បុរសខ្លាំងដែលក្រាញអំណាចជិត ៤០ឆ្នាំនៅកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ឲ្យធ្វើសន្និសីទកាសែត បន្ទាប់ពីគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុម័តទាំងស្រុងលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញ។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានសរសេរលើបណ្ដាលសង្គមថា កិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនាព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី៨ ខែកក្កដា នេះ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុម័តទាំងស្រុងលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញហើយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ការអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះមានបំណងឈានទៅធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោក ផៃ ស៊ីផាន មិនបានបញ្ជាក់ទេថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅត្រង់មាត្រាណាមួយឡើយ ដោយលោកគ្រាន់តែថា ខ្លឹមសារលម្អិតទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺដើម្បីរក្សាប្រក្រតីភាពនៃការងាររដ្ឋបាល ក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍ជាចាំបាច់របស់ពលរដ្ឋ។
ក្រោយពីមានការអនុម័តនេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ឲ្យត្រៀមខ្លួនធ្វើសន្និសីទកាសែតមួយទាក់ទងនឹងការព្រាងច្បាប់សំខាន់មួយនេះ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាជំពូកទី១៥ថ្មី អំពីអានុភាព ការសើរើ និងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា១៥១ថ្មី ចែងថា ការផ្តើមគំនិតសើរើ ឬការផ្តើមគំនិតធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រ របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរបស់ប្រធានរដ្ឋសភា តាមសេចក្តីស្នើរបស់តំណាងរាស្ត្រមួយភាគបួននៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។ ការសើរើរដ្ឋមនុញ្ញ ត្រូវធ្វើឡើងដោយច្បាប់វិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភា តាមមតិភាគច្រើនពីរភាគបីនៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។
ប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋ និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ បានចំអកថា លោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំប្រទេសខ្វល់តែរឿងបង្កជម្លោះជាមួយខ្មែរជាតិឯង និងកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬធ្វើច្បាប់បំពេញបំណងអំណាចរបស់ខ្លួន។
លោកយល់ថា នេះជាការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១១ ហើយ ក្នុងការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាតិកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលតែជាង ២០ឆ្នាំ និងភាគច្រើនលើសលប់មានគោលដៅបញ្ចូលខ្លឹមសារថ្មីៗក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ព្រមទាំងស៊កសៀតច្បាប់ថ្មីៗទៀតដើម្បីបំពេញផែនការផ្ទេរអំណាចគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក គឹម សុខ ពន្យល់ថា វាមានគោលដៅរក្សាប្រក្រតីភាពនៃអំណាចគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន មិនមែនរក្សាប្រក្រតីភាពនៃការងាររដ្ឋបាលជាតិដូចលោក ផៃ ស៊ីផាន បានអះអាងនោះទេ ពីព្រោះដើម្បីធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព គឺគេត្រូវធ្វើការអនុវត្តបន្ថយភាពស្អេកស្កះនៃស្ថាប័នរដ្ឋដែលធ្វើឲ្យទើសទែងជាន់តួនាទីគ្នា និងចាយលុយរដ្ឋខ្ជះខ្ជាយឥតប្រយោជន៍ មិនមែនប្រឹងកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដដែលៗនោះទេ។
ជាក់ស្ដែង ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញកន្លងមក ១០ដងទៅហើយដែលសុទ្ធតែសំអាងថា ដើម្បីរក្សាប្រក្រតីភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋ ឬប្រសិទ្ធភាពការងារ ប៉ុន្តែទីបំផុត កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលជាតិបានបរាជ័យទាំងស្រុង រីកធំធាត់តែក្រសួងមន្ទីរ រដ្ឋបាលស្រុកខេត្ត និងបុណ្យស័ក្ដិមន្ត្រីបក្ខពួក ហើយស្ថាប័នណាដឹកនាំដោយគ្រួសារណាប្រៀបដូចក្រុមហ៊ុនគ្រួសារនោះដែរ។
លោក គឹម សុខ លើកឡើងថា វិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមានគោលដៅគិតគូរដល់ផលប្រយោជន៍ជាអាទិភាពរបស់ក្រុមគ្រួសារ ហ៊ុន និងបក្ខពួក មិនមែនផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋដូចលោក ផៃ ស៊ីផាន បកស្រាយឡើយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយរូបនេះកត់សម្គាល់ជាបឋម ៣យ៉ាងចំពោះផែនការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកនេះ៖
- ទី១ លោក ហ៊ុន សែន មានអត្តសញ្ញាណជាជនយកចិត្តធ្វើជាច្បាប់ដើម្បីការពារអំណាច ដូច្នេះគោលដៅរបស់គាត់ គឺដើម្បីធានាការផ្ទេរអំណាចក្រែងមានកម្លាំងថ្មីប្រកួតជាមួយកូនប្រុសរបស់គាត់ឲ្យរង្គើ ពីព្រោះបើគិតពីប្រក្រតីភាពនៃរដ្ឋបាលជាតិ និងប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ គឺគ្រាន់តែគោរពឲ្យបានត្រឹមត្រូវនូវខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ និងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ទៅ វាពេញលេញពេកណាស់ហើយ ពុំចាំបាច់ប៉ះពាល់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថែមទៀតទេ។
- ទី២ តាមពិតលោក ហ៊ុន សែន អាចប្រើអំណាចអាជ្ញាចិត្តរបស់គាត់ ដើម្បីសម្រេចផែនការផ្ទេរអំណាចក៏បានដែរ តែគាត់ខ្លាចរងការរិះគន់ខ្លាំងពេក ដូច្នេះគាត់កែរដ្ឋធម្មនុញ្ញបំភ្លៃច្បាប់ យ៉ាងហោចណាស់ឲ្យមានឈ្មោះតាមច្បាប់ ឲ្យមានលេសបកស្រាយ និងបន្ថយការរិះគន់។
- ទី៣ ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញច្រើនពេកខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើមឆ្នាំ១៩៩៣ ធ្វើឲ្យច្របូកច្របល់ ខុសផ្លូវប្រជាធិបតេយ្យ ដូច្នេះពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន ចង់ធ្វើអ្វីបន្តទៀត មានតែប្រឹងកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញតម្រូវតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក គឹម សុខ ក៏សម្ដែងការបារម្ភដែរថា ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកនេះទៀតអាចជាការព្យាយាមតម្រូវខ្លឹមសារនៃការបោះបង្គោលព្រំដែន និងគំនូសផែនទីថ្មីៗដែលបានធ្វើបែបលាក់បាំងរួចហើយរវាងវៀតណាម និងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ហើយដែលប្រាសចាកពីខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣។ លោកថា បើធ្វើបែបនេះ គឺខុសទាំងស្រុងពីនីតិវិធី និងបច្ចេកទេស។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានចំនួន ១៧ជំពូក ១៦០មាត្រា ដែលត្រូវបានសភាធម្មនុញ្ញអនុម័តឡើងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ មកដល់ឆ្នាំ២០២២ នេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើវិសោធនកម្មប្រមាណ ១០ដងហើយ៕