សេចក្តី​​​សង្ឃឹម​​​ខ្ពស់

គម្រោង​​​ដ៏​​​មហិច្ឆតា​​​ដើម្បី​​​​​​ប្រើ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​សម្រាប់​​​​​​ពាណិជ្ជកម្ម​​​ធំៗ​​​ គឺ​​​កើត​​​ឡើង​​​​​​ចេញ​​​​​​ពី​​​ភាព​​​ជា​​​ដៃ​​​គូមិន​​​គួរ​​​ឲ្យ​​​ជឿ​​​​​

យន្តហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​អាច​​​បង្ក​​​ឲ្យ​​​មាន​​​កំហឹង​​​ពី​​​អាជ្ញាធរ​​​ក្នុង​​​​​​ក្រុង​​​ភ្នំពេញ ប៉ុន្តែ​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​ថ្មី​​​មួយ​​​​​​ដឹកនាំ​​​ដោយ​​​កូន​​​ប្រសា​​​លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី និង​​​​​​​​​អ្នកបើក​​​បរ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​​​​រដ្ឋ​​​តិចសាស់​​​ដែល​​​ធ្វើ​​​ដំណើរ​​​ទូទាំង​​​ពិភព​​​លោក​​​ចង់​​​​​​ដាក់​​​ឧបករណ៍​​​ទាំង​​​នេះ​​​​​​ធ្វើការ​​​នៅ​​​តាម​​​ចម្ការ​​​ធំៗ កសិដ្ឋាន​​​ឈើ និង​​​ទីតាំង​​​​​​ជីក​​​រ៉ែ​​​នានា។​​​​​​​​​​​​

ចាប់​​​ផ្តើម​​​​​​ក្នុង​​​ខែ​​​មិថុនា​​​ជា​​​ក្រុមហ៊ុនរួមទុន​​​រវាង​​​​​​ប្រឹក្សាទូរវិញ្ញាណ​​​សហរដ្ឋ​​​អាមេរិក​​​​​​គឺ​​​​​​​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​យុទ្ធសាស្ត្រ​​​សកល​​​ វ៉េផញ(Waypoint Global Strategies) និង​​​ក្រុមហ៊ុន​​​ក្នុង​​​ស្រុក​​​សោម៉ា​​​ ដែល​​​គ្រប់​​​គ្រង​​​ដោយ​​​លោក  សុខ ពុទ្ធិវុធ ជា​​​កូន​​​ប្រុស​​​​​​របស់​​​លោក​​​ឧបនាយករដ្ឋ​​​មន្ត្រី  សុខ អាន និង​​​ជា​​​​​​ស្វាមី​​​របស់​​​កូនស្រី​​​ពៅ​​​លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី ហ៊ុន សែន​​​ ក្រុមហ៊ុន អេសអឹម វ៉េផញ មាន​​​បំណង​​​ប្រើប្រាស់​​​ទិន្នន័យ​​​​​​ប្រមូល​​​ដោយ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក ​​​​​​ដើម្បី​​​ជួយរៀប​​​ចំ​​​ឧស្សាហកម្ម​​​កម្ពុជា។​​​​​​​​

លោក ជេម ជិម្មី ជេក ជា​​​អ្នក​​​ស្រុក​​​រដ្ឋ​​​តិចសាស់ និង​​​ជា​​​នាយកចាត់​​​ចែង​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​អេសអឹម វ៉េផញ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “អ្វី​​​ដែល​​​មនុស្ស​​​អាច​​​ធ្វើ​​​បាន​​​ ប្រសិន​​​បើ​​​យន្តហោះគ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​អាច​​​ធ្វើ​​​បាន វាអាច​​​ធ្វើ​​​បាន​​​លឿន​​​ជាង​​​ និង​​​មាន​​​តម្លៃ​​​ថោក​​​ជាង”។​​​

យោង​​​តាម​​​លោក ជេក ឲ្យ​​​ដឹង​​​ថា ក្រុមហ៊ុន​​​ឯកជន​​​នានា​​​បាន​​​ជួលអេសអឹម វ៉េផញ ដើម្បី​​​ពិនិត្យ​​​មើល​​​បង្គោល​​​អគ្គិសនី និង​​​រាប់​​​ដើម​​​ម៉ៃសាក់​​​ ចំណែក​​​ឯ​​​ក្រុម​​​បរិស្ថាន​​​​​​បាន​​​មក​​​ជួប​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​ទាក់​​​ទង​​​នឹង​​​​​​ការ​​​សិក្សា​​​សត្វ​​​ផ្សោត។​​​​​​បច្ចេក​​​វិទ្យា​​​អាច​​​ប្រើ​​​​​​​​​បាន​​​នៅ​​​ពេល​​​អនាគត​​​ ដើម្បី​​​​​​ដោះ​​​ស្រាយ​​​ជម្លោះ​​​ដី​​​ធ្លី ជួយ​​​​​​គ្រប់​​​គ្រង​​​គ្រោះ​​​មហន្តរាយ​​​ និង​​​ថែម​​​ទាំង​​​រុក​​​រក​​​​​​​​​មាស​​​ផង​​​ដែរ។​​​​​​

