ដូចកម្មករកាត់ដេរដទៃទៀតនៅទូទាំងប្រទេសដែរ ឈាង ធីដា ធ្វើការច្រើនម៉ោងដើម្បីបានប្រាក់ខែបន្តិចបន្តួច។ ប៉ុន្តែការត្អូញត្អែរខ្លាំងបំផុតរបស់នាងអំពីលក្ខខណ្ឌនៅរោងចក្រកាត់ដេរខោអាវរបស់នាង គឺសភាពបង្គន់អនាម័យរបស់រោងចក្រ។
កម្មករជើងចាស់អាយុ៣៧រូបនេះបាននិយាយថា “វាគ្មានអនាម័យនិងគួរឲ្យខ្ពើមរអើម។ គ្មានអ្នកណាសម្អាតបង្គន់ទេ”។
យុទ្ធនាការសាធារណៈភាគច្រើនបំផុតរបស់សហជីពរោងចក្រកាត់ដេរវិលវល់នឹងការតស៊ូដើម្បីដំឡើងប្រាក់ខែអប្បបរមា។ ប៉ុន្តែកម្មការិនីរោងចក្រតស៊ូចង់បានការចាប់អារម្មណ៍ចំពោះកង្វល់របស់ខ្លួនទាក់ទិននឹងការសម្រាកមាតុភាព សុខភាពបន្តពូជ និងអនាម័យកន្លែងធ្វើការ សូម្បីតែសហជីពដែលតំណាងពួកគេក៏ដូច្នេះដែរ។
ថ្វីបើប្រហែល៨៦ភាគរយនៃកម្មករកាត់ដេរជាង៦០០.០០០នាក់របស់ប្រទេសកម្ពុជាជាស្ត្រីក៏ដោយ ក៏ភាគច្រើននៃមេដឹកនាំសហជីពគឺជាបុរស ហើយពួកគេមិនទៅមើលបន្ទប់ទឹកស្ត្រីទេ។
លោកស្រី សុខ ថារ៉េត មន្ត្រីកម្មវិធីនៅមណ្ឌលព័ត៌មានកម្មករ ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងមណ្ឌលធនធានសម្រាប់កម្មករកាត់ដេរ បានលើកឡើងចំៗ។
លោកស្រីបាននិយាយអំពីមេដឹកនាំសហជីពជាបុរសថា “ពួកគេមិនដែលមានរដូវទេ។ ចំពោះពួកគេ មិនសូវមើលឃើញថា បញ្ហារបស់ស្ត្រីជាការប្រឈមដ៏ធំសម្រាប់កម្មករកាត់ដេរជាស្ត្រីនោះទេ”។
កម្មវិធីរោងចក្រល្អប្រសើរនៅកម្ពុជា (BFC)របស់អង្គការILO បាននិយាយក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៥របស់ខ្លួនថា ក្នុងខណៈដែលស្តង់ដារកាងារមួយចំនួនបានល្អប្រសើរហើយនោះ ៥០ភាគរយនៃរោងចក្រដែលខ្លួនឃ្លាំមើល បានប្រើទម្រង់ផ្សេងជាច្រើននៃការរើសអើងយ៉ែនឌ័រ ក្នុងនោះមានការបញ្ចប់កិច្ចសន្យាការងារផ្អែកលើភេទ និងការរើសអើងលើកម្មករមានផ្ទៃពោះ។
លោកស្រី ថារ៉េត នៅមណ្ឌលព័ត៌មានកម្មករបាននិយាយថា ការរើសអើងបែបនេះគឺជាបញ្ហាលើកឡើងញឹកញាប់បំផុតដោយស្ត្រីដែលមកមណ្ឌលរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ។
លោកស្រី ថារ៉េត បាននិយាយថា “យើងទទួលបានសេចក្តីរាយការណ៍ថា នៅពេលស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ពិតជាពិបាកណាស់ចំពោះពួកគេក្នុងការធ្វើការនៅតាមរោងចក្រ”។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា “ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការរើសអើងនោះពិបាកបញ្ជាក់ឲ្យឃើញណាស់”។
លោកស្រីបាននិយាយថា “ប្រសិនបើកិច្ចការរបស់អ្នកយឺតជាងមុន គេនឹងបញ្ចប់កិច្ចសន្យាដោយយកលេសផ្សេងទៀត។ គេនឹងមិននិយាយថា ដោយសារមានផ្ទៃពោះនោះទេ”។
