បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលចិនកំពុងមានជម្លោះជាមួយប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន បានក្លាយជាប្រធានបទក្តៅជាងគេនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលចិន-អាស៊ាន កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែវិច្ឆិកា ដែលមានវត្តមានប្រធានាធិបតីចិន។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំតាមរយៈវីដេអូអនឡាញ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង បានថ្លែងថា ចិនមិនដែលស្វែងរកអនុត្តរភាព ឬភាពជាកំពូល និងមិនធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើប្រទេសតូចៗក្នុងតំបន់នេះទេ។
ប៉ុន្តែប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីងហ្គូ ឌូទើតេ បានថ្កោលទោសចិន ករណីប៉ះទង្គិចគ្នាកាលពីពេលថ្មីៗនេះនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង រវាងនាវាចិន និងនាវាហ្វីលីពីន ហើយពេលនោះបែរជាគេរកពុំឃើញលោក ស៊ី នៅលើកញ្ចក់វីដេអូអនឡាញទៅវិញ។
បណ្ដាញផ្សាយព័ត៌មាន Channel News Asia បានចុះផ្សាយថា ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង បានថ្លែងច្បាស់ៗនៅចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ានថា ចិននៅតែប្រកាន់ខ្ជាប់ជាមិត្តដ៏ល្អ និងជាដៃគូល្អរបស់អាស៊ាន។
យ៉ាងណា មេដឹកនាំចិនរូបនេះមិនបាននិយាយចំឈ្មោះប្រទេសសមាជិកអាស៊ានណាមួយដែលលោក ស៊ី ថាចិនមិនដែលស្វែងរកការវាតទីនិយម និងមិនដែលមានគំនិតចង់ធ្វើបាបប្រទេសអាស៊ានណាមួយនោះទេ ទោះតូចឬធំក្តី គឺចិនពុំមានចរិតអនុត្តរភាពឡើយ។ តែបន្ថែមលើសពីនេះ លោក ស៊ី ក៏បានអំពាវនាវសុំឱ្យមេដឹកនាំអាស៊ាន និងចិន រួបរួមគ្នាដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងរួមគ្នាប្រែក្លាយសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាសមុទ្រសន្តិភាព មិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។
ការពិត ចិនកំពុងបន្តជម្លោះប្រទាញប្រទង់ជាមួយប្រទេសអាស៊ានចំនួន៤ គឺប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម និងហ្វីលីពីន ជាពិសេសគឺប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលក្រុងប៉េកាំង បានទាត់ចោលសាលដីកានៃអាជ្ញាកណ្ដាលនៃមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិឆ្នាំ២០១៦ ដែលផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យហ្វីលីពីន ចូលទៅកាន់កាប់ឡើងវិញក្នុងប្រជុំកោះនៅសមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច ដែលស្ថិតនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយទីនោះ នាវាចិនតែងតែចូលលុកលុយ គឺជាក់ស្ដែងនាវាល្បាតរបស់ចិនយ៉ាងតិច ៣គ្រឿងកំពុងស្ថិតនៅទីនោះ។
ទីក្រុងម៉ានីល បានទាមទារឱ្យចិន ដកនាវាទាំងនោះត្រឡប់ទៅវិញ ប៉ុន្តែក្រុងប៉េកាំងមិនស្ដាប់ឡើយ។
លោក ឌូទើតេ បានទាមទារឱ្យចិន បញ្ឈប់សកម្មភាពអនុត្តរភាព ហើយត្រូវទទួលយកសាលដីការបស់អាជ្ញាកណ្ដាលនៃមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិឆ្នាំ២០១៦។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ស៊ី ជីនពីង មិនបានឆ្លើយតបឡើយ ខណៈមានការចុះផ្សាយថា លោក ស៊ី បាត់ចេញពីវីដេអូអនឡាញនៅពេលលោក ឌូទើតេ ឡើងធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំហ្វីលីពីន និងក្នុងនាមជាសមាជិកអាស៊ាន។
តាមការសង្កេតរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន បញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានធ្វើឱ្យមេដឹកនាំអាស៊ាន ជាពិសេសប្រទេសពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ ក៏បានថ្លែងព្រួយបារម្ភអំពីភាពតានតឹងដែលមិនអាចរកឃើញដំណោះស្រាយ ហើយនាំឲ្យតំបន់ធ្លាក់ក្នុងស្ថានភាពអសន្តិសុខ និងសន្តិភាពមិនច្បាស់លាស់។ ទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម សុទ្ធតែបានថ្លែងរឿងនេះដោយជំរុញឱ្យមានស្ថិរភាពឡើងវិញ។
ដោយឡែកចំពោះនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ទោះជាថ្លែងព្រួយបារម្ភបន្តិចមែន តែមិនស្ដែងឱ្យឃើញពីអារម្មណ៍ថាត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យចិនបន្ថយភាពតានតឹង ឬបន្ថយការគាបសង្កត់មកលើសមាជិកអាស៊ាន ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ ក្រៅពីលើកទឹកចិត្តឲ្យអាស៊ានពង្រឹងការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់ស្របតាមស្មារតីនៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមអាស៊ាន-ចិន អំពីផែនការតភ្ជាប់អាស៊ានឆ្នាំ២០២៥ និងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ដើម្បីបង្កើនប្រសិទ្ធភាពលំហូរទំនិញ សេវាកម្ម និងចលនាប្រជាជន។
សុន្ទរកថារបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅកាន់មេដឹកនាំអាស៊ាន-ចិន បានបង្ហាញថា កម្ពុជាគាំទ្រចំពោះការលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងទៅជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងការអនុម័តសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមស្ដីពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ចិន ដើម្បីរំឭកខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៣០ នៃទំនាក់ទំនងដៃគូសន្ទនាអាស៊ាន-ចិន។ លោក ហ៊ុន សែន បន្តថា កម្ពុជាស្វាគមន៍នូវគំនិតផ្ដួចផ្ដើមការអភិវឌ្ឍសកលរបស់លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង ដែលនឹងក្លាយជាកម្លាំងគាំទ្រដ៏សំខាន់ចំពោះប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនៅក្នុងការស្ដារសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ និងក្នុងការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្សតាមរយៈការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។
បើតាមមេដឹកនាំកម្ពុជារូបនេះ គឺប្រទេសកម្ពុជាសូមគាំទ្រគំនិតផ្ដួចផ្ដើមប្រារព្ធខួប ២០ឆ្នាំនៃការចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្ដីពីការប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ សម្រាប់កម្ពុជាដែលជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ២០២២ នេះ ក៏បានវាយតម្លៃខ្ពស់អំពីវឌ្ឍនភាពនៃការចរចាឆ្ពោះទៅបញ្ចប់ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ប្រកបដោយខ្លឹមសារពេញលេញ និងប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។
កាលពីឆ្នាំ២០១២ កម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន ត្រូវបានសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនវាយប្រហារថា មានជំហរលម្អៀងទៅរកចិន ដោយធ្វើឱ្យខកខាននៃការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមអំពីជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ប្រទេសដែលរិះគន់កម្ពុជាខ្លាំងជាងគេ គឺប្រទេសហ្វីលីពីន និងវៀតណាម។
តើឆ្នាំ២០២២ ដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន អាចធ្វើឱ្យខូចការណ៍ដូចឆ្នាំ២០១២ ទៀតឬទេ?៕