លោក ហេង សំរិន ធ្លាប់ជាមេបញ្ជាការយោធាមួយរូបនៃរបបខ្មែរក្រហម និងជាថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលមួយរូបរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ រហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួន ទស្សនៈ និងសមិទ្ធផលនយោបាយរបស់លោកហាក់ដូចជាពុំត្រូវបានកត់ត្រាច្រើនដោយអ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកស្រាវជ្រាវ ឬអ្នកសរសេរសៀវភៅឡើយ។ លោក ហេង សំរិន ក៏ពុំសូវមានការរិះគន់ ឬការថ្កោលទោសពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិអំពីអំពើឃោរឃៅ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងៗដូចបុរសខ្លាំងលោក ហ៊ុន សែន នោះដែរ។
លោក ហេង សំរិន កើតនៅថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៣៤ នៅក្នុងភូមិអន្លង់ក្រេះ ឃុំកក់ ស្រុកពញាក្រែក ខេត្តកំពង់ចាម។ លោកមានភរិយាឈ្មោះ សៅ ទី និងមានកូន ៤នាក់។ លោកទទួលបានការសិក្សាបន្តិចបន្តួចតែប៉ុណ្ណោះ។ យោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវរបស់លោក គាំម កុសល និងសាស្ត្រាចារ្យ ដៀប សុផល ឲ្យដឹងថា លោក ហេង សំរិន បានសិក្សានៅសាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សាខេត្តកំពង់ចាម នាអំឡុងឆ្នាំ១៩៥៤ និងធ្លាប់រៀនវគ្គនយោបាយរយៈពេលខ្លីនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
យោងតាមឯកសារនានាដែលសរសេរទាក់ទិននឹងប្រវត្តិរបស់គាត់ ឲ្យដឹងថា លោក ហេង សំរិន បានចូលរួមក្នុងចលនាកុម្មុយនីស្តរបស់ខ្មែរក្រហមដែលដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត នៅឆ្នាំ១៩៧៥ និងបានក្លាយជាសមាជិកផ្លូវការនៃគណៈនយោបាយរបស់គណបក្សកុម្មុយនីស្តមួយនេះ។
ក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ លោកក៏ត្រូវបានតែងតាំងជាមេបញ្ជាការកងទ័ពមួយរូបក្នុងក្រុមខ្មែរក្រហមដែលគាំទ្រដោយប្រទេសចិន។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ប៉ុល ពត និងមេដឹកនាំកំពូលៗដទៃទៀតនៃរបបខ្មែរក្រហម បានធ្វើការបោសសម្អាតផ្ទៃក្នុងដោយចោទប្រកាន់ទៅលើកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមខ្លះថាមានបំណងក្បត់អង្គការ។ ពេលនោះ របបខ្មែរក្រហមបានចោទប្រកាន់ ចាប់ខ្លួន និងសម្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះមនុស្សមួយចំនួនដែលពួកគេសង្ស័យថាជាជនក្បត់។
ដើម្បីគេចពីហានិភ័យនោះ លោក ហេង សំរិន បានភៀសខ្លួនចេញពីកម្ពុជាទៅប្រទេសវៀតណាម ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ហើយបានត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញក្នុងឆ្នាំដដែល ដើម្បីចូលរួមដឹកនាំចលនាតស៊ូប្រឆាំងនឹងខ្មែរក្រហមដែលបង្កើតឡើងដោយប្រទេសវៀតណាម និងគាំទ្រដោយអតីតសហភាពសូវៀត។
បន្ទាប់ពីទទួលបានជោគជ័យក្នុងការឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជា និងផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមដោយប្រទេសវៀតណាម រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ បានរៀបចំរដ្ឋាភិបាលអាយ៉ងរបស់ខ្លួនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ ពេលនោះ លោក ហេង សំរិន ត្រូវបានទទួលតួនាទីតាមរយៈការតែងតាំងដោយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមជាបន្តបន្ទាប់។
លោកបានទទួលតួនាទីជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបដិវត្តន៍ប្រជាជនក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយបានក្លាយជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ និងជាអគ្គលេខាធិការបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ក្នុងឆ្នាំ១៩៨១។ ពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់បច្ចុប្បន្ន លោកក្លាយជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ហើយកាន់កាប់តំណែងជាប្រធានរដ្ឋសភាជាតិចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ មក។ លោកបានទទួលងារជា «សម្ដេចអគ្គមហាពញាចក្រី» ពីសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០០៧។
ក្នុងពិធីប្រារព្ធខួបលើកទី៤០ឆ្នាំនៃថ្ងៃបង្កើតរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជានៅស្តូបអនុស្សាវរីយ៍នាស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ ក៏បានដាក់សម្ពោធ និងផ្សព្វផ្សាយនូវសៀវភៅមួយឈ្មោះថា «ការតស៊ូរបស់ប្រជាជន៖ កម្ពុជារស់ឡើងវិញ» របស់លោក ហេង សំរិន។
សៀវភៅនេះបានសរសេរថា លោក ហេង សំរិន គឺជាថ្នាក់ដឹកនាំម្នាក់ក្នុងចំណោមថ្នាក់ដឹកនាំចលនារណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាចំនួន ១៤រូប ដែលនៅរស់រានមានជីវិត រួមមានដូចជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោកស្រី ម៉ែន សំអន ជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាសមាជិកាព្រឹទ្ធសភា និងជាប្រធានគណៈកម្មការទី៨ នៃព្រឹទ្ធសភា លោក រស់ សម័យ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងលោក ចាន់ វ៉ែន អតីតអគ្គលេខាធិការរដ្ឋសភា ជាដើម។
លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរទី១ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ធា្លប់លើកឡើងថា លោក ហេង សំរិន ធ្លាប់ប្រកែកមិនទទួលការតែងតាំងអ្វីទេ ដោយសារគាត់មិនអាចអានអក្សរខ្មែរបាន។
ជាមួយគ្នានេះ បើតាមអ្នកសង្កេតការណ៍នយោបាយខ្មែរ ក៏មើលឃើញដែរថា ថ្វីបើគាត់មានតួនាទីខ្ពស់ក្នុងបក្សរបស់លោក និងក្នុងសភាជាតិក្តី តែលោក ហេង សំរិន ពុំមានអំណាចឡើយ គឺលោកចាំតែប្រថាប់ត្រាតាមលោក ហ៊ុន សែន តែប៉ុណ្ណោះ។
បើគេមើលអំពីប្រវត្តិនយោបាយរបស់គាត់ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ លោក ហេង សំរិន បានកាន់តួនាទីខ្ពស់ៗរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ តែបើគេពិនិត្យអំពីគុណសម្បត្តិរបស់គាត់សម្រាប់ជាតិ គេហាក់ដូចជាពិបាករកអំណះអំណាងបញ្ជាក់អំពីសមិទ្ធផលអ្វីមួយជាក់លាក់ ក្រៅតែពីតួនាទី ឬងារដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ទាំងនោះណាស់។
ប៉ុន្តែសារព័ត៌មាន The Diplomat ធ្លាប់បានចេញផ្សាយនូវអត្ថបទមួយកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១១ ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានផ្សាយនូវសៀវភៅមួយមានឈ្មោះថា «បុរសរបស់ប្រជាជន (A Man of the People)» ដែលចាត់ទុកលោក ហេង សំរិន ថាជា វីរបុរស។