អ្នកស្រី ធីតា ជាកម្មការិនីកាត់ដេរបាននិយាយថា បញ្ហានេះបញ្ជាក់បានដោយបទពិសោធន៍របស់អ្នកស្រីផ្ទាល់។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា “ថៅកែតែងតែប្រកាន់រើសអើងចំពោះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ពីព្រោះនៅខែដំបូង ពួកគេចាញ់កូន ឬមិនសូវមានកម្លាំង ដូច្នេះពួកគេមិនអាចធ្វើការដូចកម្មករធម្មតាបានទេ”។
របាយការណ៍ ILO ក៏និយាយដែរថា រោងចក្រមួយក្នុងចំណោមរោងចក្រប្រាំមិនបានបង់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភមាតុភាពដែលតម្រូវតាមច្បាប់ឲ្យកម្មកររបស់ខ្លួននោះទេ ហើយចំនួនរោងចក្រដូចគ្នានេះ បានប្រើកិច្ចសន្យារយៈពេលខ្លីដើម្បីចៀសវាងការផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភកម្មករ ដូចជាការសម្រាកមាតុភាព ជាសិទ្ធិដែលធានាតាមច្បាប់ការងារ។
លោកស្រី ថារ៉េត បានបន្ថែមថា ការងារប្រចាំថ្ងៃនៅតាមរោងចក្រក៏បង្កហានិភ័យដល់សុខភាពរបស់ស្ត្រីដែរ ដោយកម្មករជាច្រើនប្រឈមនឹងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់និងសារធាតុគីមី ជាញឹកញាប់នៅក្នុងបន្ទប់គ្មានខ្យល់ចេញចូលល្អ។
លោកស្រីបាននិយាយថា “ពួកគេមិនខ្វល់ថា អ្នកធ្វើការយ៉ាងម៉េចទេ ឲ្យតែសម្រេចគោលដៅ។ ពួកគេមិនខ្វល់ថាអ្នកមានផ្ទៃពោះទេ”។ លោកស្រីបានបន្ថែមថា កម្មករ ក្នុងនោះមានទាំងស្ត្រីមានផ្ទៃពោះផង ជាញឹកញាប់សុំធ្វើការបន្ថែមម៉ោងដោយមានការសម្រាកតិចតួច ដើម្បីបំពេញកូតារបស់រោងចក្រ”។
ទោះជាមានការលំបាកយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏កម្មការិនីរោងចក្រតស៊ូដើម្បីឲ្យគេដឹងទុក្ខកង្វល់របស់ខ្លួន។ នៅពេលដែលស្ត្រីទំនងជាសកម្មក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការនៅកម្រិតមូលដ្ឋាន ពួកគេខ្វះតំណាង នៅពេលសំខាន់ គឺនៅតុចរចា។
លោកស្រី ថារ៉េត បាននិយាយថា “ស្ត្រីតែងតែនៅជួរមុខប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងអំឡុងពេលបាតុកម្ម។ ប៉ុន្តែនៅពេលយើងឃើញមេដឹកនាំ[សហជីព]នៅក្នុងឧស្សាហកម្ម គឺជាក្រុមបុរសទៅវិញ”។
យោងតាមទិន្នន័យដែលអាចទទួលបានថ្មីបំផុត គឺការស្ទង់មតិឆ្នាំ២០១២នៃសហព័ន្ធការងារកាត់ដេរ៤៧ដោយមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព ជាក្រុមសិទ្ធិការងារមានមូលដ្ឋាននៅអាមេរិកបានឲ្យដឹងថា មានតែស្ត្រី២៥នាក់ប៉ុណ្ណោះបានកាន់តំណែងថ្នាក់ដឹកនាំ ធៀបនឹងបុរស១៣២នាក់។
នៅពេលដដែលនោះ ការស្ទង់មតិមួយនៅឆ្នាំ២០១១ផ្សព្វផ្សាយដោយ BFC បានរកឃើញថា ស្ត្រីមានតែ៣០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃក្រុមចរចារួម។
