ការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងកិច្ចការសង្គម ជាពិសេសក្នុងបញ្ហានយោបាយ គឺជារឿងសំខាន់សម្រាប់ប្រទេសជាតិ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតនោះ គឺការជ្រើសក្រុម បក្ស ឬប្រព័ន្ធនយោបាយត្រូវ ទើបជារឿងល្អ និងមានប្រយោជន៍ពិតប្រាកដដល់ជាតិ។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើយុវជនជ្រើសរើសចូលរួមជាមួយក្រុម បក្ស ឬមេដឹកនាំហិង្សា ឬលាបពណ៌ លទ្ធផលដែលពួកគេផ្តល់ជូនសង្គមវិញក៏ដូច្នោះដែរ។ ជាក់ស្តែង ក្រុមយុវជនដែលចូលរួមជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ឬគណបក្សរបស់គាត់ លទ្ធផលដែលពួកគាត់ផ្តល់ជូនជាតិខ្មែរវិញ គឺរបបផ្ដាច់ការ អំពើហិង្សា ភាពក្រីក្រ និងសេវាសាធារណៈដូចជា មន្ទីរពេទ្យ និងប្រព័ន្ធអប់រំគ្មានគុណភាព។
យុវជនគឺជាសសរទ្រូងប្រទេសជាតិ! យុវជនគឺជាទំពាំងស្នងឫស្សី!។ល។ ទាំងនេះគឺជាពាក្យពេចន៍ដែលយុវជនតែងតែឮពីអ្នកនយោបាយ ពីគ្រូបង្រៀន និងអ្នកអប់រំផ្សេងៗទៀត។ ជាមួយគ្នានេះដែរ គេក៏តែងតែឮសំឡេងពីខាងយុវជនវិញដែរថា យុវជនជាម្ចាស់អនាគតប្រទេសជាតិ ឬយុវជនជាអ្នកបន្តវេនពីមនុស្សចាស់។
ជាការពិត ទស្សនៈខាងលើសុទ្ធតែល្អ និងត្រឹមត្រូវ។ តែគេមានសំណួរជាច្រើនទាក់ទិននឹងទស្សនៈទាំងនេះ ដូចជា៖
- តើរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើអ្វី និងផ្តល់អ្វីជូនយុវជនដើម្បីពួកគេក្លាយជាទំពាំងល្អ និងជាសសរទ្រូងរឹងមាំសម្រាប់ប្រទេសជាតិ?
- តើអ្នកនយោបាយគួរតែធ្វើគំរូ និងផ្តល់ឱកាសបែបណាដល់យុវជន?
- តើគ្រូបង្រៀន និងអ្នកអប់រំផ្សេងៗ ត្រូវការអ្វីខ្លះ និងធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីយុវជន?
- តើយុវជនត្រូវការអ្វី រៀនអ្វី ធ្វើអ្វី និងរៀបចំខ្លួនបែបណា ដើម្បីក្លាយជាទំពាំងល្អ និងជាសសរទ្រូងដ៏រឹងមាំរបស់ប្រទេសជាតិ?
សំណួរទាំងនេះ គឺជាប្រធានបទដែលត្រូវធ្វើការសិក្សា និងពិភាក្សាច្រើនជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ប៉ុន្តែក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា គេឃើញមេដឹកនាំនយោបាយ សកម្មជននយោបាយ អ្នកវិភាគ និងបញ្ញវន្តមួយចំនួន កំពុងបញ្ចេញវោហារសាស្ត្រទាក់ទាញយុវជនយ៉ាងអឺងកងរំពងក្នុងការចូលរួមនយោបាយ?
ជាការពិត ការលើកទឹកចិត្ត និងជំរុញយុវជនឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចការនយោបាយ គឺជារឿងល្អ និងត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែតើអ្វីដែលពួកគេលើកឡើងនោះជាចេតនាល្អពិតប្រាកដដែរឬទេ?
