ប្រទេសសួដង់ ដែលស្ថិតក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិកខាងជើង បានកំពុងកត់ត្រា នៃកំណត់ហេតុប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីឡើងវិញ ដោយគាស់រំលើងចោលប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់អ្នកឈ្នះកាលពី៣០ឆ្នាំមុន ក្រោមការដឹកនាំរបស់ ជនផ្ដាច់ការ Omar al-Bashir ដែលកងទ័ពនិងប្រជាជនបានទាញទម្លាក់ពីអំណាចកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។
ចាប់ពីថ្ងៃ១១សីហាខែក្រោយនេះតទៅប្រជាជនសូដង់ នឹងបានដឹងអំពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ ១៩៨៩ ដែលនាំលោក Omar al-Bashir បានឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីហើយដឹកនាំប្រទេសបានរយៈពេល៣០ឆ្នាំ។ពីរដ្ឋធានី Khartoum សេចក្ដីរាយការណ៍ ជាច្រើនបានចុះផ្សាយថា លោក al-Bashir ត្រូវបាននាំខ្លួនម្ដងទៀតឡើងតុលាការកាលពីថ្ងៃទី២១កក្ដដា ក្នុងសំណុំរឿង ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺបុព្វហេតុនៃការធ្វើរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៨៩។
នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នោះ បាននាំអោយតុលាការពន្យារការជំនុំជម្រះក្ដី ភ្លាមៗដោយលើកទៅធ្វើនៅថ្ងៃទី១១សីហា។ តាមសារព័ត៌មាន សូដង់ Tribune មូលហេតុដែលនាំអោយ តុលាការលើកពេលការជំនុំជម្រះក្ដី ដោយសារតែប្រជាជនមកចោមរោមតុលាការច្រើនណែនណាប់ ហើយតុលាការ ក៏សម្ក្រេចស្វែងរកទីតាំងកន្លែងផ្សេងទៀត ដែលមានបិវេណទូលំទូលាយ ដើម្បីបើកសវនាការឡើងវិញ។
តាមសូដង់ Tribune គ្រាន់តែអ្នកសារព័ត៌មាននិងមេធាវី រាប់រយនាក់ ហើយអ្នកមកអបអរសាទរ ការបើកជុំជម្រះក្ដី និងក្រុមគាំទ្រ អតីតជនផ្ដាច់ការច្រើនេះពាន់នាក់។ ប្រជាជនចែកជា២ក្រុមគឺ ក្រុមគាំទ្រ តុលាការ បានជជែកគ្នា អំពីទោសកំហុសនឹងអ្នកខ្លះរំលឹកព្រឹត្តិការណ៍ នៃការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ១៩៨៩ដែលនាំអោយ លោកal-Bashir បានតោងអំណាចប្រធានាធិបតី រយៈពេល៣០ឆ្នាំ និងក្រុមគាំទ្រលោក al-Bashir ក៏បានសម្ដែងការសាទរដែល បុរសខ្លាំងម្នាក់នេះបានតាំងចិត្តឡើងតុលាការដើម្បីបំភ្លឺអំពី មូលហេតុនាំអោយមានព្រឹត្តិការរដ្ឋប្រហារកើតឡើង។
ក្រុមមេធាវី បានប្រាប់ប្រជាជនថា លោកal-Bashir អាចនឹងប្រឈមនឹងកាត់ទោសដោយប្រហារជីវិត ប្រសិនបើតុលាការរកកំហុសឃើញប្រឆាំងនឹងបុរសខ្លាំងម្នាក់នេះ។ទូរទស្សន៍របស់ ជាតិនៃប្រទេសសូដង់ បានចាប់រូបភាព ក្រុមសន្តិសុខច្រើនរយនាក់ដែលបាន ការពារបរិវេណតុលាការ និងការពារជនត្រូវចោទ al-Bashir។ សាក្សីបាននិយាយថា លោក al-Bashir ដែលស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋានអ្នកទោស បានឈរក្នុងរង្វង់ក្រចកសេះ។ មេធាវីម្នាក់របស់លោកal-Bashir បានរិះគនការជំនុំជម្រះក្ដីនេះ ដោយចោទថា គឺជាសំណុំនយោបាយសងសឹកតែប៉ុណ្ណោះព្រោះជាង៣០ឆ្នាំហើយ ដូចម្ដេចបានជាគាស់រំលើងរឿងចាស់នេះមកបើកសវនាការដូចនេះ។ក្រុមមេធានីរបស់ជនជាប់ចោទបានទទូចសុំអោយតុលាការ ទម្លាក់ចោលបទចោទលើកូនក្ដីរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែចៅក្រម បដិសេធន៍។