លោកស្រី ថារ៉េត បាននិយាយថា “ភាគច្រើនបំផុតនៅពេលពួកគេចរចានៅតាមកម្រិតរោងចក្រ ពួកគេដាក់ការទាមទារមួយចំនួនជុំវិញការដំឡើងប្រាក់ខែ។ បញ្ហាស្ត្រីច្រើនតែស្ថិតនៅលើរបៀបវារៈលេខ១០”។
មន្ត្រីកម្មវិធីនៅមណ្ឌលព័ត៌មានកម្មកររូបនេះបាននិយាយបន្ថែមថា “ស្ត្រីមួយចំនួនទទួលបានតំណែងថ្នាក់ដឹកនាំ ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀតពួកគេត្រូវប្រឈមនឹងប្រព័ន្ធមួយដែលមានបុរសច្រើនលើសលុបនៅថ្នាក់លើនៃសម្ព័ន្ធ”។
អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ ជាស្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមស្ត្រីដ៏កម្រដែលបានឡើងដល់តំណែងកំពូលនៃជាន់ថ្នាក់សហជីព។
សព្វថ្ងៃ លោកស្រីមានតួនាទីជាប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា។ លោកស្រីបានក្លាយជាសកម្មជនសហជីពទី១នៅឆ្នាំ១៩៩៧ មុនពេលក្លាយជាមន្ត្រីម្នាក់របស់សហជីពសេរីកម្មករនៅឆ្នាំ២០០០។
លោកស្រីបាននិយាយថា “ខ្ញុំអាចក្លាយជាមេដឹកនាំម្នាក់ ពីព្រោះខ្ញុំមានបទពិសោធន៍ច្រើនជាមួយសហជីព” ក៏ប៉ុន្តែបានបន្ថែមថា ស្ត្រីជាច្រើននាក់នៅរារែកមិនហ៊ានកាន់តួនាទីថ្នាក់ដឹកនាំ។ លោកស្រីបាននិយាយថា នៅពេលចរចា លោកស្រីប្រឈមជាញឹកញាប់នឹងការប្រឆាំងពីសហសេវិកបុរសរបស់លោកស្រី។
លោកស្រី សុភ័ណ បាននិយាយថា “ជាធម្មតា ខ្ញុំព្យាយាមលើកឡើងអំពី[បញ្ហារបស់ស្ត្រី] នៅពេលដែលយើងពិភាក្សាអំពីប្រាក់ខែអប្បបរមា ក៏ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំសហជីពបុរសជាច្រើននាក់មិនគាំទ្រទេ។ ខ្ញុំគិតថា ពួកគេសន្និដ្ឋានថា យោបល់របស់ស្ត្រីមិនសំខាន់ដូចយោបល់របស់បុរសទេ”។
យោងតាមលោកស្រី សុភ័ណ បានឲ្យដឹងថា ការរើសអើងដែលគេមិនសូវចាប់អារម្មណ៍ទៅលើស្ត្រីក្នុងសហជីពចាប់ផ្តើមនៅថ្នាក់ទាប។
លោកស្រីបាននិយាយថា “រឿងពិបាកគឺនៅពេលដែលមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងសហជីពមូលដ្ឋាន”។ នៅពេលបេក្ខជនស្ត្រីព្យាយាមលើកឡើងអំពីបញ្ហារបស់ស្ត្រី គំនិតរបស់ស្ត្រីមិនត្រូវបានបេក្ខជនបុរសគាំទ្រទេ”។
លោកស្រី សុភ័ណ បាននិយាយថា បើទោះជាកម្មករភាគច្រើនជាស្ត្រីក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែបញ្ចប់ដោយជ្រើសរើសមេដឹកនាំបុរសដដែល ដោយសារប្រពៃណីចាក់ឫសនៃថ្នាក់ដឹកនាំបុរសក្នុងសហជីព។
“ពួកគេមិនមានទស្សនទូលំទូលាយ” ថាស្ត្រីក៏អាចដឹកនាំដែរ។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា ហៅកាត់ថា សីុខៅឌូ ជាសហជីពឯករាជ្យដ៏ធំបំផុតក្នុងវិស័យនេះ បាននិយាយថា សមាជិករបស់ខ្លួនស្ទាក់ស្ទើរមិនជ្រើសរើសមេដឹកនាំជាស្ត្រី ពីព្រោះស្ត្រីត្រូវគេមើលឃើញថាមិនសូវមានសមត្ថភាព។
