ទេសចរបរទេស​មួយរូប​មកកាន់​អង្គរ ​គឺរយៈពេល​៦០០ឆ្នាំមុន

នៅពេលដែលអ្នកការទូតជនជាតិចិនឈ្មោះ ជីវ តាគ្វាន់ ត្រូវកោះហៅឲ្យវិលត្រឡប់ទៅមាតុភូមិវិញក្នុងឆ្នាំ១២៩៧ បន្ទាប់ពីចំណាយពេលជិតមួយឆ្នាំនៅឯរាជវាំង ព្រះបាទ ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣នៅអង្គរនោះ លោកបានចាប់ផ្តើមធ្វើកិច្ចការមួយដែលស្រដៀងគ្នានឹងអ្នកការទូតនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺអង្គុយសរសេររបាយការណ៍ពិស្តារអំពីប្រទេសមួយដែលលោកហៅថា ចិនឡា។

កំណត់ត្រាខ្លីៗរបស់លោកទៅលើអ្វីដែលលោកបានប្រទះឃើញនិងបានឮក្នុងអំឡុងពេលលោកនៅបរទេស គឺបានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃសៀវភៅមួយដែលឆ្លងកាត់រាប់សតវត្សរ៍ជាប្រភពចម្បងនៃព័ត៌មានស្តីពីជីវិតប្រចាំថ្ងៃនៅក្នុងអាណាចក្រអង្គរ។ នៅក្នុងកំណត់ហេតុនោះ ជីវ តាគ្វាន់ កត់ត្រានូវអ្វីគ្រប់យ៉ាងតាំងពីទាសាទាសីរហូតដល់ជំងឺសើស្បែកផ្សេងៗ និយាយអំពីសក់ ប្រមាត់ប្រមង់និងភាពសម្បូរនៃផ្លែត្រប់។

ការបកស្រាយថ្មីនៃសៀវភៅដែលមានសរសេរពន្យល់ដោយប្តីប្រពន្ធជនជាតិខ្មែរចិនមួយគូគឺ សុឡង អ៊ុក និងបេលិង អ៊ុក ហើយចេញផ្សាយនៅដើមឆ្នាំនេះដោយសារព័ត៌មាន DatASIA Press គឺធ្វើឲ្យច្បាស់ថា ទោះជាយ៉ាង ណាក៏ដោយមិនថា លោក ជីវ តាគ្វាន់ មានបំណងសង្កេតលើអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួនលោកដោយយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកនៅតែជាទេសចរម្នាក់ដ៏សំខាន់នៅក្នុងទឹកដីបរទេសប៉ុណ្ណោះ។

លោកអាចត្រឹមតែរៀបរាប់អំពីអ្វីដែលលោកបានឃើញ អ្វីដែលមន្ត្រីខ្មែរបានប្រាប់លោកពេលលោកបានជួប ឬដោយរ៉ាយរ៉ាប់ប្រាប់ដោយអាណិជជនចិនដែលរស់នៅក្នុងយសោធបុរៈ ជារាជធានីនៃអាណាចក្រអង្គរនៅពេលនោះ។

ភាគច្រើននៃការសង្កេតរបស់លោកនឹងទំនងជាពិតចំពោះជនបរទេសដែលសង្កេតប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៦។ លោកចំអកដាក់គ្រូមន្តអាគមដែលអះអាងថាចេះព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗ កត់ត្រាថា ឃើញកណ្តុរធំៗដូចសត្វឆ្មា ហើយរអ៊ូរទាំនឹងក្រុមខ្ទើយ ដែលប្រមូលផ្តុំគ្នានៅតាមផ្សារ ដើម្បីស្វែករកម៉ូយជាជនជាតិចិន។ លោកត្អូញត្អែរ នៅចុងបញ្ចប់នៃសៀវភៅថា “ប្រទេសនេះក្តៅខ្លាំងណាស់។ ក្នុងមួយថ្ងៃៗ បើមិនងូតទឹកច្រើនលើកទេ គឺច្បាស់ជាអត់ទ្រាំមិនបានឡើយ”។