យោង​​​តាម​​​របាយការណ៍​​​ថ្មី​​​របស់​​​​​​សមាគម​​​​​​ប្រព័ន្ធ​​​យាន​​​​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​អន្តរជាតិ​​​(Association for Unmanned Vehicles Systems International) ឲ្យ​​​ដឹង​​​ថា ប្រជាប្រិយភាព​​​កាន់​​​តែ​​​ផុលផុស​​​ទៅ​​​លើ អាកាស​​​​​​យានគ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ទូទាំង​​​ពិភពលោក​​​បាន​​​ជំរុញ​​​ឲ្យ​​​មាន​​​ការ​​​ជជែក​​​គ្នា​​​អំពី​​​សេដ្ឋកិច្ច​​​យន្តហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក ដែល​​​នឹង​​​នាំ​​​មក​​​នូវ​​​​​​ទឹក​​​ប្រាក់​​​៨២​​​ប៊ីលាន​​​ដុល្លារ​​​ និង​​​ការងារ​​​ចំនួន​​​១០០.០០០​​​ការងារ​​​ដល់​​​សហរដ្ឋ​​​អាមេរិក។​​​

ប៉ុន្តែ​​​ក្រុមហ៊ុន​​​ប្រឹក្សា​​​យន្តហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​លក្ខណៈ​​​ជា​​​ពាណិជ្ជ​​​កម្ម​​​ដំបូង​​​របស់​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​​​​ប្រឈមមុខ​​​នឹង​​​ឧបសគ្គ​​​ជា​​​ច្រើន។​​​ ទាំង​​​និយតករ ទាំង​​​ម្ចាស់​​​​​​ពាណិជ្ជកម្ម​​​​​​គឺ​​​មិន​​​ស្គាល់​​​​​​អាកាសយាន​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ទេ។​​​ អ្នក​​​ជំនាញ​​​​​​យន្តហោះ​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ខ្លះ​​​​​​ជឿ​​​ថា ឧស្សាហកម្ម​​​បាន​​​សរសើរជ្រុល​​​ពេក​​​ចំពោះ​​​​​​​​​​​ភាព​​​នឹង​​​បាន​​​ជោគជ័យ​​​​​​​​​នៃ​​​ឧបករណ៍​​​ទាំង​​​នេះ។ ហើយ​​​​​​ទោះ​​​បី​​​​​​វា​​​មិន​​​ដូច្នេះ​​​ក៏​​​ដោយ​​​ ក៏​​​​​​សព្វថ្ងៃ​​​នេះសេវា​​​របស់​​​អេស​​​អឹម​​​​​​ វ៉េ​​​ផញ​​​​​​ មិន​​​អាច​​​ប្រើ​​​បាន​​​សម្រាប់​​​​​​​​​មនុស្ស​​​គ្រប់​​​គ្នា​​​ទេ លើក​​​លែង​​​តែ អ្នក​​​កាន់​​​កាប់​​​ដី​​​ធំៗ និង​​​ជំនួញ​​​ធំៗ​​​ប៉ុណ្ណោះ​​​ ដោយដាក់​​​​​​កម្រិត​​​​​​សេវា​​​​​​របស់​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​ចំពោះ​​​​​​កសិករ​​​តូច​​​តាច​​​ ម្ចាស់​​​ជំនួញ​​​ខ្នាត​​​តូច និង​​​ក្រុម​​​សង្គម​​​ស៊ី​​​វិល។​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​

កាល​​​ពី​​​ខែ​​​កុម្ភៈ​​​ឆ្នាំ​​​មុន យន្តហោះ​​​​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​បំពាក់​​​ដោយ​​​កាមេរ៉ា​​​​​​ដែល​​​បញ្ជា​​​ដោយ​​​អ្នក​​​ថតរូប​​​ជន​​​ជាតិ​​​​​​អាល្លឺម៉ង់​​​បាន​​​ហោះ​​​ពី​​​លើ​​​ព្រះ​​​បរមរាជ​​​វាំង​​​​​​ក្នុង​​​ក្រុង​​​ភ្នំពេញ ដោយ​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​ភ្ញាក់​​​ផ្អើល​​​ដល់​​​​​​សម្តេច​​​ម៉ែ ​​​នរោត្តម​​​ មុនីនាថ និងជំរុញ​​​​​​​​​សាលា​​​ក្រុង​​​ភ្នំពេញ​​​ឲ្យ​​​​​​ហាម​​​ប្រាម​​​មិន​​​ឲ្យ​​​មាន​​​​​​រាល់​​​ការ​​​បង្ហោះ​​​គ្មាន​​​ការ​​​អនុញ្ញាត​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ក្រុង​​​ភ្នំពេញ។​​​​​​