លោកចៅក្រម Essam Eddin Mohamed Ibrahim បានសន្យាថា នឹងធ្វើការជំនុំជម្រះក្ដីនេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌។ជនជប់ al-Bashir រងការផ្ដន្ទាទោស រយៈពេល ២ឆ្នាំទៅហើយ ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ កាលលោកមានអំណាចណែនក្នុងដៃជាប្រធានាធីបតី ដែលក្រុមបក្សប្រឆាំង និងក្រុមសិទ្ធិមនុស្សដាក់ឈ្មោះលោកថា ជាបុរសខ្លាំង ឬជនផ្ដាច់ការ។
តែមិនថាឡើយ ក្នុងសំណុំរឿងមួយនេះ ទេដែលបុរសខ្លាំងម្នាក់នេះ ត្រូវប្រឈមនឹងទណ្ឌកម្ម គឺសំនុំរឿង សំលាប់ក្រុមប្រឆាំង និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ក៏កំពុងធ្លាក់ដល់តុលាការដែរ។សំណុំរឿងថ្មីបំផុត គឺ ការស្លាប់បាតុកររាប់រយនាក់ ដែលលោក al-Bashir បានបញ្ជាអោយកងសន្តិសុខ និងកងអង្គរក្សរបស់លោកបាញ់សម្លាប់ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍បះបោរ ទម្លាក់លោកពីប្រធានាធិបតី។ ទម្រាំនឹងទំលាក់លោក al-Bashir ពីតំណែងបាន គឺបាតុករប្រើរយៈពេល ដល់ទៅ៥ខែ ។
ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ដែលអន្តរាគមន៍ដោយកងទ័ព ជួយបាតុករ ទើបបានទាញទម្លាក់ លោក al-Bashir បានពីអំណាចនៅថ្ងៃទី១១មេសាឆ្នាំ២០១៩។បាតុករ និងកងទ័ពបានឡោមព័ន្ធភូមិគ្រឹះរបស់លោក al-Bashir ហើយបានបុកទម្លាយ ទ្វារ ហើយចូលចាប់លោកពីក្នុងផ្ទុះនាំទៅដាក់គុកមួយរបស់ពួគកយោធានៅជាយពីរដ្ឋធានី Khartoum ។បាតុករ បានរកឃើញលុយដុល្លារច្រើនម៉ឺនដុល្លារ លាក់ក្នុងពូកនិងក្នុងផ្ទះរបស់ជនផ្ដាច់ការនេះ ទើបនាំអោយរដ្ឋអាជ្ញាធរ ចោទលោក al-Bashir ពីបទពុករលួយ លួចលុយរបស់ជាតិ។ បច្ចប្បន្ន មន្ត្រីរបស់លោក al-Bashir ជាងមួយរយកំពុងជាប់ឃុំខ្លួន ក្នុងសំណុំរឿងលួចទ្រព្យសម្បតិ្តជាតិ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។យ៉ាងណា លោក al-Bashir ក៏កំពុងរងដីការចាប់ខ្លួនកោះ ហៅឡើងតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិICC នៅទីក្រុងឡាអេប្រទេសហូឡង់ ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមនិង និង ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅតំបន់ Darfur ដើមទសវត្ស២០០០ដែលនាំអោយប្រជាជនតំបន់នោះស្លាប់រាប់ម៉ឺន នាក់ ក្នុងករណីរើសអើង ការចាប់ពង្រត់ និងបាញ់សម្លាប់មិនរើសមុខ។
តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិICCបានចេញដីការនាំខ្លួន លោក al-Bashir ចំនួន៤ដងមកហើយ តាំងពីឆ្នាំ២០០៩។តែមកដល់រដ្ឋាភិបាល ថ្មីនេះ បានសន្យាថាក្រោយពីកាត់ទោស លោក al-Bashir រួចរាល់ហើយពាក់ព័ន្ធនឹង សុំណុំរឿងនៅក្នុងប្រទេស នឹងប្រគល់ខ្លួន លោក al-Bashir ទៅអោយICC៕