នៅក្នុងវគ្គមួយដែលមានចំណងជើងថា “អន្តោប្រវេសន៍” លោកសរសេរថា កម្មករសំពៅជនជាតិចិនតែងតែរត់ចោលសំពៅរបស់ខ្លួន ដើម្បីតាំងទីលំនៅនៅក្នុងតំបន់នោះ ព្រោះថា គេ “តែងពេញចិត្តនឹងស្រុកនេះណាស់ ព្រោះស្រុកនេះមិនចាំបាច់ត្រូវការសម្លៀកបំពាក់ច្រើនទេ។ អង្ករក៏គេងាយរក ប្រពន្ធក៏ស្រួលរកបាន។ ផ្ទះសំបែងក៏ងាយថែទាំ ឯគ្រឿងប្រើប្រាស់មានតែបន្តិចបន្តួចក៏បាន ហើយការលក់ដូរក៏ធូរងាយ”។

នៅពេលមានចម្ងល់ លោក ជីវ តាគ្វាន់ងាកទៅរកអ្វីដែលលោកបានដឹង។ ចំណារអត្ថាធិប្បាយរបស់លោកនិងអ្នកស្រីអ៊ុកពន្យល់ថា ការស្វែងរកឈ្មោះរុក្ខជាតិដែលលោកបានឃើញ លោកហៅថា “xiong” ជារុក្ខជាតិដែលមានឫសត្រូវគេប្រើធ្វើឱសថចិន ប៉ុន្តែមិនមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។ អ្នកនិពន្ធសរសេរថា នៅពេល ជីវ តាគ្វាន់ សំដៅលើគោព្រៃ លោកទំនងជាព្យាយាមរៀបរាប់អំពីទន្សោង ឬប្រភេទគោព្រៃ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី រឿងរ៉ាវរៀបរាប់របស់លោកចំពោះប្រពៃណីដែលលោកឃើញផ្ទាល់នឹងភ្នែក គឺនៅតែមានតម្លៃកាត់ថ្លៃពុំបាន។ ជាឧទាហរណ៍ លោកបានសរសេរថា ស្ត្រីស្អំរន្ធទ្វារមាសរបស់គេនឹងបាយក្តៅអ៊ុនៗប្រឡាក់អំបិលក្រោយពីសម្រាលកូនរួច “ឲ្យបានរួមទ្វារមាសតូចដូចស្រីក្រមុំទៀតផង”។

លោក ជីវ តាគ្វាន់ សរសេរថា “កាលខ្ញុំទើបដឹងរឿងនេះដំបូង ឆ្ងល់ថាក្រែងមិនពិតដូច្នោះទេដឹង។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងគ្រួសារដែលខ្ញុំសំណាក់នៅជាមួយ មានស្ត្រីម្នាក់ដែលសម្រាលកូន បានជាខ្ញុំដឹងរឿងនេះច្បាស់លាស់”។

លោកក៏បានរៀបរាប់ពីពិធីមួយដែលមានក្មេងស្រីៗអាយុពី៦ដល់១១ឆ្នាំត្រូវបំផ្លាញព្រហ្មចារីដោយព្រះសង្ឃ ឬតាបសក្នុងពេលធ្វើពិធីពិសេសដែលនៅពេលនោះម្តាយឪពុកត្រូវចំណាយប្រាក់ច្រើនណាស់។ យោងតាមលោក អាឡាន់ ហ្វ័ររេស អ្នកស្រាវជ្រាវដែលពេលថ្មីៗនេះបានចេញផ្សាយប្រវត្តិសាស្ត្រសាសនានៅកម្ពុជាពីសម័យបុរេប្រវត្តិរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះឲ្យដឹងថា ទោះបីមិនមានកំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្ររៀបរាប់ពីពិធីនេះក៏ដោយ ក៏កំណត់ត្រាលោក ជីវ តាគ្វាន់ ទំនងជាគួរឲ្យជឿបាន។

អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះបានសរសេរក្នុងសារអ៊ីម៉េលថា “ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី យើងសម្គាល់ឃើញថា ជីវ តាគ្វាន់ គឺមិនទំនងជាប្រាកដថាតើពិធីនោះគេធ្វើយ៉ាងម៉េចទេ”។ លោកបាននិយាយបន្ថែមថា ក្មេងស្រីគឺប្រហែលជាបំផ្លាញ ព្រហ្មចារីដោយ “ដៃ” ជាជាងតាមរយៈការរួមភេទ។

សារសំខាន់នៃរបាយការណ៍ការទូតរបស់ ជីវ តាគ្វាន់ គឺមានហេតុការណ៍ពិតដែលថា ខ្មែរខ្លួនឯងមិនមានបន្សល់ទុកកំណត់ហេតុរឿងរ៉ាវនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ប្រពៃណី ឬទម្លាប់នៅក្នុងប្រទេស នៅមុន ឬក្នុងអំឡុងសម័យអង្គរទេ។ សិលាចារឹកដែលគេបានសរសេរ គឺជាអត្ថបទសាសនា ឬសេចក្តីថ្លែងការណ៍ផ្លូវការ។ គេសរសេររាល់ឯកសារទាំងអស់នៅលើស្លឹករិតឬ ស្បែកសត្វដែលបានសឹករេចរិលជាយូរមកហើយដោយសារតែអាកាសធាតុត្រូពិក។

លោកនិងអ្នកស្រី អ៊ុក សរសេរនៅក្នុងអារម្ភកថាក្នុងកំណែថ្មីដែលមានចំណងជើង “ប្រពៃណីប្រទេសកម្ពុជា” ថា  “កំណត់ហេតុរបស់ ជីវ តាគ្វាន់ បានបោះពុម្ភផ្សាយឡើងវិញជាច្រើនលើកអស់រយៈពេលរាប់សតវត្សរ៍មកហើយ ពោលគឺផ្នែកខ្លះប្រហែលបានបាត់ ផ្នែកផ្សេងទៀតកែប្រែ ឬផលិតឡើងវិញខុស”។

លោក សុឡង អ៊ុក គឺជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជនជាតិខ្មែរដែលសិក្សាកសិកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ បាណកសាស្ត្រនិងវិសសាស្ត្រនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ហើយប្រកបមុខរបរជាអ្នកជីវសាស្ត្រស្រាវជ្រាវនៅប្រទេសស្វីស។ ប្រពន្ធរបស់លោកគឺ អ្នកស្រី បេលិង អ៊ុក ជាអ្នកអតិសុខុមប្រាណជនជាតិចិនដែលបានចូលសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិតៃវ៉ាន់ ហើយរៀនយកថ្នាក់បណ្ឌិតនៅសហរដ្ឋអាមេរិក កាលដែលពួកគាត់បានជួបគ្នាក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០។

អស់រយៈពេលច្រើនឆ្នាំ លោក អ៊ុក ចង់ស៊ើរើសៀវភៅ ជីវ តាគ្វាន់ ដើម្បីបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់លាស់នូវអ្វីដែលលោកបានដឹងគឺជាកំហុស ឬមានភាពមិនច្បាស់លាស់ គឺមិនត្រឹមតែទាក់ទងនឹងការសំដៅលើសត្វ ឬរុក្ខជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែលើទីតាំង ដូចជាត្រង់ថា អ្នកការទូតជនជាតិចិន គឺទំនងជាបញ្ចូលលាយឡំក្រុងពោធិ៍សាត់ជាមួយភូមិកំពង់ព្រះ ដែលស្ថិតនៅតាមមាត់បឹងទន្លេសាបទៅវិញ។ ដូច្នេះក្រោយពីការចូលនិវត្តន៍របស់ពួកគេក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ អ្នកទាំងពីរបានធ្វើកិច្ចការនេះ។

