របបកុម្មុយនីស្តចិន ដែលធ្លាប់ជួយរបបខ្មែរក្រហមជារបបសម្លាប់ប្រជាជនខ្មែរយ៉ាងរង្គាលនោះ នៅពេលនេះ កុម្មុយនីស្តចិន មានឈ្មោះអសោចទៀតហើយពាក់ព័ន្ធអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិដើមភាគតិចអ៊ុយហ្គឺ (Uyghurs) នៅតំបន់ស៊ីនជាំង។
កាលពេលដែលកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម ហើយកាលនោះដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត ឈ្មោះដើម សាឡុត ស គឺរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្តចិន ជាខ្នងបង្អែកធំជាងគេតែមួយគត់ក្នុងការជួយទំនុកបម្រុងរបបឃោរឃៅមួយនេះ។
រដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនីស្តចិន បានរក្សាទុកស្ថានទូត និងមន្ត្រីជំនាញឲ្យអមរដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមទៀតផង។ នេះបើយោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវពាក់ព័ន្ធនឹងរបបខ្មែរក្រហម។ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានចោទថាជារបបប្រល័យពូជសាសន៍ដោយសម្លាប់ពលរដ្ឋខ្មែរជាង ២លាននាក់ គឺរបបអាវខ្មៅនេះមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការស្អិតមួយជាមួយបក្សកុម្មុយនីស្តចិន។
មតិជាច្រើនសង្ស័យអំពីចិន ដែលជាខ្នងបង្អែកដ៏រឹងមាំនៃអតីតរបបឃោរឃៅមួយនេះ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ពុំដែលបានបដិសេធជាផ្លូវការរាល់ការចោទ និងសង្ស័យលើចិនដូចនេះទេ។
ជាថ្មីម្ដងទៀត ចូលដល់សតវត្សទី២១ ទៅហើយនេះ ប្រទេសដ៏ធំមួយនៅអាស៊ីនេះត្រូវបានពួកលោកខាងលិច និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ចោទថាជាប្រទេសដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើជនជាតិភាគតិច មូស្លីមអ៊ុយហ្គឺ នៅតំបន់ស្វយ័តស៊ីនជាំងនៃភាគខាងជើងប្រទេសចិន។
ស៊ីនជាំង ជាតំបន់ស្វយ័តធំជាងគេក្នុងប្រទេសចិន ដែលមានជនជាតិអ៊ុយហ្គឺ ជាង ១២លាននាក់កំពុងរស់នៅ។ តំបន់វាលខ្សាច់ដ៏ធំនេះ ត្រូវបានជនជាតិចិន គឺសហគមន៍ហាន មកតាំងទីលំនៅជាមួយតាមរយៈការណែនាំដោយបក្សកុម្មុយនីស្តចិនក្រុងប៉េកាំង។ ការមករស់នៅរបស់សហគមន៍ជនជាតិហាន ដែលជាជាតិសាសន៍ចិនធំជាងគេ បាននាំឱ្យមានការរើសអើងជាតិសាសន៍យ៉ាងខ្លាំង។
តាមដំណឹងមកថា ជនជាតិចិនអំបូរហាន មករស់នៅលើតំបន់វាលខ្សាច់ដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះជិត ៤ទសវត្សមកហើយ។
គោលដៅរបស់សហគមន៍ហាន ដែលរស់នៅលាយឡំជាមួយសហគមន៍មូស្លីមអ៊ុយហ្គឺ គឺដើម្បីបញ្ជ្រាបកម្លាំងជនជាតិចិន ឲ្យមាននៅលើតំបន់ស្វយ័តមួយនេះ។ តែចុងក្រោយនេះ ស៊ីនជាំងបានក្លាយជាតំបន់រើសអើងជាតិសាសន៍យ៉ាងខ្លាំង ហើយបើតាមក្រុមសិទ្ធិមនុស្សមកពីអង្គការ Amnesty International ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអង់គ្លេស បានរាយការណ៍មកថា ការរើសអើងជាតិសាសន៍បាននាំឱ្យមានអំពើហិង្សាទៅលើជនជាតិមូស្លីមអ៊ុយហ្គឺ។
អង្គការអន្តរជាតិ Amnesty International រកឃើញថា ដោយសារតែការរើសអើងជាតិសាសន៍នេះហើយ បាននាំឱ្យអាជ្ញាធរចិន មកពីសហគមន៍ហាន តែងវាយបង្ក្រាប និងចាប់ខ្លួនជនជាតិអ៊ុយហ្គឺ រាប់ម៉ឺននាក់។
Amnesty International បានប្រាប់ទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៅក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស ថា រយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំមកនេះ សហគមន៍ជនជាតិភាគតិចអ៊ុយហ្គឺ ប្រមាណមួយលានប្រាំសែននាក់ ត្រូវរដ្ឋអំណាចចិនចាប់ខ្លួន ហើយយកទៅដាក់ឃុំក្នុងជំរំលត់ដំនៅឯនាយនាតំបន់ស៊ីនជាំង ដោយពួកគេរងការធ្វើទារុណកម្ម និងការធ្វើពលកម្មបាក់កម្លាំង និងស្លាប់ច្រើនពាន់នាក់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលនៃបក្សកុម្មុយនីស្តចិន តែងបដិសេធ ដោយចាត់ទុកថាជាការប្រឌិតរឿងដើម្បីមួលបង្កាច់កេរ្តិ៍ឈ្មោះរដ្ឋាភិបាលចិន។ តែពុំមានប្រទេសលោកសេរី និងអង្គការអន្តរជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សជឿតាមការបកស្រាយរបស់ក្រុងប៉េកាំង ឡើយ។ ការដែលគេមិនជឿ ព្រោះតែរដ្ឋអំណាចចិន ពុំដែលហ៊ានឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យ និងក្រុមសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិបានចូលទៅមើលក្នុងជំរំលត់ដំម្ដងណាឡើយ។
ដោយហេតុនេះហើយបានជាប្រទេសមួយចំនួនបានថ្កោលទោសចិនយ៉ាងខ្លាំង ករណីពាក់ព័ន្ធប្រល័យពូជសាសន៍លើសហគមន៍មូស្លីមអ៊ុយហ្គឺ នៅតំបន់ស៊ីនជាំង។ ប្រទេសដែលថ្កោលទោសចិនយ៉ាងខ្លាំង ហើយចេញមុខជាងគេ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស ប្រទេសកាណាដា សហភាពអឺរ៉ុប ២៧ប្រទេស ហើយប្រទេសបារាំង ទោះជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបក៏ដោយ ក៏បានចេញមុខម្នាក់ឯងថ្កោលទោសរដ្ឋអំណាចចិននៅក្រុងប៉េកាំង។ ជាចុងក្រោយ ប្រទេសធំមួយនៅអាស៊ី គឺប្រទេសជប៉ុន ក៏បានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលចិនដែរ។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១ កុម្ភៈ សភាជប៉ុនបានអនុម័តលើសេចក្តីសម្រេចមួយដែលបង្ហាញពីក្តីកង្វល់ចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសចិន។
តាមដំណឹងរបស់សារព័ត៌មាន South China Morning Post ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងហុងកុង បានឱ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្តចិន បានយល់ព្រមឱ្យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស គឺអ្នកស្រី Michelle Bachelet ដឹកនាំប្រតិភូធ្វើដំណើរទៅកាន់តំបន់ស៊ីនជាំង គឺនៅក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកបិទបញ្ចប់ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅពីថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ នៅក្នុងក្រុងប៉េកាំង៕