែង ជានាយរងខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកំពតទៅជានាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកែប ដោយលោកនឹងធ្វើការជាមួយក្រុមការងារដែលមាននាយរងខណ្ឌចំនួនបីរូប និងមន្ត្រីចំនួន១០រូបផ្សេងទៀត នៅក្នុងការចុះបង្ក្រាបទូកប្រហែល៥០គ្រឿង ដែលភាគច្រើនមកពីភូមិព្រែកតានិន និងដែលបន្តបើកបរឆ្លងកាត់ទៅវិញទៅមកក្នុងដែនទឹកនេះ ទោះបីជាមានការបង្កើនការដាក់សម្ពាធ ឲ្យបញ្ឈប់ការធ្វើដូច្នេះក៏ដោយ។
លោក សត្ថា បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “អ្នកនេសាទទាំងនោះមានវិធីសាស្ត្រ ច្រើនណាស់ ហើយយើងមិនដែលមានឧបករណ៍ដើម្បីបញ្ឈប់ពួកគេឡើយ។ មានតែមន្ត្រីជលផលបួននាក់ប៉ុណ្ណោះ ហេតុដូច្នេះពេលពួកគេប្រឈមមុខជាមួយជនសង្ស័យ វាតែងតែមានការប្រថុយប្រថាននឹងគ្រោះថ្នាក់”។
ទោះជាយ៉ាងណា ខណៈលោក គុជ វីរៈ ត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិ និងក្រុមការងារឲ្យចុះទៅបង្ក្រាបទូកអូសចៃរ៉ា ដែលជារឿងតែងតែប្រើប្រាស់ចរន្តអគ្គិសនីឆក់សត្វសមុទ្រ ដើម្បីធ្វើឲ្យការនេសាទរបស់ពួកគេកាន់តែងាយស្រួលនោះ លោកនៅតែខ្វះឧបករណ៍ដ៏សំខាន់ដដែល។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងគ្មានទូកល្បាតទេ ហើយយើងមិនដឹងថា ពេលណា នឹងទទួលបានឡើយ”។ លោកបានពន្យល់ ថា ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទបច្ចុប្បន្ន កំពុងពិភាក្សាថា តើត្រូវផ្តល់ទូកល្បាត ជូនខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលថ្មីតាមរបៀបណា”។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងនេះមិនអាចទាក់ទងបានឡើយ។
ស្របពេលដំណាលគ្នានេះ លោក វីរៈ បានលើកឡើងថា លោកនឹងសហការជាមួយ អង្គការអភិរក្សសមុទ្រនៅកម្ពុជា ជាអង្គការមានទីតាំងលើកោះសេះ ដែលធ្លាប់ឲ្យមន្ត្រីជលផលខ្ចីទូកពីមុនៗមក។
ច្បាប់ជលផលឆ្នាំ២០០៦របស់កម្ពុជាបានចាត់ទុកការនេសាទដោយអូសចៃរ៉ាជាការខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ទឹករាក់ក្បែរឆ្នេរកែប។ ការនេសាទដោយការឆក់ក៏ត្រូវបានចាត់ទុកថាខុសច្បាប់នៅទូទាំងប្រទេសដែរ។ ហើយ ខណៈលោក វីរៈ លើកឡើងថា លោកចង់បំបាត់វិធីសាស្ត្រទាំងនេះចោលដែលអ្នកអភិរក្សនិយាយថា បានធ្វើឲ្យបរិមាណត្រីខេត្តកែប និងកន្លែងត្រីពងហិនហោចស្ទើរគ្មានថ្ងៃអាចវិលមករកដូចដើមវិញនោះលោក ក៏បានព្រមានពីភាពចលាចលសង្គមដែលអាចនឹងកើតមានផងដែរ បើអ្នកនេសាទនៅភូមិព្រែកតានិន ត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ចេញពីប្រភពចំណូលដែលពួកគាត់ពឹងផ្អែកជាយូរមកហើយ។
លោក វីរៈ បានមានប្រសាសន៍បន្តថា ”យើង ចាំបាច់ត្រូវតែមានការពិចារណាឲ្យបានច្រើនថា តើត្រូវដោះស្រាយជាមួយអ្នកភូមិទាំងនេះដែលប្រើប្រាស់មធ្យោបាយនេសាទដែលពួកគាត់ចាត់ទុកថាតាមប្រពៃណីរបស់ខ្លួនដោយរបៀបណា។ពួកកាត់បាននិងកំពុងនេសាទនៅតំបន់នេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២មកម្លេ៉ះ ហើយច្បាប់កើតមានក្រោយប៉ុណ្ណោះហេតុដូច្នេះត្រូវតែមានការពិភាក្សាឲ្យបានច្រើនបន្ថែមទៀត”។