ក្រុមអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលបានចាកចេញទៅបើកគណបក្សថ្មីនោះ សុទ្ធតែបានប្រកាសថា ពួកគេជាឈាមថ្មីរបស់គណបក្សប្រឆាំងមួយនេះ និងបង្កើតគណបក្សថ្មីដើម្បីយុវជនជំនាន់ក្រោយ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកឈាមថ្មី ឬអ្នកបន្តវេនដែលអ្នកខ្លះមានវ័យជាង ៥០ ឬ ៧០ឆ្នាំនោះ សុទ្ធតែកំពុងធ្វើជាប្រធានគណបក្សដែលខ្លួនគាត់អះអាងថាបង្កើតដើម្បីយុវជនជំនាន់ក្រោយ។
ចរន្តនៃការផាត់ចោលអ្នកនយោបាយជើងចាស់ជំនួសដោយអ្នកនយោបាយជើងថ្មី កំពុងតែមានសន្ទុះកើនឡើងបន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន ទទួលបានជោគជ័យក្នុងការតែងតាំងកូនច្បងរបស់គាត់ឱ្យត្រៀមស្នងតំណែង។
អ្នកវិភាគខ្លះសម្ដែងការបារម្ភចំពោះអ្នកនយោបាយក្នុងក្រុមប្រឆាំង និងបញ្ញវន្តខ្លះកំពុងរត់តាមអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន ចង់បាន។ លោក ហ៊ុន សែន បានព្យាយាមកម្ចាត់គូប្រកួតនយោបាយខ្លាំងៗរបស់គាត់ឱ្យស្ថិតនៅក្រៅសង្វៀនប្រកួត និងអូសទាញអ្នកនយោបាយថ្មីៗ ឬរបាយលំៗដើម្បីកំដរឆាករបស់គាត់។ ជាក់ស្តែង លោក ហ៊ុន សែន កម្ចាត់លោក សម រង្ស៊ី ឱ្យនៅក្រៅឆាកនយោបាយ និងបានឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា មិនឱ្យចូលរួមប្រឡូកក្នុងកិច្ចការនយោបាយ។
ស្របគ្នានឹងលោក ហ៊ុន សែន អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយចំនួន បានបោះបង់ចោលគណបក្ស និងប្រធានរបស់ខ្លួនដែលកំពុងជាប់បម្រាមនយោបាយ ទៅសុំសិទ្ធិបង្កើតបក្សថ្មីក្រោមលេសធ្វើដំណើរទៅមុខ ឬដើម្បីយុវជនជំនាន់ក្រោយ ឬបង្កើតវប្បធម៌នយោបាយថ្មី និងបង្កើតចលនាផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមលោក សម រង្ស៊ី ក៏បានដើរតាមគន្លងដូចគ្នាដែរ ដោយបានប្រមែប្រមូលគ្នាបោះបង់ចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងលោក កឹម សុខា វិលទៅចូលរួមក្នុងគណបក្សភ្លើងទៀនវិញ។
លោក ប៉ា ងួនទៀង ធ្លាប់បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk ថា គេមិនត្រូវផ្តល់តម្លៃអ្នកនយោបាយដោយផ្អែកលើអាយុនោះទេ។ លោកបានលើកជាឧទាហរណ៍ថា ប្រធានាធិបតីអាមេរិកបច្ចុប្បន្នមានអាយុជាង ៧០ឆ្នាំនោះ តែបានកសាងប្រជាធិបតេយ្យ និងបម្រើជាតិគេល្អជាងមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង ដែលមានអាយុជាង ៣០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។
មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង លោក គីម ជុនអ៊ុន មិនមែនគ្រាន់តែមិនបានបម្រើប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសម្លាប់ និងធ្វើទារុណកម្មជនជាតិឯងយ៉ាងឃោរឃៅទៀតផង។ បើតាមលោក ប៉ា ងួនទៀង តម្លៃរបស់អ្នកនយោបាយ គឺស្ថិតលើគុណសម្បត្តិ មែនមែនស្ថិតលើអាយុ ឬជើងចាស់ ឬជើងថ្មីអ្វីឡើយ។