ឧប្បត្តិហេតុ​​​ក្នុង​​​ព្រះ​​​បរម​​​រាជ​​​វាំង​​​ និង​​​ការ​​​ចាប់​​​ឃុំ​​​ជា​​​បន្ត​​​បន្ទាប់​​​​​​ទៅ​​​លើ​​​ផលិតករ​​​ភាពយន្ត​​​ និង​​​ទេសចរ​​​​​​ដោយសារ​​​តែ​​​ការ​​​រំលោភ​​​បំពាន​​​នេះ​​​​​​ឆ្លុះ​​​បញ្ចាំង​​​ឲ្យ​​​ឃើញ​​​នូវ​​​ភាព​​​ថ្មី​​​​​​សន្លាង​​​នៃ​​​អាកាស​​​យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ដែន​​​សិទ្ធិ​​​ពលរដ្ឋ។ ភាពថ្មី​​​សន្លាង​​​​​​នោះ​​​​​​គឺ​​​​​​មាន​​​ទាំង​​​ចំណុច​​​គួរ​​​ឲ្យ​​​ទាក់ទាញ ទាំង​​​​​​ចំណុច​​​រាំង​​​ស្ទះ​​​សម្រាប់​​​អេសអឹម​​​ វ៉េផញ។​​​​​​​​​​​​​​​

លោក វីរៈ ឈឹម នាយក​​ផ្នែក​​​លក់​​​និង​​​ទីផ្សារ​​​របស់​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “​​​មាន​​​តម្រូវ​​​ការ​​​ខ្លាំង​​​ណាស់ ប៉ុន្តែ​​​​​​មនុស្ស​​​​​​ថប់​​​បារម្ភ ព្រោះ​​​បច្ចេក​​​វិទ្យា​​​​​​នេះ​​​គឺ​​​នៅ​​​ថ្មី​​​ណាស់”។

អស់​​​រយៈ​​​ពេល​​​រាប់​​​ទសវត្សរ៍​​​ អាកាសយាន​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ត្រូវ​​​បាន​​​គេ​​​ប្រើ​​​​​​ភាគ​​​ច្រើន​​​​​​នៅ​​​ក្នុង​​​តំបន់​​​សង្គ្រាម​​​ ដើម្បី​​​ប្រមូល​​​ព័ត៌មាន​​​ស៊ើប​​​ការណ៍ ដើរ​​​តួ​​​ជាវត្ថុដាក់​​​បញ្ឆោត​​​ ហើយ​​​​​​ក្រោយ​​​មក ទម្លាក់​​​គ្រាប់​​​បែក។​​​ យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​សម្រាប់​​​លេងអាច​​​ទិញ​​​បាន​​​ក្នុង​​​តម្លៃ​​​​​​ក្រោម​​​១០០​​​ដុល្លារ​​​ ហើយ​​​ឧបករណ៍​​​នេះ​​​​​​កាន់តែ​​​ត្រូវ​​​គេ​​​ប្រើ​​​​​​ប្រាស់​​​​​​សម្រាប់​​​ពាណិជ្ជ​​​កម្ម​​​​​​នៅ​​​តាម​​​កសិដ្ឋាន​​​​​​ កន្លែង​​​ថតភាពយន្ត​​​ និង​​​កន្លែង​​​កើត​​​ឧក្រិដ្ឋ​​​កម្ម គឺ​​​ស្ថិត​​​ក្នុង​​​បណ្តា​​​ការ​​​អនុវត្ត​​​ផ្សេង​​​ទៀត។​​​​​​​​​

ភាព​​​ជាក់​​​លាក់​​​នៃ​​​​​​ការ​​​ចាប់​​​រូប​​​របស់​​​អាកាសយាន​​​​​​​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​យន្តហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​​​​សម​​​នឹង​​​ប្រមូល​​​ទិន្នន័យ​​​​​​ផ្នែក​​​កសិកម្ម។

លោក ឈឹម បាន​​​និយាយ​​​ថា “អ្នក​​​អាច​​​មើល​​​ឃើញ​​​​​​ស្លឹក​​​ឈើ​​​មួយ​​​ពី​​​កម្ពស់​​​៣០០​​​ម៉ែត្រ”។​​​

អ្នកស្រី​​​ វឺរ៉ូនីកា ចាស្ទេន (Veronica Justen)សាស្ត្រាចារ្យ​​​រង​​​នៃ​​​វិទ្យាសាស្ត្រ​​​ដំណាំ​​​នៅ​​​ឯ​​​សាកលវិទ្យាល័យ​​​វិស្កុនស៊ីន រីវឺ ហ្វលស៍  (Wisconsin-River Falls)​​​ ជឿ​​​ថា​​​ការចាប់​​​រូប​​​ភាព​​​របស់​​​អាកាសយាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​អាច​​​​​​បើក​​​កកាយ​​​ភាព​​​ស៊ី​​​ជម្រៅ​​​ដ៏​​​មាន​​​ឥទ្ធិពល​​​សម្រាប់​​​កសិករ។​​​​​​

អ្នកស្រី​​​បាន​​​និយាយ​​​ក្នុង​​​សារ​​​អ៊ី​​​ម៉េល​​​ថា “រូប​​​ភាព​​​ពី​​​អាកាស​​​អាច​​​ប្រើ​​​ ដើម្បី​​​វាយ​​​តម្លៃ​​​បញ្ហា​​​ជា​​​ច្រើន​​​ រួម​​​មាន​​​ស្ត្រេស​​​​​​ដំណាំ(សារធាតុធ្វើ​​​ឲ្យ​​​ធំធាត់  ទឹក  សត្វល្អិត​​​ចង្រៃ​​​ជាដើម) បញ្ហា​​​ដាំដុះ និង​​​​​​ស្មៅ”។

