។ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន ប្រធានាធិបតីកាន់អំណាចបានតែ ៦ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ គឺមួយអាណត្តិ។){kind=link}
នៅមិនដល់មួយឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ ប្រទេសហ្វីលីពីន នឹងមានការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាណត្តិថ្មីទៀត ដែលជាការបិទបញ្ចប់អាណត្តិរបស់ប្រធានាធិបតី រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូទើតេ (Rodrigo Duterte)។ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន ប្រធានាធិបតីកាន់អំណាចបានតែ ៦ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ គឺមួយអាណត្តិ។
ការចាកចេញពីតំណែងរបស់ប្រធានាធិបតី ត្រូវកំណត់ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សម្រាប់បុរសខ្លាំង ឌូទើតេ មានពេលកាន់អំណាចមិនដល់មួយឆ្នាំទៀតនោះទេ គឺបុរសវ័យ ៧៦ឆ្នាំរូបនេះត្រូវចាកចេញពីតំណែង។ លោក ឌូទើតេ បានចូលកាន់តំណែងកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦។
ការកាន់អំណាចបានមិនដល់មួយឆ្នាំផង បុរសនេះបានបើកយុទ្ធនាការមួយគេហៅថាសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀន។ សង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀននេះ បានផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យសមត្ថកិច្ចប៉ូលិស និងកងទ័ពបាញ់សម្លាប់ជនស៊ីវិលមិនត្រាប្រណីឡើយ ឱ្យតែសង្ស័យជននោះប្រព្រឹត្តការជួញដូរគ្រឿងញៀន ឬក៏ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។
របាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ គឺប្រជាជនស្លាប់ក្រោមសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀនបញ្ជាដោយលោក ឌូទើតេ គឺជាង ៦ពាន់នាក់ឯណោះ។ យុទ្ធនាការនេះត្រូវបានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុកជាការសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងរង្គាលនោះ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។
ទោះបីមានការរិះគន់ និងថ្កោលទោសក៏ដោយ ក៏លោក ឌូទើតេ នៅតែបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាប និងបាញ់សម្លាប់ជនស៊ីវិលក្រោមហេតុផលពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរគ្រឿងញៀន ឬប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនដោយខុសច្បាប់។ សំណុំរឿងនេះត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមប្ដឹងទៅកាន់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ICC ដោយក្រុមសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ។ សំណុំរឿងនេះបានធ្លាក់ដល់ដៃ ICC រយៈពេលមួយឆ្នាំទៅហើយ។
ពីទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ សេចក្ដីរាយការណ៍មួយរបស់សារព័ត៌មានរ៉យទ័រ បានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៦ ខែកញ្ញា ថា ក្រុមរដ្ឋអាជ្ញាធរបានសម្រេចបើកការស៊ើបអង្កេតអំពីការសម្លាប់រង្គាលក្នុងសង្គ្រាមគ្រឿងញៀនបញ្ជាដោយលោក ឌូទើតេ។ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន តុលាការ ICC បានឱ្យដឹងទៀតថា ក្រុមចៅក្រមបានអនុម័តលើការស្នើសុំមួយពីក្រុមរដ្ឋអាជ្ញា ICC ផ្ទាល់ឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតរកការពិតថា តើការសម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀនរបស់លោក ឌូទើតេ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិដែរឬយ៉ាងណា។ បើតាមការវាយតម្លៃរបស់ក្រុមរដ្ឋអាជ្ញា ICC សង្គ្រាមប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀននេះមិនមានលក្ខណៈជាការអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ តែជាការវាយប្រហារជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិល។