តាមច្បាប់ធម្មជាតិ មនុស្សកើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់។ ដូច្នេះ យុវជនបន្តវេនមនុស្សចាស់ ឬមនុស្សជំនាន់ក្រោយបន្តវេនមនុស្សជំនាន់មុន គឺជារឿងចាំបាច់។ ប៉ុន្តែតើយុវជន ឬមនុស្សជំនាន់ក្រោយចាំបាច់ត្រូវរង់ចាំទទួលតែការផ្ទេរមរតកពីអ្នកនយោបាយជើងចាស់ ឬយ៉ាងណា? ការពិត តម្លៃរបស់មនុស្ស គឺជាការកសាងគុណសម្បត្តិចំពោះសង្គមជាតិក្នុងកម្រិតណាមួយដែលមានការទទួលស្គាល់ និងគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។
ឧទាហរណ៍ បណ្ឌិត កែម ឡី បានកសាងគុណសម្បត្តិចំពោះជាតិដោយខ្លួនឯងដោយគ្មានការផ្ទេរមរតកពីឥស្សរជនណាម្នាក់ឡើយ។ គុណសម្បត្តិបម្រើជាតិដ៏មោះមុតរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី បានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការគោរពស្រឡាញ់ និងគាំទ្រយ៉ាងច្រើនកុះករ។ ដូច្នេះ ទស្សនៈដែលមនុស្សចាស់ត្រូវផ្ទេរឱ្យក្មេង ឬក្មេងត្រូវទទួលមរតកពីមនុស្សចាស់ ហាក់ដូចជាទស្សនៈអន់ថយដោយមិនផ្តល់តម្លៃលើគុណសម្បត្តិនៃស្នាដៃចំពោះជាតិឡើយ។
បើគេពិនិត្យមើលអំពីការអំពាវនាវរបស់លោក ហ៊ុន សែន ឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងផ្ទេរតំណែងឱ្យយុវជនដូចគាត់ដែរនោះ តើគាត់ពិតជាមានចេតនាគិតគូរដល់យុវជនពិតប្រាកដឬយ៉ាងណា?
លោក ហ៊ុន សែន ប្រើល្បិចផង សំឡុតផង និងគំរាមផងចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សរបស់គាត់ ដើម្បីបានតែងតាំងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នោះ ក៏ព្រោះតែយុវជន ម៉ាណែត ជាកូនរបស់គាត់។ សំណួរសួរថា តើលោក ហ៊ុន សែន ប្រឹងប្រែងបែបនេះទេ ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនមែនជាកូនរបស់គាត់នោះ? ឬថា តើគេដែលឃើញលោក ហ៊ុន សែន បានប្រឹងប្រែងធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីយុវជនខ្មែរក្នុងនាមគាត់ជាមេដឹកនាំប្រទេស និងចាយលុយជាតិអស់រាប់ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗនោះ? ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំណួរនេះ គេអាចពិនិត្យមើលឥរិយាបថ និងសកម្មភាពរបស់លោក ហ៊ុន សែន កន្លងមក។
ក្នុងបណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យជាច្រើន មេដឹកនាំរបស់គេមានការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះយុវជន ដោយបង្កើតកម្មវិធីនយោបាយផ្សេងៗ និងពង្រឹងគុណភាពវិស័យអប់រំសម្រាប់យុវជនរបស់គេ ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ។
ស្រដៀងគ្នានឹងប្រទេសទាំងនោះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានកំណត់គោលនយោបាយរបស់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ២០១៣ និង ២០១៧ ស្តីអំពីការពង្រឹងគុណភាពអប់រំ ការបង្កើតការងារ និងការផ្តល់ឱកាសដល់យុវជនគ្រប់ៗគ្នា។
ឧទាហរណ៍ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានកំណត់ដាក់លុយជាតិយ៉ាងតិច ១០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំសម្រាប់ឲ្យយុវជនខ្មែរខ្ចីយកទៅបង់ថ្លៃសិក្សារៀនសូត្រប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់ និងសម្រេចដាក់លុយឱ្យថ្នាក់ឃុំ ៥០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំសម្រាប់ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងបង្កើតការងារដល់យុវជន។