នៅ​​​ពេល​​​ដែល​​​លោក ពុទ្ធិវុធ បាន​​​ដឹង​​​អំពី​​​បច្ចេក​​​វិទ្យា​​​នេះ លោក ជេក បាន​​​និយាយ​​​ថា”​​​គាត់​​​បាន​​​ដឹង​​​ថា វា​​​ស្ថិត​​​ជិត​​​នឹង​​​ពាណិជ្ជ​​​កម្ម​​​​​​ស្នូល​​​របស់​​​គាត់”។​​​

លោក ជេក បាន​​​និយាយ​​​ថា ជា​​​ប្រធាន​​​ប្រតិបត្តិ​​​នៃ​​​ក្រុម​​​ហ៊ុន​​​សោម៉ា​​​គ្រុប​​​ លោក ពុទ្ធិវុធ បាន​​​ទទួល​​​ស្គាល់​​​​​​សក្តានុពល​​​ចំពោះ​​​ការ​​​ប្រើ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​​​​នៅ​​​ក្នុងភាគហ៊ុន​​​កសិកម្ម​​​ និង​​​ឈើ​​​ដ៏​​​ទូលំទូលាយ​​​របស់​​​សាជីវ​​​កម្ម​​​ចម្រុះ។ ​​​​​​ជា​​​ប្រធាន​​​​​​​​​នៃ​​​សហព័ន្ធ​​​ស្រូវ​​​អង្ករ​​​កម្ពុជា​​​ ពោល​​​គឺ​​​មិន​​​បាច់​​​​​​និយាយ​​​ថា​​​ជា​​​​​​​​​​​​កូន​​​ប្រុស​​​របស់​​​លោក សុខ អាន ទេ លោក​​​អាច​​​ឈ្នះ​​​លើ​​​មនុស្ស​​​ដែល​​​ចេះ​​​តែ​​​សង្ស័យ​​​​​​ក្នុង​​​ពាណិជ្ជកម្ម​​​ និង​​​​​​រដ្ឋាភិបាល។​​​​​​​​​​​​​​​

លោក ជេក ក៏​​​អួត​​​អំពី​​​ជីវប្រវត្តិ​​​ដ៏​​​អស្ចារ្យ​​​​​​ដែរ។ កាលពី​​​ដើម​​​ទសវត្សរ៍​​​ឆ្នាំ​​​១៩៧០ លោក​​​បាន​​​​​​បើក​​​យន្តហោះ​​​ទម្លាក់​​​ម្ហូប​​​អាហារ​​​ពី​​​លើ​​​ក្រុង​​​ភ្នំពេញ​​​ ហើយ​​​បាន​​​ភៀសខ្លួន​​​ពី​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​ជាមួយ​​​ប្រពន្ធ​​​ជន​​​ជាតិ​​​ខ្មែរ​​​របស់​​​លោក​​​ គឺ​​​ពីរ​​​បី​​​ជំហាន​​​មុន​​​នឹង​​​ ប៉ុល ពត មកដល់​​​។ លោក​​​បាន​​​បម្រើ​​​ការ​​​ជាអ្នក​​​បើក​​​យន្ត​​​ហោះ​​​ឲ្យ​​​អតីត​​​ប្រធានាធិបតី​​​កុងហ្គោ គឺ​​​លោក  ម៉ូប៊ុទុ សេសេ សេកូ និង​​​ព្រះរាជវង្ស​​​អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត បន្ទាប់មក​​​គ្រប់គ្រង​​​យន្ត​​​ហោះ​​​ នាវា​​​ជិះកម្សាន្ត​​​ និង​​​ទ្រព្យ​​​ធន​​​របស់​​​មហាសេដ្ឋី​​​អាមេរិក​​​ខាង​​​ត្បូង​​​ ដែល​​​លោក​​​បដិសេធ​​​មិន​​​ប្រាប់​​​ឈ្មោះ​​​។

លោកបាន​​​វិល​​​ត្រឡប់​​​មក​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​វិញ​​​ក្នុងឆ្នាំ​​​២០០៧​​​ ធ្វើជា​​​អ្នក ប្រឹក្សា​​​ឲ្យ​​​អាកាសចរណ៍​​​ក្នុង​​​ស្រុក​​​ ដោយ​​​បាន​​​ស្គាល់​​​និយតកម្ម​​​អាកាស​​​។

ធ្វើ​​​ប្រតិបត្តិការ​​​ខាង​​​ក្រៅ​​​ការិយាល័យ​​​នៅក្នុង​​​អគារ​​​សោម៉ា នៅក្នុងក្រុង​​​ភ្នំពេញ​​​ ក្រុមហ៊ុន​​​អេសអឹម វ៉េផញ រៀបចំដាក់​​​គោលដៅ​​​ទៅលើ​​​ចម្ការ​​​ដ៏ធំៗ​​​បំផុត​​​នៅ​​​កម្ពុជា​​​ ដែល​​​ចម្ការ​​​ខ្លះ​​​មាន​​​ផ្ទៃដី​​​រាប់​​​ពាន់​​​ហិកតា​​​ ហើយ​​​ជួលអ្នក​​​​​​​​ក្សេត្រវិទ្យា​​​​​​អាជីព​​​ជាច្រើននាក់​​​​​​។