នេះប្រហែលជារបៀបនៃការវាយតម្លៃគុណសម្បត្តិរបស់បុគ្គល ឬឥស្សរជនរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺការឱ្យតម្លៃលើតួនាទី ឬប្រវត្តិការងារយូរអង្វែង ដោយមិនខ្វល់អំពីសមិទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យអ្វីឡើយ។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ត្រូវបានខ្មែរគោរពជាវីរក្សត្រ គឺដោយសារស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គក្នុងការពង្រីកទឹកដី និងការកសាងសមិទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យដទៃទៀតសម្រាប់ជាតិនាសម័យនោះ។ លោកឧកញ៉ា សឺន គុយ និងលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលហ៊ានប្រឆាំងនឹងវៀតណាម ដើម្បីផលប្រយោជន៍ខ្មែរ និងអ្នកតស៊ូដទៃទៀត គឺពុំត្រូវបានគណបក្សកាន់អំណាចមួយនេះផ្តល់តម្លៃអ្វីឡើយ។
តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើគេនិយាយអំពីគុណវិបត្តិវិញ គេហាក់ដូចជាពុំឃើញមានឯកសារផ្សេងៗនិយាយច្រើនអំពីលោក ហេង សំរិន ឡើយ ជាពិសេសការពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋកម្ម និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកត់សម្គាល់ឃើញថា លោក ហេង សំរិន បានចូលរួមចំណែកក្នុងការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន ការកែទម្រង់រដ្ឋស៊ីជម្រៅលើគ្រប់វិស័យ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន និងការកសាងសមិទ្ធផលយ៉ាងច្រើនដើម្បីជាឧត្តមប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិមាតុភូមិ។
ប៉ុន្តែសារព័ត៌មាន Reuther ធ្លាប់បានផ្សាយនូវអត្ថបទមួយកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ ថា ចៅក្រមបរទេសមួយរូបនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមធ្លាប់បង្ហាញនូវការសង្ស័យអំពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់លោក ហេង សំរិន ជាមួយនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៧ និង ១៩៧៨ ដែលកាលនោះ លោកជាមេបញ្ជាការមួយរូបនៃកងទ័ពខ្មែរក្រហម។
ប្រវត្តិវិទូ លោក បិន គៀណាន់ សរសេរនៅក្នុងសៀវភៅរបស់លោកមានចំណងជើង “របប ប៉ុល ពត” ថាលោក ហេង សំរិន បានចូលរួមចលនាកុម្មុយនីស្តសម្ងាត់ក្នុងឆ្នាំ១៩៦១។ ដំបូងឡើយលោក ហេង សំរិន ធ្វើការជាអ្នកនាំសារសម្ងាត់នៅភូមិភាគបូព៌ា ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ សោ ភឹម។ លោក ហេង សំរិន នឹងបញ្ជូនសារទៅជនកុម្មុយនីស្តជាសហសេវិកនៅក្រុងភ្នំពេញ រួមទាំង ប៉ុល ពត ដែរ ហើយចុងក្រោយបានក្លាយជាមេបញ្ជាការដែលមានតួនាទីដ៏លេចធ្លោក្នុងការដណ្តើមយកក្រុងភ្នំពេញ។
លោកត្រូវបានដកស្រង់សម្ដីនៅក្នុងសៀវភៅរបស់លោក គៀណាន់ ដែលមានចំណងជើងថា “ការប្រល័យពូជសាសន៍ និងការតស៊ូនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍” ថា «លោកមានគោលការណ៍និយាយ ប៉ុន្តែមិនហ៊ាននិយាយ។ លោកបានគិតដូច្នេះដែរ បន្ទាប់ពីការរំដោះក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលនៅពេលនោះលោកដឹងច្បាស់ថា គោលការណ៍ [កាន់អំណាច] មិនល្អទេ»។