ប៉ុន្តែបើគេងាកមកមើលរបបលោក ហ៊ុន សែន វិញ យុវជនខ្មែរពុំមានជម្រើសណាក្រៅតែពីការទទួលយកការសិក្សាក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំដ៏ទន់ខ្សោយ និងជាប្រព័ន្ធមួយដែលកូនចៅរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងបក្សពួកគាត់មិនដែលទទួលយក។
ឧទាហរណ៍ កូនរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទាំងអស់សុទ្ធតែបញ្ជូនទៅរៀននៅបរទេស ជាពិសេសប្រទេសសេរី មិនដែលបញ្ជូនទៅរៀននៅប្រទេសកុម្មុយនីស្ត ឬសង្គមនិយមនោះឡើយ។ មុនការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានប្រកាសផ្តល់អាហារូបករណ៍ដល់យុវជនខ្មែរឱ្យបានចូលរៀននៅតាមមហាវិទ្យាល័យឯកជននានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើនោះ គឺដើម្បីតែផលប្រយោជន៍នយោបាយរបស់គាត់ និងបក្សពួកតែប៉ុណ្ណោះ។
យុវជនដែលទទួលបានអាហារូបករណ៍ទាំងនោះ ភាគច្រើនលើសលប់ត្រូវតែដឹងគុណលោក គ្រប់គ្រង ត្រួតពិនិត្យដោយបក្សរបស់លោកទាំងក្នុង ទាំងក្រៅប្រទេស និងត្រូវតែចូលជាសមាជិក ឬបម្រើគណបក្សកុម្មុយនីស្តរបស់គាត់។ ម្យ៉ាងទៀត អ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើ គឺមិនមែនជាគោលនយោបាយរបស់ជាតិដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវកំណត់លុយជាតិជាក់លាក់នោះទេ ហើយយុវជនដែលទទួលអាហារូបករណ៍នោះ ពុំមានលទ្ធភាពរើសសាលាដែលមានគុណភាព។
សរុបមក គេហាក់ដូចជាមើលមិនឃើញសោះអំពីការគិតគូរជាប្រព័ន្ធចំពោះអនាគតយុវជនខ្មែរពីសំណាក់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំប្រទេសប្រមាណជិត ៤០ឆ្នាំមកនេះ។
យោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍ភ្នាក់ងារ UNDP ដែលដកស្រង់ផ្សាយដោយអង្គការ Pact កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ ពលរដ្ឋប្រទេសកម្ពុជាដែលមានអាយុក្រោម ៣០ឆ្នាំមានចំនួនរហូតដល់ ៦៥% ភាគរយនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋសរុប។ ផ្អែកលើតួលេខនេះ គេអាចឃើញចំនួនយុវជន និងកុមារដែលជាទំពាំងស្នងឫស្សី គឺជាចំនួនភាគច្រើនដែលរបបលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវទទួលខុសត្រូវឱ្យពួកគេក្លាយជាទំពាំងល្អ និងរឹងមាំសម្រាប់ប្រទេសជាតិ។
ប៉ុន្តែបើគេមើលសេចក្តីរាយការណ៍ពីអង្គការសហប្រជាជាតិដែលថ្លែងដោយអ្នកស្រី Pauline Tamesis អ្នកសម្របសម្រួលពីអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ ៣៤% នៃយុវជនខ្មែរមានអាយុពី ១៥ ដល់ ១៩ឆ្នាំ និង ៧១% នៃយុវជនមានអាយុចាប់ពី ២០ ដល់ ២៤ឆ្នាំ ពុំទទួលបានការអប់រំត្រឹមត្រូវឡើយ។ ស្រដៀងគ្នានេះ ធនាគារពិភពលោកបានបង្ហាញសេចក្តីរាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៩ និង ២០២០ ថា ថ្វីបើអត្រាសិស្សដែលបានរៀនចប់កម្រិតបឋមសិក្សាមាន ៩៧% តែអត្រារៀនចប់មធ្យមសិក្សាចំណេះទូទៅមានតែ ៤៥% ប៉ុណ្ណោះ។
តើនេះឬជាវិធីដែលលោក ហ៊ុន សែន លើកស្ទួយយុវជន ឬបណ្តុះបណ្តាលទំពាំងស្នងឫស្សី?