អ្នកជំនាញ​​​ទាំង​​​នោះ​​​បាន​​​ស្គាល់​​​​​​ទិន្នន័យ​​​​​​ប្រមូល​​​ដោយ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​របស់​​​ក្រុមហ៊ុន​​​ អេសអឹម​​​ វ៉េផញ ដែល​​​បាន​​​បង្ហោះនិងធ្វើ​​​ដំណើរ​​​តាម​​​​​​កូអ័រឌីណេ​​​ ដែល​​​រៀបចំ​​​កម្មវិធី​​​ជាមុន ពោល​​​គឺ​​​ចំណុច​​​កូអ័រឌីណេដែល​​​ក្រុមហ៊ុន​​​បាន​​​ដាក់​​​ឈ្មោះ​​​ដើម្បី​​​ប្រមូល​​​រូបថត​​​មាន​​​រីសូលូសុងខ្ពស់​​​​​ពីផ្ទៃដី រូបកម្តៅ និង​​​ទិន្នន័យ​​​ដើម្បី​​​ផលិត​​​ផែនទី​​​ស្ថានភាព​​​ខ្ពស់ទាប​​​នៃ​​​ផែនដី​​​ជា​​​ស្រុីឌី ហើយ​​​វាស់​​​ដំណាក់ការ​​​នៃ​​​រូប​​​សំយោគ​​​ក្នុង​​​ដំណាំ​​​។

អាកាសយាន​​​​​​គ្មានមនុស្ស​​​បើក​​​បួន​​​គ្រឿង​​​សម្រាប់​​​ការដាក់​​​លក់​​​ពី​​​តម្លៃ​​​៤០.០០០​​​និង​​​២០០.០០០​​​ដុល្លារ។ លោក ជេក បាន​​​និយាយថា កម្លាំង​​​សេះ​​​នៃ​​​ប្រតិបត្តិការគឺ​​​ជា​​​យន្ត​​​ហោះ​​​យន្ត​​​ដែលមាន​​​​​​ស្លាប​​​ប្រវែង​​​៣,៣ម៉ែត្រ​​​។ យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មានមនុស្ស​​​បើក​​​អាច​​​ស្ទង់​​​ផ្ទៃដី​​​ប្រមាណ​​​១.៨០០​​​ហិកតា​​​ក្នុង​​​រយៈពេល​​​២​​​ម៉ោង​​​ដោយ​​​​​​​​​ហោះ​​​ល្បឿន​​​៩០គីឡូម៉ែត្រ​​​ក្នុង​​​មួយ​​​​​​ម៉ោង​​​។

កសិករ​​​អាច​​​ប្រើ​​​ទិន្នន័យ​​​ដែល​​​ប្រមូល​​​បាន​​​ដោយ​​​យាន​​​គ្មានមនុស្ស​​​​​បើក​​​ ដើម្បី​​​ប្រើ​​​ឲ្យ​​​ត្រឹម​​​ត្រូវ​​​នូវ​​​ថ្នាំ​​​សម្លាប់​​​សត្វ​​​ល្អិត​​​ ពិនិត្យ​​​មើល​​​សារធាតុ​​​ក្ល័ររូហ្វុីល​​​នៃ​​​ដំណាំ​​​ស្រូវ ឬ​​​គូស​​​ផែនទី​​​រង្វង់​​​នៃ​​​ចម្ការ​​​អំពៅ​​​មួយ។

លោក​​​ ជេក បាន​​​និយាយថា តាម​​​ការ​​​ប្រៀប​​​ធៀប មនុស្ស​​​គឺ​​​យឺតយ៉ាវ​​​ ​​​ហើយ​​​ជាអ្នក​​​ប្រមូល​​​ទិន្នន័យ​​​មិន​​​អាច​​​ទុកចិត្ត​​​បាន​​​ទេ។

លោក ជេក បាននិយាយថា “ឥឡូវនេះ​​​វិធី​​​ដែល​​​គេប្រើ​​​ គេ​​​គ្រាន់​​​តែ​​​បញ្ជូន​​​មនុស្ស​​​ទៅ​​​ទីនោះ​​​ពិនិត្យ​​​មើល​​​ដើមឈើ​​​។ ចុះ​​​ប្រសិន​​​បើ​​​គេ​​​ចង​​​អង្រឹង​​​នៅចន្លោះ​​​ដើមត្នោត​​​ពីរ​​​ ហើយ​​​ដេក​​​? អ្នក​​​មិន​​​អាច​​​ដឹង​​​បាន​​​ទេ”។​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​