ក្នុងឆ្នាំ១៩០២ អ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិបារាំងនិងអ្នកជំនាញចិនគឺ លោក ប៉ូល ប៉េល្លីយ៉ូ បានបកប្រែការងាររបស់ ជីវ តាគ្វាន់ ទៅជាភាសាបារាំង ហើយអត្ថបទជាភាសាបារាំងរបស់លោក គឺក្រោយមកបានបកប្រែទៅជាភាសាអង់គ្លេស ហើយត្រូវបានប្រើជាអត្ថបទស្តង់ដារអស់រយៈពេលច្រើនឆ្នាំ។

សម្រាប់អត្ថបទរបស់ខ្លួន លោក សុឡង អ៊ុក និងអ្នកស្រី បេលិង អ៊ុកបានសម្រេចចិត្តវិលទៅរកអក្សរសរសេរដើមជាចិន ដោយប្រើជាឯកសារយោងនៃចំណារសតវត្សរ៍ទី១៤របស់របាយការណ៍ ជីវ តាគ្វាន់ ដែលគេស្គាល់ថាឯកសារ វូគ្វាន់។

អ្នកស្រី អ៊ុក បានមានប្រសាសន៍ក្នុងកិច្ចសម្ភាសថា ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ពួកគាត់មិនប៉ុនប៉ងបកប្រែទម្រង់ចាស់នៃភាសាចិនទាំងស្រុងដោយខ្លួនឯងទេ ប៉ុន្តែពឹងផ្អែកលើប្រភពចិនបច្ចុប្បន្ននិងខ្មែរ។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា ជីវ  តាគ្វាន់ បានសរសេរជាទម្រង់ចិនបុរាណ ដែលមានពាក្យមួយអាចមានន័យច្រើន។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា “ចិនក៏មិនមានក្បៀស ឬខណ្ឌដែរ។ វាជាការសរសេរជាប់រដឹក ពោលគឺបើអ្នកដកឃ្លានៅកន្លែងខុស អ្នកមានអត្ថន័យផ្សេងគ្នាជាថ្មី។ អ៊ីចឹង អ្នកត្រូវការអ្នកជំនាញចិនពិតប្រាកដម្នាក់ ដើម្បីបកប្រែសៀវភៅ”។

ពួកគាត់បានទទួលសៀវភៅចម្លងពីរក្បាលស្តីពីអត្ថបទ ជីវ តាគ្វាន់ ដោយអ្នកស្រាវជ្រាវភាសាចិន គឺការងាររបស់ Jin Ronghua ដែលបោះពុម្ពនៅតៃវ៉ាន់ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ និងរបស់ Xia Nai បោះពុម្ពនៅប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ២០០០។  ពួកគាត់ក៏រកឃើញអត្ថបទបកប្រែពីអត្ថបទចិនដែលបោះពុម្ពក្នុងដើមទសវត្សរ៍១៩៧០ដោយអ្នកនិពន្ធខ្មែរគឺ លោក លី ធាមតេង។

ក្នុងពេលដែលពួកគេធ្វើការងារយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ ការបកប្រែថ្មីមួយនៃសៀវភៅ ជីវ តាគ្វាន់ បានចេញជាភាសាអង់គ្លេសក្នុងឆ្នាំ២០០៧ដោយលោក ភិធឺ ហារិស ជាអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិអង់គ្លេស។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្តីប្រពន្ធត្រកូល អ៊ុក បានសម្រេចចិត្តបន្តការងាររបស់ខ្លួន ដោយផ្តោតលើការបន្ថែមទៅលើកំណត់សម្គាល់ពន្យល់អត្ថបទដែលនឹងបញ្ចូលទៅក្នុងបរិបទអ្វីដែល ជីវ តាគ្វាន់ និយាយបញ្ឆៀងទៅលើ។

