ប្រធានគណៈកម្មការនីតិកម្មនៃរដ្ឋសភាបានលើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីពដ៏ចម្រូងចម្រាសនឹងត្រូវអនុម័ត “ក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខ” បន្ទាប់ពីទទួល បានព័ត៌មានត្រឡប់ជុំចុងក្រោយពីបណ្តាសហជីព និងនិយោជកអំឡុងសិក្ខាសាលាសាធារណៈមួយធ្វើឡើងនៅរដ្ឋសភាកាលពីម្សិលមិញ។
លោក បែ៉ន បញ្ញា តំណាងរាស្ត្រគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា តំណាង រាស្ត្រនឹងជួបជាមួយក្រសួងការងារនៅថ្ងៃេនះ ដើម្បីពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានត្រឡប់ហើយពិចារណាការកែប្រែចុងក្រោយបង្អស់។
ដោយធ្វើការរៀបរៀងអស់រយៈពេល៨ឆ្នាំមកនេះ ច្បាប់នេះនឹងកំណត់វិធានថ្មីៗសម្រាប់ការបង្កើត គ្រប់គ្រងនិងរម្លាយសហជីព ហើយបានរងការបន្ទោស យ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមនិយោជិត និងនិយោជកដែលនិយាយថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះតឹងរឹុងពេកមកលើសហជីព ឬក៏មិនសូវតឹងរឹុង។ ប្រសិនបើត្រូវបានអនុម័តវាអាចមានផលវិបាកខ្លាំងសម្រាប់វិស័យកាត់ដេរដែលមានសហជីពច្រើនស្អេកស្កះ និងញាំញីដោយកូដកម្ម ដែលជាកម្លាំងចលករសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់មួយរបស់កម្ពុជា។
នៅឯសិក្ខាសាលាកាលពីម្សិលមិញ ក្រុមតំណាងសហជីពបានត្រៀមខ្លួនតតាំងនឹងក្រុមនិយោជក ហើយពេលខ្លះបានតតាំងគ្នាពាក់ព័ន្ធបទប្បញ្ញត្តិសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលរួមមានទាំងវិធានសម្រាប់ការបង្កើត និងរម្លាយសហជីព ការរាយការណ៍អំពីហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហជីព និងការកំណត់ចំនួនសមាជិកដែលចូលរួមសម្រាប់កូដកម្មស្របច្បាប់ផងដែរ។ ខណៈច្បាប់នេះត្រូវបានព្រាងឡើងកូដកម្មស្របច្បាប់នឹងតម្រូវឲ្យមានការគាំទ្រពីសមាជិកជាងពាក់កណ្តាលនៅកិច្ចប្រជុំដែលសមាជិកជាងពាក់កណ្តាលនៃសហជីពមួយមានវត្តមាន។
សហជីពខ្លះនិយាយថា វាជាចំនួនច្រើនពេក ជាពិសេសសហជីពដែលមានសមាជិកតែប៉ុន្មានពាន់នាក់។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជា ធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា (ស៊ីខៅឌូ) ដែលជាសហជីពឯករាជ្យធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេស បានតវ៉ាមិនឲ្យមានចំនួនកំណត់នេះ។
លោកមានប្រសាសន៍អំពីវិធានដែលតម្រូវឲ្យអ្នកចូលរួមមានចំនួន៥០ភាគរយបូក១ថា “នោះជាក្តីបារម្ភដ៏ធំ។ នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សូម្បីមនុស្សម្នាក់ក៏អាចធ្វើកូដកម្ម ឬបាតុកម្មបានដែរ”។រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងបាតុកម្ម “ត្រូវតែប្រើប្រាស់ក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់”។
សហជីពមួយចំនួននិយាយថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះក៏បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដូចបកចេកសម្រាប់តុលាការបំបែកពួកគេផងដែរ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះចែងថា សហជីពណាមួយអាចរម្លាយបានចំពោះការបំពានច្បាប់ពីសំណាក់ថ្នាក់ដឹកនាំណាម្នាក់ក្នុងសហជីពនោះ។ លោក ប៉ាវ ស៊ីណា ប្រធានសម្ព័ន្ធ សហជីពចលនាកម្មករបានមានប្រសាសន៍ ថា វិធានមួយចំនួនគួរតែអនុវត្តទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពឲ្យដូចតំណាងរាស្ត្រ។
លោកថ្លែងថា “បើបទល្មើសប្រព្រឹត្តដោយសមាជិកណាម្នាក់ រដ្ឋសភាអាចដកសមាជិករូបនោះចេញបាន ប៉ុន្តែយើងមិនគួររម្លាយស្ថាប័នទាំងមូលទេ”។
សហជីពខ្លះក៏ជំទាស់នឹងបទប្បញត្តិមួយក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះដែលតម្រូវឲ្យពួកគេប្រគល់ព័ត៌មានលម្អិតស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន ហើយបារម្ភខ្លាចរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ព័ត៌មានក្នុងផ្លូវមិនត្រឹមត្រូវដើម្បីដាក់សម្ពាធលើអ្នកដែលប្រឆាំងមាគ៌ារបស់រដ្ឋាភិបាល។
ប៉ុន្តែ លោក សោម អូន ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា សហជីពដែលត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់គ្មានអ្វីគួរឲ្យខ្លាចទេ។លោកបានបន្តថា “វាជាចំណុចល្អបើយើងជាមនុស្សល្អ យើងមិនគួរបារម្ភទេ។ បើយើងល្អ យើងគ្មានអ្វីត្រូវលាក់បាំងទេ”។