វា​​​មានលក្ខណៈ​​​ស្រដៀងគ្នា​​​ទាក់​​​ទង​​​នឹងការ​​​ចំណេញ​​​ពេលវេលា​​​នៅក្នុង​​​ឧស្សាហកម្ម​​​រ៉ែ។ យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​បំពាក់​​​ដោយ​​​ឧបករណ៍​​​មេដេក​​​អាច​​​ស្ទង់​​​តំបន់​​​ជាក់លាក់​​​មួយ​​​ ដែលផ្តល់​​​ព័ត៌មាន​​​ដល់​​​ភូគព្ភវិទូដែល​​​អាច​​​រក​​​ឃើញ​​​តំបន់​​​មាន​​​មាស។

ប៉ុន្តែ ដូច​​​គ្នា​​​នឹង​​​ទិន្នន័យ​​​ទាំង​​​អស់​​​ដែល​​​ប្រមូល​​​ដោយ​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មានមនុស្ស​​​បើក​​​ ការ​​​គូស​​​ផែនទី​​​ទាំងនេះ​​​គឺ​​​អាច​​​មាន​​​ប្រយោជន៍​​​បាន​​​នៅពេល​​​ដែល​​​រួម​​​បញ្ចូល​​​ប្រភព​​​ទិន្នន័យ​​​ផ្សេង​​​ទៀត​​​ ហើយ​​​បង្កើត​​​ឲ្យ​​​ទៅជា​​​គម្រោង​​​សកម្មភាព​​​។

លោក ជេក បាន​​​និយាយថា “អ្នកមិន​​​អាច​​​យក​​​វា​​​ចេញមក​​​ ហើយ​​​បង្ហោះ​​​វា​​​បាន​​​ទេ។ អ្នកត្រូវ​​​ប្រើ​​​អ្នក​​​ដើរ​​​រក​​​កំណប់​​​ ហើយ​​​លែង​​​វា​​​ឲ្យ​​​​​​ហោះហើរ”។

តាមពិត​​​ អ្នកជំនាញ​​​ខ្លះ​​​និយាយថា ភាព​​​នឹង​​​បាន​​​ជោគជ័យ​​​ផ្នែក​​​លំហ​​​របស់អាកាស​​​​​​យាន​​​​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ត្រូវ​​​បាន​​​ផ្សព្វផ្សាយ​​​យ៉ាង​​​ច្រើន​​​ដោយ​​​ក្រុម​​​ឧស្សាហកម្ម​​​ដែល​​​អន្ទះសា​​​ចង់​​​ទាក់ទាញ​​​ការ​​​ចាប់​​​អារម្មណ៍​​​ឲ្យ​​​ងាកចេញ​​​ពី​​​ការ​​​ព្រួយ​​​បារម្ភ​​​ទាក់ទង​​​នឹង​​​សិទ្ធិ​​​ឯកជន។

នៅក្នុង​​​និក្ខេបបទ​​​របស់​​​គេ​​​ដែលមាន​​​ចំណង​​​ជើងថា យាន​​​គ្មានមនុស្ស​​​បើក​​​ផ្នែក​​​​​​កសិកម្ម​​​នៅ​​​ក្នុង​​​សហរដ្ឋ​​​អាមេរិក​​​៖ សក្តានុពល គោល​​​នយោបាយ​​​ និងការ​​​​​​ឃោសនា​​​ អ្នកស្រាវជ្រាវ គឺ ផាទ្រីស្សា​​​ ហ្វ្រីមេន និង​​​ រ៉ូបឺត ហ្វ្រីឡែន សរសេរថា របាយការណ៍​​​ប្រព័ន្ធ​​​ផ្សព្វផ្សាយ​​​ស្តីពី​​​យន្ត​​​ហោះ​​​​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ផ្នែក​​​កសិកម្ម​​​ តែងតែ​​​ខកខាន​​​មិន​​​បាន​​​ពិចារណា​​​ទៅ​​​លើ​​​ការ​​​ចំណាយ​​​និង​​​ជំនាញ​​​ដែល​​​ត្រូវ​​​ការ​​​ដើម្បី​​​ប្រើ​​​បច្ចេកវិទ្យា ​​​និង​​​ទស្សន៍ទាយ​​​រយៈពេល​​​នៃការ​​​ស្រ​​​ងាក​​​ចិត្ត​​​ដែល​​​ទាក់ទង​​​នឹង​​​ការ​​​ចូលរួម​​​ចំណែក​​​របស់​​​យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ដល់​​​វិស័យ​​​កសិកម្ម​​​។

ក្រុមហ៊ុន អេសអឹម វ៉េផញ យក​​​តម្លៃ​​​ពី​​​៤ដុល្លារ​​​ដល់​​​៨​​​ដុល្លារ​​​ក្នុង​​​មួយ​​​ហិកតា​​​សម្រាប់​​​សេវា​​​របស់​​​ខ្លួន​​​ ដោយ​​​ផ្អែក​​​ទៅ​​​លើ​​​ប្រភេទ​​​នៃ​​​ទិន្នន័យ​​​ដែល​​​គេ​​​បាន​​​ស្នើ។

លោក ជេក​​ បាន​​​ទទួល​​​ស្គាល់​​​ថា តម្លៃ​​​ទាំង​​​នោះ​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​សេវា​​​មិន​​​អាច​​​ទទួល​​​យក​​​បាន​​​ចំពោះ​​​កសិករ​​​តូច​​​តាចភាគ​​​ច្រើនដែល​​​កំពុង​​​ប្រើប្រាស់​​​ដី​​​តាម​​​របៀប​​​កាលពី​​​​​​មួយពាន់​​​ឆ្នាំ​​​មុន។