ដោយលើកឡើងពីការគំរាមកំហែងនិងការបំភិតបំភ័យដែលកើតមានជាញឹកញាប់ចំពោះមេដឹកនាំសហជីពនោះ លោកបាននិយាយថា “[អ្នក]ដែលក្លាយជាមេដឹកនាំសហជីពត្រូវតែជ្រើសរើសដោយសមាជិក។ ផ្អែកលើបទពិសោធន៍ កម្មករជាច្រើនមិនមានអារម្មណ៍ជឿជាក់ទេដែលមេដឹកនាំស្ត្រីអាចដឹកនាំក្នុងសហជីព ឬសហព័ន្ធដែលមានស្ថានការណ៍អាក្រក់នោះ”។
ថ្វីបើលោកបាននិយាយថា ស្ត្រីមានចំនួនពាក់កណ្តាលនៃសកម្មជនទាំងអស់ក្នុងសហជីពរបស់ស៊ីខៅឌូក៏ដោយ ក៏ពួកគេកាន់តំណែងដឹកនាំតែ១០ទៅ១៥ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៅកម្រិតថ្នាក់ជាតិ។
បើទោះជាសមាសភាពបុរសច្រើនលើសលុបនៅក្នុងថ្នាក់ដឹកនាំជាតិក៏ដោយ ក៏លោក ធន់ បាននិយាយថា សហជីពរបស់លោកពិតជាបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហាស្ត្រី ជាពិសេសសិទ្ធិកម្មករមានផ្ទៃពោះ និងជំរុញឲ្យរោងចក្រផ្តល់ការសម្រាកមាតុភាព និងពេលសម្រាកពិនិត្យសុខភាពជាដើម។
ប៉ុន្តែ លោកក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា បញ្ហាដែលមិនទាក់ទងនឹងយ៉េនឌ័រទំនងជាមានលក្ខណៈទូលំទូលាយជាង។ លោកបាននិយាយថា “នៅពេលយើងបង្កើនប្រាក់ខែ យើងបង្កើនទាំងអស់គ្នា។ បញ្ហារបស់ស្ត្រីគឺជាក់លាក់មិនទូទៅ”។
យោងតាមលោកស្រី ចូនី ស៊ីមស៊ុន អ្នកឯកទេសយ៉េនឌ័រជាន់ខ្ពស់នៅអង្គការ ILO បានឲ្យដឹងថា ការយល់ដឹងវប្បធម៌របស់ស្ត្រីជាសញ្ញានៃឧបសគ្គធំបំផុតសម្រាប់ស្ត្រីដើម្បីទទួលបានតំណែងខ្ពស់ក្នុងកន្លែងធ្វើការ។
លោកស្រី ស៊ីមស៊ុន បានសរសេរក្នុងសារអីុម៉េលមួយថា “បញ្ហាប្រឈមបំផុតមួយគឺបទដ្ឋានវប្បធម៌និងអាកប្បកិរិយាចំពោះឱកាស តួនាទីនៃស្ត្រីនិងបុរសក្នុងសង្គមនិងសេដ្ឋកិច្ច”។
លោកស្រីបាននិយាយថា ប៉ុន្តែ ការកែប្រែត្រូវតែចេញមកពីសហជីពដែរ។ លោកស្រីបានបន្ថែមថា “យើងចាំបាច់ត្រូវមើលឃើញការរៀបចំរបស់កម្មករខ្លាំងជាងនេះ ដោយគាំទ្រតម្រូវការទាំងរបស់ស្ត្រីនិងបុរស”។
លោកស្រី ថារ៉េត នៅមណ្ឌលព័ត៌មានកម្មករ បានយល់ស្របថា ការមានថ្នាក់ដឹកនាំស្ត្រីច្រើនក្នុងសហជីព គឺសំខាន់សម្រាប់ធ្វើឲ្យការរស់នៅរបស់កម្មករល្អប្រសើរឡើង។
លោកស្រី ថារ៉េត បាននិយាយថា “ស្ត្រីគួរមានអំណាចនិងសិទ្ធិធ្វើការសម្រេច ជាពិសេសធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍ល្អប្រសើរឡើងនៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរ”។
លោកស្រី សុខ ថារ៉េត បាននិយាយថា “គេគិតថា [បុរស]មានសំឡេងខ្លាំង នៅពេលពួកគេកាន់មីក្រូ។ ស្ត្រីស្លូតបូត ហើយនិយាយទន់ភ្លន់។ ប៉ុន្តែ នៅពេលយើងស្តាប់ស្ត្រីនិយាយ គឺមានអំណាចណាស់”៕និត