ប្តីប្រពន្ធត្រកូលអ៊ុកសរសេរថា “មិនមែនជាអ្នកបុរាណវិទ្យា ឬជាប្រវត្តិវិទូ” គឺពួកគេមានបំណងឲ្យសៀវភៅ កម្រាស់ ១៤៦ទំព័ររបស់ខ្លួនសម្រាប់សាធារណជន ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបធ្វើឲ្យសេចក្តីពន្យល់មានលក្ខណៈខ្លីៗ និងមានបង្ហាញអត្ថបទដោយរូបថតពណ៌ធម្មជាតិជាច្រើន។

ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះពិតជាផ្តល់នូវបរិបទសម្រាប់វត្ថុទាំងឡាយដែល ជីវ តាគ្វាន់ បានកត់សម្គាល់ ប៉ុន្តែមិនបានយល់។ ជាឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលអ្នកការទូតរូបនេះកត់សម្គាល់ថា ប្រជាជនមកពីចិនឡាបានហៅប្រទេសខ្លួនឯងថា គ្ហាន់ប៉ូជ្ហី នោះ ប្តីប្រពន្ធត្រកូលអ៊ុកបានពន្យល់បន្តថា “ចិនឡា”គឺពិតជាពាក្យបរទេសសុទ្ធសាធ ហើយខ្មែរ ជំនាន់នោះ មិនដែលប្រើទេ។ អ្នកទាំងពីរពន្យល់ថា អ្នកស្រាវជ្រាវមួយរូបថែមទាំងលើកឡើង ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ថា ដោយសារតែពាក្យនោះក្លាយមកពីពាក្យចិនចំពោះក្រមួនឃ្មុំនោះ កម្មករសំពៅចិន អាចប្រើពាក្យនោះ សម្រាប់កម្ពុជា ព្រោះនេះជាកន្លែងដែលគេអាចទិញបានផលិតផល។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ទោះជាមិនមានសុក្រឹតភាព និងការរៀបរាប់មិនបានពេញលេញដែលពួកគេចង្អុលបង្ហាញក៏ដោយ ក៏សេចក្តីរៀបរាប់របស់ ជីវ តាគ្វាន់ ជាច្រើនគឺជាក់លាក់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបង្ហាញការពិតរាប់សតវត្សរ៍ក្រោយមក។ ឧទាហរណ៍ អ្នកការទូតកត់សម្គាល់ថា ប្រជាជននៅក្នុងយសោធរបុរ ជាអ្វីដែលឥឡូវនេះជាខេត្តសៀមរាប គឺមិនដែលបរិភោគអន្ទង់ ឬកង្កែបសទេ។ ប្តីប្រពន្ធត្រកូលអ៊ុករំលឹកថាបានឮដូចនេះនៅក្នុងចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ថា ប្រជាជនមកពីខេត្តនោះនៅតែតមអាហារទាំងនេះ។

នៅក្នុងសេចក្តីផ្តើមរបស់លោកទៅនឹងកំណត់សម្គាល់ការទូតរបស់លោក ជីវ តាគ្វាន់ខ្លួនឯងផ្តល់នូវការប៉ាន់មើលត្រង់ៗលើការយល់ដឹងផ្ទាល់របស់លោកចំពោះចិនឡា បន្ទាប់ពីចំណាយពេលមួយឆ្នាំនៅក្នុងប្រទេសនេះ។

លោកសរសេរថា “ពិតមែនតែខ្ញុំមិនបានដឹងល្អិតល្អន់ចំពោះរឿងប្រពៃណីនិងកិច្ចការគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសចិនឡានេះអស់សេចក្តីសព្វគ្រប់មែន តែខ្ញុំបានដឹងគ្រប់គ្រាន់នូវព័ត៌មានទូទៅនិងរឿងសំខាន់ផ្សេងៗច្រើន”៕ រើន