មេដឹកនាំផ្ដាច់ការនៃប្រទេសតួកមែនីស្ថាន ប្រកាសថា បំណុលរបស់ប្រទេសលោកជំពាក់ចិន ពាន់លានដុល្លារក្នុងគម្រោងឧស្ម័ន និងហ្គាស៍ ត្រូវបានសងអស់ហើយ។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ថាចិនបានវិនិយោគទឹកប្រាក់ពាន់លានដុល្លារក្នុងឧស្សាហកម្មឧស្ម័នរបស់តួកមែនីស្ថាន ដែលជាប្រទេសនាំចេញឧស្ម័នមួយដ៏ធំ។
គម្រោងដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសនេះ គឺបំពង់បង្ហូរប្រេងផ្ដើមពីភាគខាងកើតនៃតួកមែនីស្ថាន ហើយឈានដល់ប្រទេសចិន តាមរយៈគម្រោងអភិវឌ្ឍឆ្លងកាត់នៃប្រទេសពីរទៀត គឺ Uzbekistan និង Kazakhstan ដែលនេះគឺផ្លូវបង្ហូរឧស្ម័នធំទីពីរនៅក្នុងពិភពលោក។
ប្រធានាធិបតីតួកមែនីស្ថាន លោក Gurbanguly Berdy-mu-khamedov បានប្រកាសដោយស្រង់មកផ្សាយដោយសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកប្រទេសនោះថា ប្រទេសរបស់លោកសងប្រាក់ចិនអស់ហើយនៃគម្រោងដំណាក់កាលអភិវឌ្ឍន៍ដំបូងបង្អស់នៃឧស្ម័ន និងបំពង់បង្ហូរប្រេងទាន់ពេលវេលា និងពេញលេញ។
ប្រធានគ្រប់គ្រងគម្រោងនេះ គឺលោក Shakhym Abdura-khmanov ក៏បានប្រាប់ផងដែរថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ចិន បានដឹងពីការសងប្រាក់បំណុលអស់ហើយនេះនៅក្នុងកំណត់ត្រាមួយដែលផ្ញើពីរដ្ឋាភិបាលតួកមែនីស្ថាន កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ នេះ។
ទោះបីជាលោកប្រធានាធិបតីប្រទេសនេះ ក៏ដូចជាប្រធានគ្រប់គ្រងគម្រោងនោះមិនបញ្ជាក់ពីទំហំទឹកប្រាក់នៃកម្ចីនោះក៏ដោយ តែបើតាមទស្សនកិច្ចមួយរបស់ប្រធានធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ចិន គឺលោក Jiang Chaoliang បានឱ្យដឹងថា ធនាគារបានឱ្យតួកមែនីស្ថាន ខ្ចីប្រាក់ ៨១០០លានដុល្លារក្នុងគម្រោងនេះ។
ការនាំចេញឧស្ម័ន គឺតួកមែនីស្ថាន បានបញ្ជូនឧស្ម័នដល់ទៅ ៣០ពាន់លានគីបក្នុងមួយឆ្នាំៗទៅឲ្យប្រទេសចិន ដែលលើសពី ៦ ទៅ ៧ដងធំជាងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីកណ្ដាលដែលផលិតឧស្ម័ន ហើយច្រើនជាងប្រទេសរុស្ស៊ី ទៅទៀត។ ខណៈដែលតួកមែនីស្ថាន ប្រកាសអំពីតួលេខកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយរីកចម្រើនរឹងមាំ គឺរបាយការណ៍របស់ក្រុមអ្នកជំនាញបរទេសបានចង្អុលបង្ហាញថា ប្រទេសនេះកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពទ្រទ្រង់រូបិយប័ណ្ណរឹងមាំជាខ្លាំង បើធៀបនឹងបណ្ដាប្រទេសកូនបំណុលចិន។
បើនិយាយពីគម្រោងផ្គត់ផ្គង់ថាមពលឥន្ធនៈ និងឧស្ម័នទៅកាន់ចិន គឺនៅអាស៊ីកណ្ដាល ប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងបង្ហូរប្រេងដំបូងគេ គឺប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន។ ប្រទេសនេះចាប់ផ្ដើមផលិតប្រេងតាំងពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៣ គឺក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីចិន ហ៊ូជីនតាវ នៅប្រទេសនេះ ដោយឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងពន្លឿនការបញ្ជូនឧស្ម័នទៅឱ្យចិន។
