កាលពីម្សិលមិញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសផែនការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដើម្បីរារាំងពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលមានសញ្ជាតិពីរមិនឲ្យធ្វើជាប្រធានគណបក្សនយោបាយ ជាចំណាត់ការមួយដែលតម្រង់ទៅរកលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយមានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងកាត់ដៃស្ដាំខ្លួនឯងគ្រវាត់ចោល ប្រសិនបើលោករៀបចំឲ្យមានការលើកលែងទោសម្ដងទៀតសម្រាប់ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដែលនិរទេសខ្លួនរូបនេះ។
បច្ចុប្បន្ន លោក សម រង្ស៊ី ដែលមានសញ្ជាតិពីរគឺសញ្ជាតិខ្មែរ និងបារាំង កំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួនដើម្បីគេចវេះទោសជាប់ពន្ធនាគារសម្រាប់ការផ្ដន្ទាទោសមួយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស។
នៅខែមីនា ពោលគឺប៉ុន្មានខែបន្ទាប់ពីការចរចាយ៉ាងតានតឹង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានព្រមព្រៀងលើការធ្វើវិសោធនកម្មមួយចំនួននៃច្បាប់បោះឆ្នោត ក្នុងនោះរួមមានទាំងបម្រាមលើពលរដ្ឋដែលមានសញ្ជាតិពីរមិនឲ្យកាន់តំណែងក្នុងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ផងដែរ។
នៅឯពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីម្សិលមិញ លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងពង្រីកបម្រាមនេះទៅដល់ប្រធានគណបក្សនយោបាយនៅក្នុងឆ្នាំថ្មី។
លោកថ្លែងថា “យើងមានច្បាប់មួយរួចទៅហើយ ប្រធាន និងសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវតែជាសញ្ជាតិខ្មែរ។ ដូច្នេះពេលខាងមុខ ច្បាប់ស្ដីពីបក្សនយោបាយចាំបាច់ត្រូវកំណត់ ប្រធានបក្សនយោបាយ ត្រូវជាសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយទេ ដើម្បីចៀសវាងមានរឿងអី កាន់ប៉ាស្ព័របរទេសរត់ឲ្យបរទេសអន្តរាគមន៍”។
លោកបានលើកឡើងទៀតថា បម្រាមនេះក៏នឹងពង្រីកទៅដល់ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា ប្រធានតុលាការកំពូល និងប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយផងដែរ។ លោកគូសបញ្ជាក់ថា នៅឆ្នាំក្រោយ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏នឹងធ្វើឲ្យវប្បធម៌សន្ទនា ជាកិច្ចព្រមព្រៀងក្រៅផ្លូវការដែលគណបក្សទាំងពីរបានចុះហត្ថលេខាកាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៤ ដើម្បីឈប់ប្រើសារនយោបាយវាយប្រហារគ្នាទៅវិញទៅមក ឲ្យក្លាយជាច្បាប់ផងដែរ។
លោកបានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា ”ខ្ញុំសូមគូសបញ្ជាក់ពីវប្បធម៌សន្ទនា នឹងលើកដាក់ចូលក្នុងច្បាប់។ បើអ្នកឯងជេរគេ អ្នកឯងជាប់គុកម៉េច មិនមែនជាប់ទោសក្នុងតែរង្វង់យុទ្ធនាការ [បោះឆ្នោត] ១ខែទេ”។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចោទប្រកាន់គណបក្សប្រឆាំងថាបានបំពានកិច្ចព្រមព្រៀងក្រៅផ្លូវការនេះម្ដងហើយម្ដងទៀត។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងបានព្រមានថា នឹងមានអំពើហិង្សាទ្រង់ទ្រាយធំកើតឡើង ប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឡើងកាន់អំណាច ថ្វីបើមានក្រមសីលធម៌នៃវប្បធម៌សន្ទនាដែលរួមបញ្ចូលទាំងបម្រាមលើការព្រមានអំពីសង្គ្រាមបែបនេះក្តី។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ថា ពាក្យសម្ដីរបស់លោកមិនបានបំពានវិធានទាំងនោះទេ ពីព្រោះការព្រមានរបស់លោកមានលទ្ធភាពខ្ពស់អាចនឹងក្លាយជាការពិត។
លោកបានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា ដោយគណបក្សកាន់អំណាចមានសំឡេងភាគច្រើនដាច់ខាតក្នុងសភា គម្រោងរបស់លោកសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥មិនអាចបញ្ឈប់បានឡើយ។ លោកថ្លែងថា “បើគណបក្សណាមួយមិនអនុម័ត យើងមានអំណាចគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីអនុម័តច្បាប់នេះ។ នេះគឺជាសារនយោបាយសម្រាប់ចុងឆ្នាំ ពីព្រោះយើងនឹងធ្វើវានៅឆ្នាំក្រោយ”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សុក សំអឿន ជាមេធាវី និងជាអ្នកតស៊ូមតិដើម្បីការពារសិទ្ធិមនុស្សដ៏សំខាន់មួយរូបបានលើកឡើងថា បម្រាមលើប្រធានគណបក្សដែលកាន់លិខិតឆ្លងដែនសញ្ជាតិពីរ នឹងតម្រូវឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនអាចធ្វើបាន ពីព្រោះវាត្រូវការការគាំទ្រពីតំណាងរាស្ត្រ២ភាគ៣។
លោកមានប្រសាសន៍អំពីផែនការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដាក់បម្រាមលើសញ្ជាតិពីរដោយប្រើតែច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយថា ”សម្រាប់ខ្ញុំយល់ថា វាមិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញគ្រាន់តែចែងថាសញ្ជាតិខ្មែរប៉ុណ្ណោះ វាមិនមានចែងអំពីសញ្ជាតិពីរទេ។ ដូច្នេះប្រសិនបើចង់ធ្វើបែបនោះ គួរតែធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាមុនសិន”។
សូមរំឭកថា កាលពីមុនលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានស្នើឲ្យមានបម្រាមលើសញ្ជាតិពីរនេះរួចមកហើយ។ កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ លោកគ្រាន់តែស្នើបម្រាមបែបនេះសម្រាប់តំណាងរាស្ត្រ និងមុខតំណែងនៅក្នុងអង្គនីតិប្រតិបត្តិមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែលោកមិនប្រញាប់ធ្វើវាឡើយ។ ប៉ុន្មានខែមុននោះ ពោលគឺនៅខែមីនាក្នុងឆ្នាំនោះ លោក ជាម យៀប តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងពិចារណាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដែលនឹងហាមប្រាមពលរដ្ឋមានសញ្ជាតិពីរមិនឲ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
ពេលនោះ ខណៈវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ក្រោយពីទទួលបានការលើកលែងទោសជាលើកទី២ លោក សម រង្ស៊ី បានថ្លែងថា លោកត្រៀមខ្លួនបោះបងសញ្ជាតិបារាំង របស់លោក ហើយលែងត្រូវការប្រទេសនេះធ្វើជា “កន្លែងមានសុវត្ថិភាព” ដើម្បីគេចខ្លួនពីការបំភិតបំភ័យពីសំណាក់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទៀតហើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍កាលពីឆ្នាំមុនថា “ពេលនេះ កម្លាំងរបស់ខ្ញុំគឺការគាំទ្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ជាមួយនឹងកម្លាំងនេះ និងដោយមានការគាំទ្រកើនឡើងលើសលប់ពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ខ្ញុំមានភាពរឹងមាំ ខ្ញុំមិនត្រូវការអ្វីទៀតទេ”។
កាលពីម្សិលមិញ លោក សម រង្ស៊ី មិនបានឆ្លើយតបភ្លាមៗទេទៅនឹងសំណើសុំការបំភ្លឺជុំវិញការលើកឡើងចុងក្រោយនេះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះបានបន្តនិរទេសខ្លួនកាលពីខែមុន ហើយបានប្ដេជ្ញាវិលត្រឡប់មកកម្ពុជា វិញនៅប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ ឬប៉ុន្មានខែមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៨។
ទោះជាយ៉ាងណា អំឡុងសុន្ទរកថាកាលពីម្សិលមិញ លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងកាត់ដៃស្ដាំខ្លួនឯងចោល ប្រសិនបើលោករៀបចំឲ្យមានការលើកលែងទោសជាលើកទី៣សម្រាប់លោក សម រង្ស៊ី ដែលលោកចោទប្រកាន់ថាភូតកុហកប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតាមរយៈការសន្យាថា នឹងទទួលជ័យជម្នះនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ពីព្រោះលោកធ្លាប់បានរៀបចំឲ្យមានការលើកលែងទោសចំនួនពីរលើករួចមកហើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ”បើខ្ញុំចុះហត្ថលេខាលើកទី៣ ខ្ញុំនឹងកាត់ដៃស្ដាំខ្លួនឯងគ្រវាត់ចោលតែម្ដង។ ទាល់តែធ្វើអញ្ចឹង [ការមិនចុះហត្ថលេខា] ទើបអ្នកឯងមិនអាចរត់ចេញទៅក្រៅដើម្បីបោកគេទៀត”៕ សុខុម
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Zsombor Peter)