លើសពីនេះទៀត ពលករខ្មែរដែលស្ថិតក្នុងអាយុយុវវ័យប្រមាណជាង ២លាននាក់ បានចាកចោលគ្រួសារទៅលក់កម្លាំងពលកម្មនៅតាមប្រទេសនានា ព្រោះតែរបបលោក ហ៊ុន សែន គ្មានលទ្ធភាពបង្កើតការងារឱ្យពួកគេ។ ក្រៅតែពីគ្មានលទ្ធភាពជួយឱ្យយុវជនខ្មែរទទួលបានការអប់រំត្រឹមត្រូវ និងការងារធ្វើក្នុងស្រុក របបលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានរារាំងយុវជនខ្មែរមិនឱ្យមានឱកាសចូលរួមកិច្ចការសង្គម ឬនយោបាយដ៏ទូលំទូលាយឡើយ។ យុវជនណាដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិលើបញ្ហានយោបាយ បញ្ហាសង្គម ឬការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានទទួលការគំរាមកំហែង និងចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់។ ដូចគ្នាដែរ សាលារៀន និងមហាវិទ្យាល័យ ឬសាកលវិទ្យាល័យនានាក្នុងប្រទេស បានរឹតត្បិតលើការពិភាក្សាអំពីបញ្ហានយោបាយ និងសង្គម។
ជាសក្ខីភាព សារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី (RFA) បានចុះផ្សាយកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១២ ថា សកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច បានហាមនិស្សិតមិនឱ្យសរសេរនិក្ខេបបទអំពីរឿងបញ្ហាការងារ និងបញ្ហាទំនាស់ដីធ្លីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដូចគ្នានេះដែរ កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ (RFI) បានដកស្រង់សម្ដីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ គឺលោក ហង់ ជួន ណារ៉ុន ដែលថ្លែងថា សិស្សនិស្សិតមិនអនុញ្ញាតឲ្យពិភាក្សារឿងនយោបាយក្នុងសាលារៀនឡើយ។ ការរឹតត្បិតទាំងនេះ គឺជាការរារាំងការរីកលូតលាស់ផ្នែកគំនិតយុវជនខ្មែរ។
បើគេពិនិត្យមើលសេចក្តីរាយការណ៍ទាំងឡាយដូចបានលើកឡើងរៀងមកនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន ពុំបានរៀបចំប្រព័ន្ធអ្វីទេក្នុងការជួយលើកស្ទួយយុវជន។ ផ្ទុយទៅវិញ របបនេះមានតែបង្កើតប្រព័ន្ធគាបសង្កត់ និងបំផ្លាញភាពលូតលាស់នៃគំនិត និងអនាគតយុវជនខ្មែរ។ លើសពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការដែលមានអត្តចរិតហិង្សាឃោរឃៅ ពូកែសំឡុត គំរាមកំហែង បំបែកបំបាក់ជាតិ លាបពណ៌ ចោទ និងចាប់ចង កាត់ទោសដាក់គុក។ល។
បើអ៊ីចឹង តើគាត់ចង់ឱ្យយុវជនក្លាយជាអ្នកបន្តវេនយ៉ាងម៉េច? តើគាត់មានអ្វីជាភាពគំរូល្អដើម្បីផ្ទេរជូនយុវជន ក្រៅតែពីអត្តុក្កង្សនកថា ឬសម្ដីលើកតម្កើងតែខ្លួនឯងនោះ? ឬក៏គាត់ចង់ឃើញយុវជនបន្តវេនតាមគន្លងបំផ្លាញជាតិ និងសេចក្តីសុខរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរដូចរូបគាត់?
ជាការពិត លោក ហ៊ុន សែន មានចេតនាពិតតែកសាងកូនរបស់គាត់ឲ្យស្នងតំណែងជំនួសគាត់ និងផ្តល់ឱកាសឱ្យតែកូនចៅរបស់ត្រកូល ហ៊ុន និងបក្សពួកគាត់ឱ្យកាន់តំណែងសំខាន់ៗក្នុងសង្គម ដើម្បីបន្តបេសកកម្មកិបកេងលុយរដ្ឋ និងបំផ្លាញជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ តួយ៉ាងកូនរបស់គាត់ កូនលោក ទៀ បាញ់ កូនលោក សាយ ឈុំ កូនលោក ឱម យ៉ិនទៀង។ល។ សុទ្ធតែកាន់តំណែងសំខាន់ក្នុងរបបគាត់។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំង និងក្រុមបញ្ញវន្តខ្លះកំពុងអំពាវនាវឱ្យយុវជនបន្តវេន ឬចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយ។
សំណួរសួរថា តើពួកគេចង់ឃើញយុវជនបន្តវេនក្នុងរូបភាពបែបណា? ក្នុងរូបភាពហិង្សា លាបពណ៌ ឬបំបែកបំបាក់ជាតិ? បើចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយ តើចូលរួមក្នុងប្រព័ន្ធបែបណា? តើគួរចូលរួមក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលគេអាចចាប់ និងរំលាយស្រេចតែចិត្តឬយ៉ាងណា?