បន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះ ក្រុមហ៊ុន Kaz Munay Gas និង Petro China បានចាប់ផ្តើមសិក្សាលទ្ធភាពនៃគម្រោងបំពង់បង្ហូរប្រេងទៅឱ្យប្រទេសចិន ហើយចិនក៏បន្តការចរចាជាមួយបណ្តាប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលផ្សេងទៀត ក្រោមប្រាក់កម្ចីពាន់លានដុល្លារជាមួយនឹងការបញ្ជូនឧស្ម័នឱ្យចិន។
នៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៦ ប្រទេសតួកមែនីស្ថាន ក៏បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងក្របខណ្ឌស្ដីពីការសាងសង់បំពង់បង្ហូរប្រេង និងការផ្គត់ផ្គង់ឧស្ម័នរយៈពេលវែងជាមួយនឹងចិន។
នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៧ ក្នុងដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន គឺប្រធានាធិបតីតួកមែនីស្ថាន Gurbanguly Berdimuhamedow បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងដើម្បីពន្លឿនការអនុវត្តគម្រោងបំពង់បង្ហូរឧស្ម័ន។
បំពង់បង្ហូរប្រេងទៅកាន់ចិន គឺសរុបប្រហែល ១៨៣៣គីឡូម៉ែត្រ ដែលមានក្នុងប្រទេសតួកមែនីស្ថាន បានឆ្លងកាត់ Uzbekistan និង Kazakhstan ត្រូវបានស្ថាបនាហើយ។
តួកមែនីស្ថាន គឺជាប្រទេសក្នុងអតីតសហភាពសូវៀត ដែលមានប្រជាជនជាង ៦លាននាក់ ជាប្រទេសទើបរកឃើញជង្រុកប្រេង និងឧស្ម័នដ៏សំខាន់នៅឆ្នាំ២០០៦។ ប្រទេសចិន បានវិនិយោគទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារ នាំឱ្យចិនក្លាយជាប្រទេសនាំឧស្ម័ន និងប្រេងធំជាងគេរបស់តួកមែនីស្ថាន។
យោងតាមរបាយការណ៍ប៉ាន់ស្មានកម្រិតបំណុលរបស់ប្រទេសចំនួន ៦៨ នៅលើពិភពលោក គឺជាម្ចាស់គម្រោងដែលទទួលមូលនិធិកម្ចីរបស់ចិន ក្នុងគម្រោងខ្សែក្រវាត់មួយផ្លូវមួយ BRI បានបង្ហាញ ថា នៅក្នុងប្រទេសចំនួន ៨ រួមមានប្រទេសគៀរហ្គីស្ថាន និងតាជីគីស្ថាន កំពុងធ្លាក់ក្នុងបំណុលរបស់ចិន ធ្ងន់ធ្ងរ គឺនៅសល់តែពេលវេលាប៉ុណ្ណោះ ដែលចិននឹងរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិភាគហ៊ុនរបស់ប្រទេសទាំងពីរនេះ។
ប្រទេសអាស៊ីខាងត្បូងមួយទៀតដែលប្រទេសចិន គំរាមរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិភាគហ៊ុន គឺប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។ ប្រទេសនេះបានដាក់ពាក្យសុំឱ្យចិន ពន្យារការសងប្រាក់កម្ចីមួយលើកទៀតកាលពីមួយខែមុននេះ តែចិនមិនព្រម។ តាមព័ត៌មាន គឺប្រទេសនេះកំពុងសសៀរទៅរកអាមេរិកឱ្យជួយសង្គ្រោះភាគហ៊ុនរបស់ខ្លួន តែសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវការឱ្យប្រទេសនេះទទួលយល់ព្រមជួលឱ្យអាមេរិកបង្កើតមូលដ្ឋានកងទ័ពនៅលើទឹកដីប្រទេសនេះជាមុនសិន៕