បុរសនៅរដ្ឋ​​​តិចសាស់រូបនេះ​​​បាន​​​និយាយថា ក្រុមហ៊ុន​​​បាន​​​កំពុង​​​សិក្សា​​​អំពី​​​វិធី​​​ដែល​​​ខ្លួន​​​ធ្វើ​​​ការ​​​ជា​​​​​​ដៃគូជាមួយអង្គការ​​​ក្រៅរដ្ឋាភិបាល​​​ ឬ​​​សមាគម​​​​​​អ្នក​​​ដាំដុះ​​​ ដើម្បី​​​ផ្តល់​​​សេវា​​​ឲ្យ​​​ពួកគេ​​​។ លោកបាន​​​និយាយ​​​ថា “តាមពិត​​​ អ្នកមិន​​​អាច​​​ធ្វើ​​​ការ​​​ជាមួយ​​​ពួកគេ​​​មួយ​​​ទល់​​​នឹង​​​មួយ​​​បាន​​​ទេ គឺយើង​​​ត្រូវ​​​ទៅកន្លែង​​​ធ្វើការរួម​​​”។

លោក យ៉ង សាំងកុមារ អតីត​​​ប្រធាន​​​អង្គការ​​​សេដាក បានមាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា លោក​​​មិន​​​បាន​​​ដឹង​​​អំពី​​​ក្រុមហ៊ុន​​​ អេសអឹម វ៉េផញ ទេ ប៉ុន្តែ  លោកជឿ ថា ទិន្នន័យ​​​ដែល​​​បាន​​​មកពី​​​យន្តហោះ​​​គ្មានមនុស្ស​​​បើក​​​មាន​​​ប្រយោជន៍​​​តិចតួច​​​ច​​​ំពោះ​​​កសិករ​​​ដាំស្រូវ​​​នៅ​​​កម្ពុជា​​​ ដែល​​​មិនមាន​​​ការ​​​ឧបត្ថម្ភ​​​និង​​​ការ​​​អប់រំ។

លោក​​​ យ៉ង សាំង​​​កុមារ បាន​​​និយាយថា “ខ្ញុំ​​​មិនគិត​​​ថា កសិករ​​​ភាគច្រើន​​​នឹង​​​ប្រើប្រាស់​​​វាទេ​​​។ កសិករ​​​ចូលចិត្ត​​​ទាក់ទង​​​មនុស្ស​​​ដើម្បី​​​ទទួល​​​បាន​​​ដំបូន្មាន​​​ថា គេអាច​​​ដាំ​​​អីកើត​​​។ នេះ​​​ជា​​​ប្រភេទ​​​ព័ត៌មាន​​​ដែល​​​កសិករ​​​ត្រូវការ​​​”។

លោកបាន​​​និយាយបន្តថា “ភាគច្រើន​​​ពួកគេ​​​ពឹងផ្អែក​​​លើ​​​ប្រពៃណី​​​។  ប៉ុន្តែ គេ​​​ត្រូវការ​​​មនុស្ស​​​ជួយ​​​ពួកគេ​​​ បង្ហាញផ្លូវ​​​ពួកគេ។ យើង​​​ត្រូវ​​​បញ្ជូន​​​មនុស្ស​​​ឲ្យ​​​ជួយ​​​កសិកររួមបញ្ចូល​​​ [ទិន្នន័យ​​​ពី​​​យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​] ជាមួយ​​​ប្រភេទ​​​ព័ត៌មាន​​​ផ្សេងទៀត”។

រដ្ឋាភិបាល​​​កម្ពុជា​​​ក៏បាន​​​ប្រញឹក​​​ដៃជើង​​​ដើម្បី​​​ធ្វើ​​​និយត​​​កម្ម​​​ទៅលើ​​​ឧបករណ៍​​​ទាំងនេះ​​​។ លោក​​​ ជេក បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍ថា ក្រុមហ៊ុន​​​របស់​​​លោក​​​កំពុង​​​ធ្វើការ​​​យ៉ាង​​​ជិត​​​ស្និទ្ធ​​​ជាមួយ​​​មន្ត្រី​​​មក​​​ពី​​​រដ្ឋលេខាធិការ​​​ដ្ឋាន​​​អាកាសចរណ៍​​​ស៊ីវិល​​​ក្នុង​​​ពេល​​​ដែល​​​គេ​​​ព្រាង​​​ច្បាប់​​​សម្រាប់​​​យាន​​​គ្មាន មនុស្ស​​​បើក។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ខ្លួន​​​នៅ​​​តែ​​​ចាំមើល​​​ថា តើ​​​និយត​​​កម្ម​​​ទាំងនោះ​​​នឹង​​​ផ្តល់​​​ឲ្យ​​​ក្រុម​​​សិទ្ធិមនុស្ស​​​នូវ​​​សេរីភាព​​​ដូចគ្នា​​​សម្រាប់​​​ការ​​​ប្រើ​​​យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ដូចគ្នា​​​នឹង​​​អ្នកកាន់​​​កាប់​​​ដីធ្លី​​​ដ៏មាន​​​អំណាច ឬយ៉ាង​​​ណាទេ។