លោកធ្លាប់និយាយថា «ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦–៧៧ លោកបានតស៊ូ ប៉ុន្តែដោយសម្ងាត់។ អ្វីៗត្រូវតឹងតែង និងគាបសង្កត់។ គ្មានឱកាសក្រោកឈរតស៊ូទេ។ សូម្បីតែតា [សោ] ភឹម ក៏ព្រួយបារម្ភអំពីស្ថានភាពនៃការតស៊ូដែរ»។
នៅឯតុលាការខ្មែរក្រហមក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកស្រី ដូរីន ចិន អ្នកប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់ជាន់ខ្ពស់របស់ក្រុមមេធាវីការពារលោក នួន ជា បាននិយាយថា លោក ហេង សំរិន អាចផ្តល់ការយល់ធ្លុះជ្រៅដែលរកផ្ដូចគ្មានចំពោះអ្វីដែលបានកើតឡើងពិតប្រាកដនៅភូមិភាគបូព៌ា។
មូលដ្ឋានរបស់មេធាវីការពារ នួន ជា គឺថាមានការបះបោរផ្ទៃក្នុងគាំទ្រដោយវៀតណាម ដែលធ្វើឡើងដោយ សោ ភឹម នៅក្នុងភូមិភាគបូព៌ា ដែលពួកគេនិយាយថា បានរារាំងបដិវត្តន៍កុម្មុយនីស្តមិនឲ្យអនុវត្តទៅបានតាមការគ្រោងទុក ហើយបង្ហាញថាមេដឹកនាំរបបនេះមិនមានការគ្រប់គ្រងម៉ឺងម៉ាត់លើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដែលធ្វើឡើងនៅថ្នាក់ក្រោមពួកគេទេ។
អ្នកស្រី ចិន បាននិយាយថា «ហេង សំរិន បានរត់ចុះចូលពីបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា តាមការចោទប្រកាន់ គឺជាមនុស្សដៃស្តាំរបស់ សោ ភឹម ហើយក្លាយជាមេទ័ពរំដោះ ហើយក្រោយមកក្លាយជាមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលអាយ៉ង។ ដូច្នេះ លោកអាចផ្តល់ភស្តុតាងសំខាន់ៗសម្រាប់ចំណុចសំខាន់ ពោលគឺមានការបះបោរផ្ទៃក្នុងនៅក្នុងបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាដឹកនាំដោយមេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាដែលចុះចូល ហើយគាំទ្រដោយវៀតណាម»។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា «ក្នុងតួនាទីដឹកនាំរបស់លោក លោកអាចប្រាប់មិនត្រឹមតែអំពីការបះបោរត្រូវបានរៀបចំ និងអនុវត្តយ៉ាងម៉េច និងដោយនរណានោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងប្រាប់អំពីចំណុចជាក់លាក់នៃគោលបំណងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់វៀតណាម ចំពោះកម្ពុជាទៀតផង ហើយថាពួកគេបំពេញគោលបំណងទាំងនោះដោយគាំទ្រការបះបោរផ្ទៃក្នុង ហើយទីបញ្ចប់ ក៏បានឈ្លានពានកម្ពុជាយ៉ាងដូចម្តេច»។
លោក ដេវិដ ឆាណល័រ ប្រវត្តិវិទូដ៏លេចធ្លោស្ដីពីកម្ពុជា បាននិយាយថា ស្រមោលលេចឡើងស្ទុងៗរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកទៅលើតុលាការខ្មែរក្រហម មានន័យថា គ្មានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់ណាម្នាក់នឹងចូលខ្លួនបំភ្លឺទេ។
លោក វិកទ័រ កូប៉េ មេធាវីលោក នួន ជា បានស្រង់សម្ដីនៅឯតុលាការខ្មែរក្រហម ឆ្នាំ២០១៦ ថា វីដេអូរូបសខ្មៅដែលមានរូបមិនសូវច្បាស់ ដែលឃើញ ប៉ុល ពត ដើរកាត់តាមការប្រជុំគ្នានៅក្នុងតំបន់បូព៌ារបស់របបនេះជាមួយ សោ ភឹម ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨។ វីដេអូអត់មានសំឡេងចូលដល់បុរសម្នាក់ញញឹមពព្រាយ ដោយលើកដៃឡើងលើ ហើយស្រែកទៅកាន់កម្មាភិបាលវ័យក្មេងរាប់រយនាក់ ដែលឆ្លើយតបដោយលើកកណ្ដាប់ដៃស្រុះគ្នាបីដង។ បុរសដែលញញឹមពព្រាយនោះ គឺជាលោក ហេង សំរិន ប្រធានសភាបច្ចុប្បន្ននេះ៕