បន្ទាប់ពីទទួលដំណឹងនេះភ្លាម អគ្គលេខាធិការនៃអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ Agnes Callamard បានប្រកាសសាទរសេចក្ដីសម្រេចរបស់ ICC ប៉ុន្តែបានព្រមានថា តើចាត់ការទៅលើលោក ឌូទើតេ ដូចម្ដេច បើបុរសខ្លាំងរូបនេះអាចមានអំណាចជាមេដឹកនាំហ្វីលីពីន នៅឆ្នាំក្រោយ បើគាត់ជាប់ឆ្នោតក្នុងតំណែងអនុប្រធានាធិបតី។ តែអ្នកស្រីថាពុំមានអ្នកណាម្នាក់នៅលើច្បាប់បានទេ គឺត្រូវតែបង្ខំឱ្យលោក ឌូទើតេ ចូលខ្លួនមកតតាំងក្ដី។
ទោះជាយ៉ាង រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន សន្យាមិនធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណាមួយជាមួយតុលាការអន្តរជាតិមួយនេះទេ ជុំវិញការស៊ើបអង្កេតលើការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិដែលត្រូវបានប្រព្រឹត្តនៅក្នុងសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀន ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី ឌូទើតេ។
លោក Salvador Panelo ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាច្បាប់សម្រាប់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន។ លោកបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ នេះថា រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន នឹងមិនធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណាមួយជាមួយតុលាការ ICC ឡើយ ហើយក៏នឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេត ICC ចូលមកក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន នោះដែរ។
លោកពន្យល់ថា គោលជំហររបស់លោកប្រធានាធិបតី គឺមិនផ្លាស់ប្ដូរទេ ដោយលោកចោទតុលាការនេះវិញថាជាតុលាការពុករលួយ ហើយនីតិវិធីនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺបានបំពានលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ហ្វីលីពីន។
ជាការកត់សម្គាល់ លោក ឌូទើតេ នៅពេលដែលជិតអស់អំណាចនេះ គឺបុរសខ្លាំងរូបនេះកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងរឿងអាស្រូវជាច្រើនជាប់នឹងខ្លួន មានដូចជាការប្រើប្រាស់មូលនិធិប្រយុទ្ធជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយគ្មានតម្លាភាព ជាមួយនឹងការបញ្ចេញប្រាក់រាប់លានដុល្លារធ្វើប្រជាភិថុតិក្នុងល្បែងនយោបាយជីវិតចុងក្រោយរបស់បុរសខ្លាំងអាយុ ៧៦ឆ្នាំរូបនេះ។
ក្នុងសំណុំរឿងនេះ សមាជិកសភារបស់ប្រទេសនេះបានសម្រេចបើកការស៊ើបអង្កេត ហើយផ្ដើមឱ្យមានការចោទប្រកាន់ បើស៊ើបអង្កេតឃើញថាមូលនិធិរដ្ឋ និងមូលនិធិជំនួយត្រូវបានលោក ឌូទើតេ ប្រើប្រាស់ក្នុងល្បែងនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រប្រជាភិថុតិ ព្រោះតែបុរសនេះចង់បានតំណែងអនុប្រធានាធិបតីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំក្រោយនេះ។
មានរឿងមួយទៀតជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសនេះ គឺត្រូវបានចោទលោក ឌូទើតេ ពីបទប្រមាថសាលក្រមមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ ដែលបានសម្រេចក្ដីឱ្យហ្វីលីពីន មានសិទ្ធិចូលទៅកាន់កាប់ដែនទឹករបស់ខ្លួនឡើងវិញនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលកំពុងមានជម្លោះជាមួយនឹងប្រទេសចិន។ លោក ឌូទើតេ ដែលត្រូវបានមើលឃើញថាជាអាយ៉ងរបស់ចិន បានទាត់ចោលសាលក្រមនេះ ហើយឱ្យតម្លៃថាស្មើនឹងក្រដាសអនាម័យ។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងអ្នកនយោបាយជាច្រើនបានហៅលោក ឌូទើតេ ថាជាមេដឹកនាំក្បត់ជាតិ ជាមេដឹកនាំលក់ឧត្តមគតិខ្លួនឯងឱ្យប្រទេសចិន។
ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សបានព្រមានថា លោក ឌូទើតេ នឹងមិនរួចខ្លួនទេ គឺត្រូវតែនាំខ្លួនឡើងតុលាការ ICC បើបុរសនេះអស់អំណាចនៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២២ នោះ។ ប៉ុន្តែលោក ឌូទើតេ ខ្លួនលោកផ្ទាល់បានសច្ចាថា បើលោកជ្រុលប្រគល់ខ្លួនឱ្យ ICC គឺលោកនឹងធ្វើអត្តឃាតដោយដកកាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ខ្លួនឯងចោលប្រសើរជាង៕