លោក ធន់ សារ៉ាយ ស្ថាបនិក​​​ និង​​​ជាប្រធាន​​​អង្គការ​​​សិទ្ធិមនុស្ស​​​អាដហុក​​​ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា លោក​​​មិន​​​បាន​​​ស្គាល់​​​យាន​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ទេ  ប៉ុន្តែ លោក​​​ជឿថា វាមាន​​​ទាំង​​​សក្តានុពល​​​និង​​​​​​​​​ភាព​​​អាច​​​កើត​​​មាន​​​នៃ​​​ការ​​​គំរាម​​​កំហែង​​​។

លោក ធន់ សារ៉ាយ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំមិន​​​ដឹងថា តើគេថ្លឹងថ្លែង​​​រវាង​​​សិទ្ធិ​​​ឯកជន​​​នៃ​​​ពលរដ្ឋ​​​ខ្មែរ​​​ សន្តិសុខ​​​ប្រទេស​​​ និង​​​ការ​​​ប្រើ​​​សម្រាប់​​​ផល​​​ប្រយោជន៍​​​សាធារណៈ​​​​​​បែបណា​​​ទេ”។

ប្រធាន​​​អង្គការ​​​សិទ្ធិមនុស្ស​​​អាដហុក​​​រូបនេះ​​​បា​​​ននិយាយថា “វាអាច​​​មាន​​​ប្រយោជន៍​​​ ប្រសិនបើ​​​គេ​​​ប្រើ​​​ផ្លូវត្រូវ​​​ គឺដឹង​​​អំពីការ​​​កាន់កាប់​​​ដីធ្លី​​​ដោយ​​​អ្នកណា​​​ ឬការ​​​រំលោភ​​​ដីធ្លី​​​ដោយ​​​ក្រុមហ៊ុន​​​ធំមួយ​​​។ ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុន​​​ដូចគ្នា​​​ទាំង​​​នោះ​​​អាច​​​ប្រើ​​​ឧបករណ៍​​​នេះ ​​​ដើម្បី​​​ប្រមូល​​​ភាព​​​ពិត​​​ក្នុងការ​​​បម្រើ​​​ផល​​​ប្រយោជន៍​​​​​​របស់​​​ក្រុមហ៊ុន”។

លោក ពុទ្ធិវុធ សង្ឃឹម​​​ថា នឹង​​​បន្ធូរ​​​បន្ថយ​​​ក្តី​​​បារម្ភ​​​ជាសាធារណៈ​​​ដែល​​​ទាក់ ទង​​​នឹង​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ ដោយ​​​បង្ហាញ​​​ឧបករណ៍​​​ទាំង​​​នោះ​​​ឲ្យ​​​និស្សិត​​​ស្គាល់​​​នៅឯ​​​សកលវិទ្យាល័យ​​​ពុទ្ធិសាស្ត្រដែល​​​ជាកម្មសិទ្ធិ​​​របស់​​​សោម៉ា​​​គ្រុប។

លោក ពុទ្ធិវុធ បានមាន​​​ប្រសាសន៍ថា “យើង​​​មាន​​​លិខិត​​​កិច្ច​​​ព្រមព្រៀង​​​ជាមួយ​​​សកល​​​វិទ្យា​​​ល័យ​​​រួចហើយ​​​ ដែល​​​យើង​​​នឹង​​​ប្រើ​​​អគារ​​​របស់គេ​​​ យើង​​​នឹង​​​ផ្តល់​​​ការ​​​ណែនាំរបស់​​​យើង​​​ គឺថា មិនមែន​​​ជា​​​មុខ​​​វិជ្ជា​​​បើក​​​បរ​​​យន្ត​​​ហោះទេ ប៉ុន្តែ គ្រាន់​​​តែ​​​យក​​​យន្ត​​​ហោះ​​​គ្មាន​​​មនុស្ស​​​បើក​​​ចូល​​​តំបន់​​​លេង កម្សាន្ត​​​សម្រាប់​​​និស្សិត​​​ប៉ុណ្ណោះ​​​ យុវជន​​​ទាំង​​​នោះ​​​គេ​​​សប្បាយ​​​ចិត្ត​​​ដោយ​​​បាន​​​ឃើញ​​​ឧបករណ៍​​​នេះ​​​”។

ប្រសិនបើ​​​សេចក្តី​​​សាទរ​​​កើត​​​ឡើង លោក ជេក គិត​​​ថា ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​អាច​​​ទទួល​​​ផល​​​ចំណេញ​​​ពី​​​បច្ចេក​​​វិទ្យានេះ​​​។

លោក ជេក​​ បានមាន​​​ប្រសាសន៍ថា “ពិភពលោក​​​ទាំង​​​មូលកំពុងតែ​​​​​​ប្រើ​​​ប្រាស់​​​​​​។ យើង​​​ពិតជា​​​មិន​​​នៅឆ្ងាយ​​​ពីគេ​​​ទេ”៕រើន​​​​​​​​​​​​​​​​​​