តំណាងសហជីពជាច្រើនក៏បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតតុលាការការងារដែលគួរតែមានយូរមកហើយដើម្បីដោះស្រាយវិវាទ ដោយសង្ឃឹមថា វានឹងឯករាជ្យជាងតុលាការធម្មតាដែលពុករលួយខ្លាំងនៅក្នុងប្រទេស។ តំណាងមួយចំនួនក៏បានស្នើឲ្យអនុវត្តច្បាប់នេះទៅលើកម្មករក្រៅប្រព័ន្ធ បន្ថយអាយុអប្បបរមាសម្រាប់ការទទួលយកតួនាទីដឹកនាំក្នុងសហជីពពីវ័យ២៥ឆ្នាំមកនៅវ័យ១៨ឆ្នាំ និងហាមឃាត់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពមិនឲ្យកាន់តំណែងក្នុងពេលតំណាលគ្នាជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាល ឬទីប្រឹក្សារោងចក្រដូចបុគ្គលមួយចំនួនធ្វើនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
ក្រុមសហជីពនិយាយថា ការផាកពិន័យសម្រាប់បទល្មើសផ្សេងៗដែលអាចកើនឡើងដល់៥លានរៀល (ប្រហែល១.២៥០ដុល្លារ) វាច្រើនពេកដែលធ្វើឲ្យសហជីពមួយចំនួនគ្មានលទ្ធភាពបង់ ប្រសិនបើពួកគេស៊ីប្រាក់ខែរោងចក្រកាត់ដេរ។
លោក កាំង ម៉ូនីកា អគ្គលេខាធិការរងនៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ដែលតំណាងឲ្យរោងចក្រកាត់ដេរនាំចេញជាង៥០០នៅក្នុងប្រទេសមានប្រសាសន៍ថា ការផាកពិន័យនេះមិនសូវតឹងរឹុងទេ។ លោកគូសបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើគ្មានការដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ “បុគ្គលអាចប្រព្រឹត្តបទល្មើសម្តងហើយម្តងទៀត”។
លោកបានបន្តថា សមាគមនេះមានការប្រុងប្រយ័ត្នយ៉ាងខ្លាំងចំពោះបទប្បញត្តិមួយដែលអនុញ្ញាតឲ្យមនុស្ស១០នាក់អាចបង្កើតសហជីពបាន ហើយចង់ឲ្យកំណត់យក២០ភាគរយនៃនិយោជិតនៅកន្លែងធ្វើការនីមួយៗ “ពីព្រោះពេលមានសមាជិកច្រើន វាផ្តល់តម្លៃដល់អ្នកតំណាង”។
លោកបានលើកឡើងទៀតថា ដោយមានសហជីពរាប់ពាន់រួចទៅហើយ ”វាមានភាពអនាធិបតេយ្យ យើងមិនដឹងថាអ្នកណាមានតំណាងច្រើនជាងគេបំផុតទេ ដូច្នេះអ្នកណាក៏អាចអះអាងថាខ្លួនមានតំណាងច្រើនជាងគេបំផុតបានដែរ ហើយយើងមិនដឹងថាត្រូវចរចាជាសមូហភាពជាមួយនរណានោះទេ”។
សមាគមនេះក៏ចង់ឲ្យច្បាប់នេះតម្រូវឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពទទួលបានការអប់រំក្នុងប្រព័ន្ធជាមូលដ្ឋាន ហើយអនុញ្ញាតឲ្យក្រសួងការងារព្យួរសហជីពណាដែលជាប់ចោទពីបទបំពានច្បាប់ ហើយបារម្ភថា ការរង់ចាំឲ្យតុលាការដាក់ទោសពួកគេនឹងត្រូវការពេលយូរពេក។
អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ(ILO) ដែលបានផ្តល់អនុសាសន៍ដល់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងដំណើរការធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះទាំងមូលនិយាយថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះខ្វះកាតព្វកិច្ច សន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិលើចំណុចមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅឯសិក្ខាសាលានោះ លោក អាឡាំង ប៉េលសេ (Alain Pelce) អ្នកឯកទេសខាងច្បាប់ការងារនៅអង្គការ ILO បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយឡើយទាក់ទិនកំណែចុងក្រោយនេះ។
លោក អិុត សំហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារបានមានប្រសាសន៍ថា លោកគាំទ្រការកែប្រែតូចតាចមួយចំនួន ក្នុងនោះរួមមានទាំងការផ្តល់ពេលវេលាបន្ថែមទៀតសម្រាប់ ប្រគល់លេខគណនីធនាគាររបស់ខ្លួន និងការបន្ទាបចំនួនសហជីពដែលចាំបាច់សម្រាប់បង្កើតសហព័ន្ធសហជីព។ ប៉ុន្តែ លោកនៅតែគាំទ្រការអនុញ្ញាតឲ្យមនុស្ស១០នាក់បង្កើតសហជីពបាន ដោយតម្រូវឲ្យសហជីពទទួលបានការគាំទ្រច្រើនពីសមាជិករបស់ខ្លួន មុនពេលធ្វើកូដកម្ម និងទាមទារឯកសារហិរញ្ញ វត្ថុរបស់ពួកគេ។
លោកថ្លែងថា ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទ “យើងត្រូវមានគណនី [ធនាគារ] ដើម្បីធានាបាននូវយុត្តិធម៌ ថាតើអ្នកណាត្រូវ ហើយអ្នកណាប្រឈមបញ្ហា”។
លោក អិុត សំហេង និងមន្ត្រីរបស់លោក នឹងជួបជាមួយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង និងគណបក្សកាន់អំណាចនៅថ្ងៃនេះដើម្បីពិចារណាថា តើត្រូវធ្វើការកែប្រែច្បាប់នេះនៅនាទីចុងក្រោយឬយ៉ាណា មុនពេលរដ្ឋសភាកំណត់កាលបរិច្ឆេទបោះឆ្នោត៕សុខុម