យោងតាមសន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញអំពីអំពើពុករលួយ(CPI)ឆ្នាំ២០១៥របស់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា(T.I.)ដែលចេញផ្សាយកាលពីម្សិលមិញ និងដែលត្រូវបានច្រានចោលភ្លាមៗដោយប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជាបានឲ្យដឹងថា ឥឡូវនេះប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាប្រទេសពុករលួយខ្លាំងជាងគេបំផុតក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ខណៈពិន្ទុ CPI របស់ប្រទេសកម្ពុជានៅតែដូចកាលពីឆ្នាំ២០១៤ ពោលគឺនៅតែមានតួលេខ២១លើ១០០នោះ ប្រទេសនេះគ្មានការវិវឌ្ឍ ដូចប្រទេសភូមា ដែលគេឃើញថា បានកើនឡើង១ពិន្ទុ ពោលគឺទទួលបាន២២ពិន្ទុនោះឡើយ។
ការទទួលបានពិន្ទុសរុប២១របស់ប្រទេស កម្ពុជា គឺធ្វើឲ្យប្រទេសនេះស្ថិតក្នុងលំដាប់ថ្នាក់ស្មើនឹងប្រទេសប៊ូរុនឌី និងប្រទេសសីុមបាវ៉េ ដែលសុទ្ធតែជាប់លំដាប់ថ្នាក់ទី១៥០ក្នុងចំណោមប្រទេស១៦៧ ដែលត្រូវបានសិក្សាស្ទាបស្ទង់មតិក្នុងសន្ទស្សន៍សម្រាប់ឆ្នាំនេះ ពោលគឺសុទ្ធតែចាញ់ប្រទេសភូមា១ពិន្ទុ។ រីឯប្រទេសសិង្ហបុរីវិញទទួលពិន្ទុ៨៥ជាពិន្ទុខ្ពស់បំផុតក្នុងតំបន់ និងខ្ពស់បំផុតទី៨លើពិភពលោក។
ពេលថ្លែងអំឡុងពេលចាប់ផ្តើមផ្សព្វផ្សាយអំពីរបាយការណ៍នេះនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ព្រាប កុល នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ពិន្ទុដែលប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានធ្វើឲ្យប្រទេសនេះស្ថិតក្នុងលំដាប់ថ្នាក់មួយដែលមាន “អំពើពុករលួយខ្ពស់”។
លោក ព្រាប កុល បានសន្មតថា ការមិនរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជាគឺដោយសារអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “និយាយឲ្យសាមញ្ញទៅ ប្រព័ន្ធតុលាការ និងនីតិរដ្ឋនៅតែមានបញ្ហា ហេតុដូច្នេះវាធ្វើឲ្យខាតពិន្ទុហើយកម្ពុជាបាត់បង់ឱកាសក្នុងការបង្កើនពិន្ទុរបស់ខ្លួនសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥។ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលការវិនិយោគ និងបរិយាកាសពាណិជ្ជកម្មវិញ ឃើញថា មានភាពប្រសើរឡើង”។
ថ្លែងបន្ទាប់ពីពិធីនេះលោក ពេជ្រ ពិសី ប្រធានគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនៅអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាបានលើកឡើងថា ប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាត្រូវបានគ្រប់គ្រងយ៉ាងណែនដោយបុគ្គលមានអំណាច ហើយមិនអាចផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ជូន “ពលរដ្ឋសាមញ្ញបាន”នោះឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំគិតថា រាល់ការងាររបស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ជាទូទៅស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ក្រុមអភិជន ក្រុមអ្នកនយោបាយដែលមានឥទ្ធិពល ក៏ដូចជាក្រុមអ្នកជំនួញធំៗដែលមានខ្នងក្រាស់ផងដែរ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តថា “ពលរដ្ឋសាមញ្ញដែលគ្មានទំនាក់ទំនងនយោបាយជាមួយនរណាម្នាក់នោះមន្ត្រីតុលាការមិនដែលខ្វល់ក្នុងការផ្តល់យុត្តិធម៌ឲ្យនោះទេ ពេលពួកគាត់ព្យាយាមសុំឲ្យតុលាការជួយ។ ពួកគេទាមទារផលតបស្នងមកវិញ។ ពួកគេធ្វើដូច្នេះព្រោះគ្មាននរណាផ្តន្ទាទោស គ្មាននរណាឃ្លាំមើល និងគ្មាននរណាដាក់ទណ្ឌកម្មពួកគេ”។
លោក ពេជ្រ ពិសី បានបន្ថែមថា ខណៈប្រព័ន្ធតុលាការបន្តញាំញីទៅដោយអំពើពុករលួយ លោកឃើញ មានការរីកចម្រើនដ៏ល្អប្រសើរនៅក្នុងក្រសួងមួយចំនួន។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ក្រសួងអប់រំ និងក្រសួងពាណិជ្ជកម្មឈរនៅលំដាប់លើគេ…យើងឃើញហើយថា មានកំណែទម្រង់ជាច្រើនកំពុងតែបន្ត”។ លោកបានសន្មតដូច្នេះ ដោយសារមានការធ្វើកំណែទម្រង់នៅក្នុងការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកដឹកនាំ និងការចាត់តាំងឲ្យយុវជនដែលមានសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងចូលកាន់តួនាទីនៅក្រសួងកាន់តែច្រើនជាងមុន។
ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមកនេះ ក្រសួងអប់រំបានរឹតបន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងលើការលួចចម្លងដែលកើតមានយ៉ាងច្រើនអំឡុងពេលប្រឡង បាក់ឌុប រីឯក្រសួងពាណិជ្ជកម្មវិញកាលពីឆ្នាំមុនបានផ្លាស់ប្តូរដំណើរការចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មឲ្យទៅចុះតាមអីុនធឺណិតវិញ ដោយទំនងជាបានលុបបំបាត់នូវការដែលអាចមានការសូកប៉ាន់។
ពេលទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទ លោក ឱម យុិនទៀង ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានលើកឡើងថា លោកមិនទុកចិត្តសន្ទស្សន៍ ប្រចាំឆ្នាំនេះឡើយ។
លោកបានលើកឡើងតាមរយៈអីុម៉េលថា “ការដាក់ពិន្ទុ CPI របស់ TI ដែលកម្ពុជាមិនទទួលយកបានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ត្រូវបានរិះគន់ ដោយអ្នកជំនាញ និងអ្នកសិក្សាធិការខាងអំពើ ពុករលួយជាច្រើននៅលើពិភពលោក “។
“ទិន្នន័យ និងវិធីសាស្ត្រប្រមូលព័ត៌មានមិនល្អ ពឹងផ្អែកលើទស្សនៈមនុស្ស និងក្រុមមនុស្សដែលនាំឲ្យលទ្ធផលលម្អៀងនិងមិនត្រឹមត្រូវ”។
លោក ឱម យិុនទៀង បានអះអាងថា សន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញអំពើពុករលួយមិនទទួលបានការគាំទ្រសូម្បីតែពីបុគ្គលិករបស់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាខ្លួនឯងផ្ទាល់។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “មនុស្សរបស់ TI ខ្លួនឯងក៏មិនគាំទ្រការដាក់ពិន្ទុនេះ ហើយថែមទាំងចង់ឲ្យអង្គការខ្លួនឯងលុបចោល CPI នេះដែរ”។
ពេលស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការចោទប្រកាន់របស់លោក ឱម យិុនទៀង លោក ពេជ្រ ពិសី បានលើកឡើងថា វាជាសិទ្ធិរបស់ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយក្នុងការ”និយាយការពារកម្ពុជា”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងមិនចង់ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះទេ។ យើងត្រូវតែគោរពនូវអ្វីដែលគាត់ជឿជាក់ និងគិត”។
លោកបានបន្ថែមថា ខណៈអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាបានធ្វើការងារយ៉ាងសកម្មជាមួយរដ្ឋាភិបាល ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ អង្គការនេះក៏បានចុះអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាជាមួយក្រសួងមហាផ្ទៃផងដែរដើម្បីបើក “សាលាអភិបាលកិច្ច” មួយ។
ខណៈពេលលោក ឱម យិុនទៀង ច្រានចោលលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់សន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញអំពើពុករលួយនេះ លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្ត្រជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងថា អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយគឺមានតែរារាំងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយទៅវិញទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយនេះគឺគ្រាន់តែជាឧបករណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការបិទបាំងអំពើពុករលួយប៉ុណ្ណោះ”។
និយាយអំពីប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាវិញ លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើងថា ដូច “ផ្សារត្រី” អ៊ីចឹង។
លោកបានលើកឡើងថា “យើងទៅទីនោះ ហើយយើងតថ្លៃ។ វាអាស្រ័យលើថា តើយើងសូកប៉ាន់ប៉ុន្មានដល់តុលាការ និងព្រះរាជអាជ្ញា”។
“អ្នកគ្មានអំណាច និងអ្នកក្រីក្រគឺជាអ្នករងគ្រោះបំផុតដោយសារប្រព័ន្ធតុលាការដ៏ពុករលួយបែបនេះនៅក្នុងប្រទេស”៕ ស៊ុយឈាង