ជាក់ស្តែង ពេលក្រុមខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច កម្មាភិបាលនៃក្រុមនេះបានទាក់ទាញនិស្សិតខ្មែរក្នុងប្រទេសបារាំង និងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ឱ្យត្រឡប់មកស្រុកវិញ ថាដើម្បីចូលរួមកសាងជាតិ។ ទីបំផុត ក្រុមនិស្សិតទាំងអស់នោះត្រូវបានសម្លាប់ចោលទាំងអស់ដោយពួកខ្មែរកុម្មុយនីស្តដែលចាត់ទុកអ្នកចេះដឹងជាសត្រូវរបស់ខ្លួន។
ក្រុមនិស្សិតដែលចាញ់បោកខ្មែរក្រហមនៅពេលនោះ គឺជាកំហុសឆ្គងមួយ ព្រោះតែពួកគេគិតថា ការចូលរួមនយោបាយ គឺស្នេហាជាតិ។ តែពួកគេមិនបានគិតថា ពួកគេគួរតែចូលរួមក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយបែបណា ហើយមេដឹកនាំនោះមានជំហរនយោបាយ ឬគុណសម្បត្តិបែបណា និងមានអ្វីជាសំអាង។
ជាច្បាប់ធម្មជាតិ ជីវិតមនុស្សមិនអមតៈទេ ហើយប្រទេសជាតិ ឬកិច្ចការនយោបាយក៏មិនមែនជាកម្មសិទ្ធិរបស់នរណាម្នាក់ដែរ។ ចំពោះជនផ្ដាច់ការដូចលោក ហ៊ុន សែន និងអ្នកដទៃទៀតតែងតែគិតថា មុខនាទី អំណាច ឬប្រទេសជាតិនេះ គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ ដោយសារការគិតបែបនោះហើយ ទើបជនផ្ដាច់ការរមែងគិតអំពីការផ្ទេរអំណាច ឬមុខនាទីទៅអ្នកនេះ ឬអ្នកនោះដែលខ្លួនទុកចិត្ត។
តាមពិត វាជាការចាំបាច់ និងសំខាន់ដែលយុវជនគួររៀបចំខ្លួនឱ្យក្លាយជាបុគ្គលដ៏មានសក្ដានុពល និងចូលរួមប្រឡូកក្នុងកិច្ចការសង្គម ឬនយោបាយ ដើម្បីជួយជាតិ។ រឿងជាតិ បញ្ហាជាតិ តម្រូវឲ្យពលរដ្ឋជាតិនោះមានក្តីស្នេហាដុះចេញពីក្រឪបេះដូងម្នាក់ៗ មិនចាំបាច់មានអ្នកណាទៅលួងលោមថ្នមចិត្តឲ្យចេះស្នេហានោះទេ ដែលផ្ទុយពីរឿងជំនួញជួញដូរដែលត្រូវនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូល។ ប៉ុន្តែយុវជនគួរតែគិតអំពីប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលធានាថា តើការចូលរួមរបស់ពួកគេអាចផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិឬក៏អត់។
លោក ហ៊ុន សែន ដែលចំណាយពេលយុវវ័យរបស់គាត់ដើម្បីចូលរួមចលនាតស៊ូជាមួយពួកខ្មែរក្រហមកុម្មុយនីស្ត និងក្រោយមកជាមួយពួកវៀតណាមក្រហមកុម្មុយនីស្ត ឬខ្មែរយៀកមិញ ទីបំផុតថ្វីបើគាត់បានអំណាច តែលទ្ធផលដែលគាត់ទទួលបាន គឺការបំផ្លាញជីវិតខ្មែររាប់លាននាក់ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម និងការបំផ្លាញជាតិដូចពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ដូច្នេះ ទាំងក្រុមយុវជន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត គួរតែកៀរគរយុវជនឱ្យចូលរួមតស៊ូ ឬប្រយុទ្ធដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលធានានូវសេរីភាព និងការគោរពសិទ្ធិទាំងអស់គ្នា ជាជាងគ្រាន់តែចូលរួមនយោបាយក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលគេមិនហ៊ាននិយាយ ឬធ្វើសកម្មភាពនយោបាយដោយសេរី និងសុវត្ថិភាព។ ក្រៅពីនេះ អ្នកនយោបាយគួរតែខំធ្វើជាគំរូល្អដល់យុវជន និងផ្តល់ឱកាសដល់យុវជនអភិវឌ្ឍខ្លួន ហើយទុកឱកាសឱ្យយុវជនជ្រើសរើស និងសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង៕