លោក សៅ សារិន នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកំពត ជាទីដែលការនេសាទខុសច្បាប់ក៏កើតមានច្រើនដែរនោះ ក៏បានមកចូលរួមពិធីកាលពីម្សិលមិញដែរ ហើយលោកបានលើកឡើងថា ដំណោះស្រាយគួរតែលះបង់សមុទ្រមួយផ្នែកឲ្យម្ចាស់ទូកអូសចៃរ៉ាជាថ្នូរនឹងការឲ្យពួកគាត់ទុកតំបន់នៅសេសសល់ឲ្យមានការលូតលាស់បានល្អ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងត្រូវតែញែកសារាយសមុទ្រចេញឲ្យដាច់ពីការនេសាទដោយអូសចៃរ៉ា”។ លោកបានទទួលស្គាល់ថា ការបិទមិនឲ្យមានការនេសាទខុសច្បាប់ទាំងស្រុងមិនអាចទៅរួចទេ។ “តើចង់បញ្ឈប់ឲ្យអស់ឬ? បានតើ អ៊ីចឹងយកទូកទាំងអស់ទៅទុកទីគោកទៅ”។
អំឡុង និងក្រោយពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលថ្មីនេះ វិស័យ ទេសចរណ៍មានការកើនឡើងហើយកើនឡើង ទៀត ដោយសារហេតុផលបិទមិនឲ្យមានទូកអូសចៃរ៉ាខុសច្បាប់នេះ ដែលនៅយប់ មួយបាន ប្រែក្លាយទឹកដ៏ថ្លាឈ្វេងទៅជាទឹកដ៏ល្អក់។
លោក សោម ចិន្តា ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ ខេត្តកែបនេះបានអះអាងថា ខេត្តរបស់លោក ទទួលបានភ្ញៀវទេសចរលើសពី១លាននាក់ទៅហើយក្នុងឆ្នាំនេះ (ពោលគឺកើនឡើងពី៧០០.០០០នាក់ពេញមួយឆ្នាំ២០១៤)ហើយថា ការបំបាត់ទូកអូសចៃរ៉ាគឺជាវិធីដ៏សំខាន់ដែលធ្វើឲ្យតំបន់ដ៏ទាក់ទាញនៅក្នុងចំណោមតំបន់ដ៏ទាក់ទាញបំផុតនៅខេត្តនេះមានការរស់រានឡើងវិញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ក្តាមមានមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងខេត្តកែបឡើយ។អភិបាលខេត្តក៏បាននិយាយអំពីបញ្ហានេះដែរ។ ក្តាមនៅកែបល្អៗហើយឆ្ងាញ់ណាស់។ គ្មានទូកអូសចៃរ៉ាមានន័យថា នឹងមានក្តាមកាន់តែច្រើន។ មានក្តាមច្រើន មានភ្ញៀវទេសចរក៏ច្រើនដែរ”។
ការមុជទឹក ក៏អ៊ីចឹងដែរ គឺមានសក្ដានុពលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងសមុទ្រខេត្តកែប និងប្រជុំ
កោះដែលលាតសន្ធឹងពីឆ្នេរកែបទៅភាគខាងត្បូង នេះបើយោងតាមលោក ផលហ្វឺប័រ (Paul Ferber) ប្រធានអង្គការការអភិរក្សសមុទ្រនៅកម្ពុជា ដែលកំពុងធ្វើការដើម្បីធ្វើឲ្យសារាយសមុទ្រនៅក្នុងតំបន់កោះសេះលូតលាស់បានល្អឡើងវិញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “កន្លែងនេះអាចជាកន្លែងដ៏ល្អឥតខ្ចោះសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរមករៀនមុជទឹក។ គ្មានចរន្តទឹកហូរទេ ហើយទឹកមិនជ្រៅឡើយ។ វាអាចជាកន្លែងសម្រាប់រៀនមុជទឹក”។
លោកបានបន្ថែមថា “វាក៏មានសក្ដានុពលខ្លាំងសម្រាប់អ្នកមុជទឹកដ៏ចំណានផងដែរ។ មានថ្មប៉ប្រះនៅតំបន់ទឹករាក់ ហើយវាមានសត្វសមុទ្រប្លែកៗច្រើនជាងនៅក្រុងព្រះសីហនុ ដូចជាមានសេះសមុទ្រ និងប្រភេទសត្វសមុទ្រកម្រ ដែលយើងមិនដែលឃើញនៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត។ សម្រាប់អ្នកថតរូបក្នុងទឹក វាជាកន្លែងដ៏ទាក់ទាញខ្លាំងណាស់”។
លោក ហ្វឺប័រ បានលើកឡើងថា លោកធ្លាប់រៀបចំដំណើរកម្សាន្តទៅមុជទឹកនៅទីនេះពីមុនមក ប៉ុន្តែ បានបង្ខំចិត្តបោះបង់ចោល វិញ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ស្ថានភាពមិនអាចទុកចិត្តបានឡើយ។ ប្រសិនបើទូកអូសចៃរ៉ាចេញមកនេសាទមួយយប់មុន គឺយើងមិនអាចមើលឃើញសិស្សរបស់យើងនៅពីមុខយើងបានទេ”៕ស៊ុយឈាង